Azərbaycan respublikasi naxçivan muxtar respublikasi – 90

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
Azərbaycan  Respublikasının  Nazirlər  Kabineti  AMEA 
Naxçıvan Bölməsinə və Naxçıvan Dövlət Universitetinə müxtəlif 
ixtisaslar  üzrə  fəlsəfə  doktoru  və  elmlər  doktoru  hazırlamaq 
səlahiyyəti  vermişdir.  Hər  iki  müəssisədə  doktorantura  şöbəsi, 
Naxçıvan  Dövlət  Universitetində  1996-cı  ildən  4  ixtisas  üzrə 
dissertasiya  şurası  fəaliyyət  göstərir.  Şurada  Azərbaycan  ədəbiy-
yatı  tarixi,  Azərbaycan  dilçiliyi,  Azərbaycan  tarixi,  pedaqogika 
ixtisasları  üzrə  fəlsəfə  doktoru  dissertasiyaları  müdafiə  olunur. 
2010-cu  ildən  dissertasiya  şurasına  dünya  ədəbiyyatı  və  sənət-
şünaslıq ixtisaslarından da dissertasiya müdafiə etmək səlahiyyəti 
verilmişdir. 2006-cı  ildən  AMEA Naxçıvan Bölməsində də 3 ix-
tisas  (Vətən  tarixi,  iqtisadiyyat  və  arxeologiya)  üzrə  dissertasiya 
şurası  fəaliyyət  göstərir.  2013-cü  ildən  bu  dissertasiya  şurasına 
doktorluq dissertasiyası müdafiə etmək səlahiyyəti verilmişdir.  
 
Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Ali  Məclisi  Sədrinin 
imzaladığı onlarla sərəncam elm adamlarının elmi fəaliyyətlərinə 
stimul  vermiş  və  onların  tədqiqat  istiqamətlərini  müəyyənləşdir-
mişdir. “Uluslararası qaynaqlarda Naxçıvan”, “Deportasiya tarixi 
və  Naxçıvan”,  “Mustafa  Kamal  Atatürk  -  Heydər  Əliyev  -  Nax-
çıvan:  həyat  və  inkişaf  modelləri”,  “Naxçıvan:  tarixi  gerçəklik, 
müasir  durum,  inkişaf  perspektivləri”,  “Nuh  peyğəmbər:  Dünya 
tufanı  və  Naxçıvan”,  “Behbud  ağa  Şahtaxtinski  və  Qars  müqa-
viləsi”,  “Naxçıvan:  ilk  yaşayış  və  şəhərsalma  yeri  kimi”,  “Nax-
çıvan:  ilkin  şəhər  və  Duzdağ”  və  digər  mövzularda  keçirilən 
beynəlxalq  simpozium  və  konfranslarda  dinlənilən  məruzələr 
Naxçıvanda elmi  mühitin canlanmasına və inkişafına böyük təsir 
göstərmişdir. 

---

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
 
Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Ali  Məclisi  Sədrinin  “Or-
dubad  rayonundakı  Gəmiqaya  abidəsinin  tədqiq  edilməsi  haq-
qında” 2001-ci il 26 aprel tarixli Sərəncamından sonra Gəmiqaya 
abidəsinə  beynəlxalq  ekspedisiyalar  təşkil  edilmiş,  tədqiqatlar 
aparılmış,  ona  qədər  kitab,  monoqrafiya,  foto-albom  hazırlanmış 
və  xeyli  sayda  məqalələr  yazılmışdır.  Muxtar  respublika  ərazi-
sində  1202  tarix  və  mədəniyyət  abidəsi  müəyyən  edilmiş, 
pasportlaşdırılmış  və  tədqiq  edilmişdir.  Tarix  və  mədəniyyət 
abidələri  öyrənilməklə  bərabər,  həm  də  bunlardan  60-a  yaxını 
bərpa və restavrasiya edilmişdir. 
 
