Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси
162
1.
Reklamverə
n – reklamın istehsalında, yerləşdirilməsində və yayıl-
masında informasiya mənbəyi olan hüquqi və fiziki şəxsdir. Sifarişə uyğun
olaraq reklamverən rolunda reklamın dəyərini istənilən ticarət və istehsalat
forması, bank, investisiya kompaniyası və xüsusi sahibkar çıxış edə bilər.
Reklamverənin başlıca funksiyaları aşağıdakılardır:
•
Reklam obyektinin müəyyən edilməsi;
•
Reklam üçün seçilmiş obyektin xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdiril-
məsi (yaradılan reklam materiallarının reklam növləri, reklam təqdimatının
lazımi səviyyəsi);
•
Reklama sərf olunacaq xərclərin planlaşdırılması;
•
Çıxış materiallarının reklam agentliklərinə hazırlanıb verilməsi:
məqsədli istehlakçı qruplarını hesaba alaraq reklamın məqsədlərinin forma-
laşdırılması, reklam olunan obyektin başlıca üstünlükləri və xüsusiyyətlə-
rinə xüsusi diqqət yetirərək çıxış mətnlərinin hazırlanması, imkan daxilində
ə
mtəənin nümunəsinin nümayiş etdirilməsi;
•
Kütləvi informasiya vasitələrində reklam materiallarının yaradılması
və yerləşdirilməsi, həmçinin müxtəlif reklam tədbirlərinin keçirilməsi ba-
rədə müqavilənin reklam agentliyi tərəfindən hazırlanması;
•
Reklam materiallarının yaradılması zamanı reklam icraçısına kömək
göstərilməsi;
•
Eskizlərin, mətnlərin, yaradılmış reklam vasitələrinin ssenarilərinin
və reklam məhsulunun original olmasının təsdiqlənməsi;
•
Görülmüş işlərin haqqının ödənilməsi.
2. Reklam istehsalçısı
– yayılmağa hazır formada olan reklam infor-
masiyasını bütöv və ya hissə-hissə gətirilməsini həyata keçirən fiziki və ya
hüquqi şəxsdir.
3. Reklam yayıcısı
– əmlakın, o cümlədən radio və televiziya yayımı-
nın texniki vasitələrindən, eləcə də əlaqə kanallarından istifadə etməklə rek-
lam informasiyasının yerləşdirilməsi və yayılmasını həyata keçirən hüquqi
və ya fiziki şəxsdir.
Reklam agentlikləri bazarda əsas reklam istehsalçı və reklam yayı-
cısı qismində çıxış edirlər. Onları şərti olaraq bütün növ xidmətləri olan rek-
lam agentliklərinə və yalnız ayrı-ayrı xidmət növləri göstərən ixtisaslaş-
dırılmış agentliklərə bölmək olar.
Birinci qrupa yaradıcılıq fəaliyyətinin tədqiqatını və planlaşdırıl-
masını, reklam vasitələrinin hazırlanmasını, eləcə də qeyri-reklam xarakterli
xidmətlərin: «Public Relations» tədbirlərinin təmin olunmasını, qablaşdırıl-
manı, satış sərgilərinin təşkilini, prezentasiyalarını və s. həyata keçirən
agentliklər daxildirlər.
Son illər reklam praktikasında agentliklərin ixtisaslaşdırılması meyili
müşahidə olunur. Agentliklərin ixtisaslaşdırılması görulmüş reklam işlərinin
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси
163
ayrı-ayrı növlərinin yaradıcılıq səviyyəsinin və keyfiyyətinin artırılmasına
kömək edir. Lakin bu cür agentliklər marketinq tədqiqatları sahəsində ki-
fayət qədər informasiyaya malik olunurlar ki, bu da reklam vasitələrinin
tətbiqində effektivliyin azaldılmasına gətirib çıxara bilər.
Marketinqin vacib funksiyalarından biri olan reklam bazar fəaliyyə-
tinin iştirakçılarının çox hissəsi tərəfindən həyata keçirilir. Müasir şəraitdə
reklam özünü iqtisadiyyatın bir sahəsi kimi 10 minlərlə reklam agentlik-
lərini və bürolarını özündə birləşdirir.
Reklam agentliklərinin inkişafı növbəti sahələrdən asılıdır:
Birincisi, reklam agentlikləri sistematik olaraq müxtəlif marketinq
vəziyyətləri ilə rastlaşırlar ki, bu da öz yerində istehlakçıların maraqlarının
daha dərindən dərk edilməsinə, təcrübə qazanmasına və öz kompetensiya-
sının artırılmasına şərait yaradır. Bu hal keyfiyyətli reklam vasitələrinin
yaradılmasına kömək edir və onların tətbiqinin effektivliyini xeyli artırır.
kincisi, reklam agentlikləri müstəqil təşkilatlardır, reklamın ayrı-
ayrı rəhbərlərinin zövqündən bilavasitə asılıdır, ona görə də istehlakçıların
gözlənilən cavab reaksiyasına dair səhv informasiyaların olması istisna
deyil.
Üçüncüsü, reklam agentlikləri kütləvi informasiya vasitələri ilə sıx
ə
laqələrə malikdir və onlarda reklamı yerləşdirmək üçün yeri və konkret
vaxtı əldə edirlər.
Dördüncüsü, reklam agentliklərinin xidmətlərindən istifadə reklama
sistemli yanaşmanı təmin edir və reklamın effektivliyini xeyli artırır.
Reklam agentlikləri reklam prosesinin iştirakçıları kimi aşağıdakı
başlıca funksiyaları yerinə yetirirlər:
•
K V ilə qarşılıqlı əlaqə yaradırlar, K V-də sifariş yerləşdirir və on-
ların yerinə yetirilməsinə nəzarət edirlər;
•
Reklamverənlərin sifarişinə əsasən reklam məhsulunu yaradırlar,
yaradıcı və texniki mütəxəssislərin potensialından istifadə edərək kompleks
reklam kompaniyalarını və digər reklam tədbirlərinin planını işləyib hazır-
layırlar;
•
Reklamverənlər və K V ilə hesablaşmalar aparırlar;
•
Mətbəə, studiya, reklam kombinatları və ştatdankənar mütəxəssis-
lərlə əməkdaşlıq edirlər.
Bazar şəraitində bir çox firma və təşkilatlar sual qarşısında qalırlar:
şə
xsi reklam xidmətini yaratmaq, yoxsa reklam agentliklərinin xidmətlə-
rindən istifadə etmək lazımdırmı? Şəxsi reklam xidmətinin təşkili təqdim
edilən işin həcmindən və reklam məqsədləri üçün ayrılmış məbləğdən ası-
lıdırmı?
Firmanın reklam xidmətinin təşkilati strukturu onun ölçüsündən,
vəsaitindən və fəaliyyət sahəsindən, məqsədli bazarın spesifik xüsusiyyət-