Azərbaycan respublikasi naxçivan muxtar respublikasi – 90
Yüklə 49,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 Mahmud Kərimov müxtəlif illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti olmuşlar. Mədəniyyət. Qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə, çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrinə malik olan Naxçıvan diyarı çətin, mürəkkəb və eyni zamanda şərəfli inkişaf və tərəqqi yolu keçmişdir. Naxçıvan torpağı həmişə özünün zəngin mədəniyyəti, ədəbiyyatı, incəsənəti və xalq yaradıcılığı ilə tariximizdə əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bütün Azərbaycanda olduğu kimi 1920-1924-cü illər Naxçıvan Muxtar Respublikasında da çətin və mürəkkəb illər idi. Bu dövrdə Naxçıvanda geniş mədəniyyət şəbəkəsi olmadığından xalqın maariflənməsində, ziyalıların təşkilatlanmasında Naxçıvan teatrı mühüm rol oynayırdı. Naxçıvan MSSR Xalq Maarif Komissarlığı tərəfindən Naxçıvan Teatrının qanun layihəsi Naxçıvan Xalq Komissarları Sovetinin 1922-ci il 21 yanvar tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. Həmin dövrdə tanınmış rəssam Bəhruz Kəngərli 1921-ci il 1 iyul tarixli 68 nömrəli əmrlə Naxçıvan Diyarı Xalq Təhsil Komissarlığının İncəsənət Şöbəsinin müdiri təyin olunmuşdur. Naxçıvanda təsviri incəsənətin inkişafında və təbliğində Bəhruz Kəngərlinin müstəsna xidmətləri olmuşdur. Qədim diyarda mədəniyyətin, folklorun, mədəniyyət abidələrinin tədqiq edilməsi məqsədilə 1925-ci ilin mart ayında yaradılmış və 1928-ci ilədək fəaliyyətini davam etdirmiş Naxçıvan Tədqiq və Tətəbbö (öyrənmə, araşdırma) Cəmiyyətinin əhəmiyyətli xidmətləri olmuşdur. Əhali arasında maarifçilik ideyalarının, mədəniyyətin yayılmasında 1883-cü ildə yaradılan Naxçıvan teatrı mühüm rol oynayırdı. Teatr geniş ictimaiyyət arasında olur, qadınlar üçün Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 teatr tamaşaları göstərirdi. Mədəniyyətin, maarifin əhali arasında yayılmasında muxtar respublikaya gələn tanınmış Azərbaycan ziyalıları, aktyorları, bəstəkarları, yazıçı və şairləri də fəal iştirak edirdilər. 1923-cü il 28 iyulda Naxçıvan MİK-in qərarı ilə teatra Dövlət Dram Teatrı adı verilmişdir. Naxçıvan Dövlət Dram Teatrında musiqili tamaşaların səhnəyə qoyulması həm də musiqi mədəniyyətinin inkişafı üçün şərait yaradırdı. Bu dövrdə Naxçıvan teatrının nəzdində musiqi qrupu da fəaliyyət göstərirdi. Naxçıvanda yaradılan Ernest Telman adına Qadınlar Klubunda bədii özfəaliyyət dram dərnəyi təşkil olunur, musiqi, ədəbiyyat, sənət məsələlərindən söhbət açılırdı. 1927-ci ildə Naxçıvana gələn Rza Təhmasib, Sidqi Ruhulla, Abbas Mirzə Şərifzadə və başqa sənətkarlar Naxçıvanda mədəniyyətə, teatra, kinoya və musiqiyə marağı daha da artırmışdılar. Teatrla bərabər Naxçıvanda musiqi mədəniyyətinin də inkişafı öz bəhrəsini verirdi. Teatrda çalışan xanəndə, müğənni və instrumental ifaçılar açıq konsertlər verirdilər. Bu illərdə Naxçıvanda ilk nəfəs alətləri orkestrinin konsertləri də təşkil olunurdu. Şəhərdə fəaliyyət göstərən Qadınlar Klubunda musiqi mədəniyyətinin təbliği və öyrənilməsi üçün də işlər həyata keçirilirdi. Musiqi mədəniyyətinin inkişafında Naxçıvanda yaşamış Zülfüqar Hacıbəyovun, sonralar isə onun qardaşı Üzeyir Hacı- bəyovun xidmətləri çox olmuşdur. Üzeyir Hacıbəyov 1937-ci ildə Naxçıvandan SSRİ Ali Sovetinin Millətlər Sovetinə deputat seçilmişdi. 1937-ci ildə Üzeyir Hacıbəyovun təşəbbüsü ilə Naxçıvanda ilk musiqi məktəbi açıldı, dahi bəstəkar məktəbə “Berlin” markalı piano və not kitabları hədiyyə etmişdi. Naxçı- Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 van Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 1937-ci il 23 avqust tarixli qərarı ilə yaradılan uşaq musiqi məktəbində həm də diyarın başqa rayonlarından cəlb olunmuş şagirdlər təhsil alırdılar. 1942-ci ildə görkəmli bəstəkar Tofiq Quliyevin Naxçı- vanda çalışması, başqa böyük musiqiçi və bəstəkarların Naxçı- vanla yaradıcılıq əlaqələri musiqi mədəniyyətimizin inkişafında böyük rol oynamışdır. Naxçıvanda incəsənətin başqa sahələrinə də maraq bu dövrdə hiss olunurdu. 1940-1941-ci illərdə tanınmış rəssam Şamil Qazıyevin direktor olduğu Naxçıvan Rəssamlıq Məktəbində rəssamlığın sirləri gənclərə öyrədilirdi. Rəssam Şamil Qazıyev teatr rəssamlığı ilə bərabər qədim yurdun təbiəti, tarixi, məişəti və abidələri ilə bağlı gözəl tablolar yaratmışdır. Naxçıvanlı rəssamlar Adil Qazıyev, Şamil Qazıyev, Məmməd Qasımov və başqalarının bu sahədəki xidmətləri gələcək təsviri incəsənətimizin inkişafında dəyərli rol oynamışdır. 1971-ci ildə Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə qədim diyarımızda Rəssamlar Birliyi yaradılmışdır. Təşkilatın təsis yığıncağında SSRİ Rəssamlar İttifaqının üzvü olan muxtar respublikanın Əməkdar incəsənət xadimi, tanınmış teatr rəssamı Məmməd Qasımov Rəssamlar Birliyinin sədri seçilmişdir. Sonrakı illərdə Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı Naxçıvan Təşkilatının sədri vəzifələrində muxtar respublikanın tanınmış rəssamları Şəmil Mustafayev, Abuzər Qardaşbəyov, Mircəlil Seyidov, Babək Abazərli, Hüseynqulu Əliyev fəaliyyət göstərmişlər. Sovet dövründə də Naxçıvan rəssamlarının əsərləri bir sıra mötəbər sərgilərdə nümayiş etdirilmişdir. Rəssamlarımız Yüklə 49,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|