Naxçıvanın  tarixinin  dərindən  araşdırılması  və  əhatəli 
öyrənilməsi  məqsədilə “Naxçıvan tarixi” çoxcildliyinin  hazırlan-
ması  və  nəşr  olunması  haqqında  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası 
Ali  Məclisi  Sədrinin  2012-ci  il  6  avqust  tarixli  Sərəncamı  ilə 
üçcildlik “Naxçıvan tarixi”nin hazırlanmasına başlanılmış, həmin 
əsərin I cildi nəşr olunmuşdur.  
Naxçıvana  həsr  olunmuş  çoxlu  sayda  kitab,  albom,  elmi-
kütləvi  məqalə,  qəzet  və  jurnal  materiallarının,  sənədli  filmlərin, 
elektron daşıyıcıların qorunub saxlanması, tədqiq  və təbliğ olun-
ması  məqsədilə  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Ali  Məclisinin 
Naxçıvanşünaslıq Mərkəzi fəaliyyətə başlamışdır.  
Naxçıvan  Muxtar  Respublikasının  yaradılmasının  75,  80, 
85  və  90  illikləri  ilə  əlaqədar  ümummilli  lider  Heydər  Əliyevin, 
Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti  İlham  Əliyevin  imzaladığı 
sərəncamlar  Naxçıvanın  muxtariyyət  tarixinin  və  muxtariyyət 
dövrünün geniş araşdırılmasına səbəb olmuşdur. 
Ötən  illər  ərzində  ikicildlik  “Naxçıvan  ensiklopediyası”, 
“Naxçıvan  abidələri  ensiklopediyası”,  üçcildlik  “Naxçıvan 

---

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
folkloru antologiyası”, “Naxçıvan tarixi atlası”; Naxçıvanın flora 
və  faunasına  həsr  olunmuş  kitablar,  “Naxçıvan  teatrının 
salnaməsi” və başqa kitab, monoqrafiya və ensiklopediyalar nəşr 
olunmuşdur.  
Azərbaycan  elmi  potensialına  Naxçıvan  diyarının  töhfəsi 
böyükdür.  Ölkənin  elmi  idarə  və  təhsil  müəssisələrində,  habelə 
onun  hüdudlarından  kənarda  Naxçıvan  torpağının  yetirməsi  olan 
yüzlərlə alim çalışmış və çalışır. Onların bir çoxu ən yüksək elmi 
dərəcə  və  adlara,  dövlət  mükafatlarına  və  fəxri  adlara  layiq 
görülmüşlər.  Akademiklər  Yusif  Məmmədəliyev,  Həbibulla 
Şahtaxtinski,  Şirəli  Məmmədov,  Həsən  Əliyev,  Müzəffər 
Abutalıbov,  Məmməd  Cəfər  Cəfərov,  İsmayıl  İbrahimov,  Həsən 
Abdullayev, 
Zərifə 
Əliyeva, 
Rəhim 
Rəhimov, 
Toğrul 
Şahtaxtinski,  Cəlal  Əliyev,  Məhərrəm  Məmmədyarov,  Siddiqə 
Məmmədova,  Əhməd  Mahmudov,  Asəf  Nadirov,  Fəraməz 
Maqsudov,  Musa  Rüstəmov,  Məhəmməd  Şahtaxtinski,  Nadir 
Seyidov,  Ramiz  Rizayev,  Mahmud  Kərimov,  Cəmil  Əliyev, 
Vasim  Məmmədəliyev,  Əli  Abbasov,  İsmayıl  Hacıyev,  İsa 
Həbibbəyli,  habelə  Azərbaycan  Milli  Elmlər  Akademiyasının 
müxbir  üzvləri  Cəmşid  Zülfüqarlı,  Bəhmən  Axundov,  Qaraş 
Mədətov,  Mustafa  Hüseynov,  Yəhya  Məmmədov,  Mikayıl 
Rəhimov,  Yavuz  Rüstəmov,  Telman  Qurbanov,  Əliyar  Səfərli, 
Arif  Abbasov,  Sevda  Məmmədəliyeva,  Qüdrət  Kəlbəliyev,  Sabit 
Kərimov,  Əyyub  Quliyev,  Asəf  Hacıyev,  Səfərəli  Babayev, 
Zöhrab  Vəliyev,  professorlar  Əziz  Şərif,  Əli  Sultanlı, 
Məmmədhüseyn  Təhmasib,  Mehbalı  Qasımov  və  başqalarının 
elmin  inkişafında  mühüm  xidmətləri  var.  Yusif  Məmmədəliyev, 
Həsən  Abdullayev,  Eldar  Salayev,  Fəraməz  Maqsudov  və 

---