Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
80 dövrün ilk sutkaları ərzində plazmada D-dimerin miqdarının yüksək olması xəstəliyin nəticə proqnozu üçün mənfi faktordur. Bununla belə, hemostazın digər göstəriciləri arasında, həmçinin vəziyyətinin ağırlıq dərəcəsi ilə FDM səviyyəsi arasında olan qarşılıqlı əlaqə tədqiqatın bu mərhələsində tərəfimizdən aşkar olunmadı. Məlumdur ki, D-dimerin meydana çıxması transqlutaminaza fermentinin təsiri atında “həll olan” fibrindən əmələ gələn “həll olmayan” fibrinin plazminlə (XIII aktivləşdirilmiş faktoru) lizisi zamanı baş verir. Beləliklə, D-dimer fibrinin damardaxili çökməsinin və onun lizisinin spesifik markeridir. D-dimer, bizim nəzərimizcə, misal olaraq FPA göstəricisinə nisbətən hemostaz sisteminin daha inert göstəricisidir. Həqiqətən də, D-dimerin meydana çıxması üçün laxtalanmanın daxili və ya xarici yollarının inisiasiyasından başlamış fibrinin əmələ gəlməsinə,həmçinin onun sonrakı lizisinə qədər olan hemostatik prosesin bütün mərhələləri vacibdir. Ədəbiyyatda kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı D-dimerin səviyyəsinin qiymətləndirilməsinin proqnostik planda əhəmiyyəti haqda olan məlumatlarımızın təsdiqini tapdıq. Bundan əlavə, olaraq baş-beyin travması və beyin zədələnməsi olan neyrocərrahi xəstələrdə D-dimer səviyyəsinin yüksəlməsi vəziyyətin pisləşməsi və mənfi proqnozla assosiasiya etmişdir. Müəlliflərin fikrincə, mərkəzi sinir sisteminin qiymətləndirilməsi zamanı D-dimer miqdarının dinamikası informativliyi Qlazqo şkalasına nisbətən çox olmuşdur. Kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı ağır vəziyyətdə olan xəstələrdə əməliyyatdan sonra ilk sutkalarda tərəfimizdən müəyyən olunan plazmada yüksəlmiş D-dimer miqdarı fibrinin çökməsini əks etdirir: mikrosirkulyator mənfəzdə və YDLS- u zamanı onun dağılmasını. Endogen laxtalanma əleyhi sistemlərinin fibrin əmələ gəlməsinin “qarşısını ala bilmək” qabiliyyətinə malik olmaması mənfi proqnostik əlamətdir. Qeyd etmək mühümdür ki, bu nəticələr tərəfimizdən antikoaqulyant terapiya apararkən alınmışdır. Kapillyar torda fibrinin çökməsi nəticəsində meydana çıxan qanın damardaxili laxtalanması orqan və toxumaların qanla və oksigenlə 81 təchizinin pozulmasına gətirib çıxarır və metabolitlərin xaric olunmasını pisləşdirir. Bu, yayılmış irinli peritonitli və destruktiv pankreatitli xəstələrdə POÇ-nın inkişafı üçün mühüm faktordur. Toxuma perfuziyasının pozğunluğunun təkcə damarların hemokoaqulyasiya və fibrinoliz məhsulları blokadası nəticəsində deyil, həm də biokimyəvi təsiri ilə əlaqəli olduğu haqda məlumatlar vardır. Müəyyən olunmuşdur ki, fibrin və fibrinogen deqradasiyası məhsulları vazokonstruktiv təsir göstərmək, həmçinin damar keçiriciliyini artırmaq xüsusiyyətlərinə malikdirlər. Kliniko-laborator qarşılaşdırmada dəqiqləşdirdik ki, hemokoaqulyasiya sisteminin pik aktivasiyası və antikoaqulyant sistemlərin depressiyaları POÇ-nın ağırlıq dərəcəsinə maksimal dərəcədə uyğundur. POÇ-nın ağırlıq dərəcəsi SOFA şkalası vasitəsilə qiymətləndirilmişdir. SOFA şkalasına görə balların cəmini gündəlik olaraq hesablayırdılar və müəyyən zaman üçün orqan funksiyalarının pozğunluqlarının ağırlıq dərəcələrinin ifadəsi üçün istifadə edirdilər. POÇ ağırlıq dərəcəsinin SOFA şkalasına görə hesablanması üçün vacib olan göstəricilər demək olar ki bütün CRŞ–də mövcuddur. SOFA şkalasının effektivliyi geniş kliniki praktika ilə təsdiq olunmuşdur. Hemokoaqulyasion pozğunluqların ağır vəziyyətlərdə inkişafında və gedişində olan rolunu müəyyən etmək üçün POÇ ağırlıq dərəcəsi ilə əsas öyrənilən göstəricilər arasında olan asılılığı öyrəndik. Tərəfimizdən müəyyən olunmuşdur ki, əməliyyatdan sonrakı dövrün 1-5-ci sutkaları ərzində POÇ-nın ağırlıq dərəcəsi ilə FPA və D-dimer konsentrasiyası arasında müsbət korrelyasion asılılıq vardır- korrelyasiya koeffisienti müvafiq olaraq 0,69 və 0,72 olmuşdur. Bu, POÇ-nın formalaşmasında qanın damardaxili laxtalanmasnın iştirakı haqda şahidlik edir. Bununla belə, POÇ-nın ağırlıq dərəcəsi və digər parametrlər arasında qarşlıqlı əlaqə müəyyən olunmadı. Həmçinin, endogen laxtalanma əleyhi sistemlərin hemostaz sistemi aktivasiyasının, damardaxili koaqulyasiyanın və POÇ-nın formalaşmasının qarşısını ala bilmək qabiliyyətinə 82 malik olmaması mühümdür. Məhz 3-5-ci sutkalar ərzində AT-III səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə enməsi qeyd olunmuşdur. Bizim müşahidələrimiz zamanı kəskin destruktiv pankreatitlərdə müayinə olunan xəstələrdə POÇ formalaşması, bir qayda olaraq, tənəffüs çatamamazlığından başlayırdı. Sonralar böyrək və qaraciyər disfunksiyaları və digər sindromlar birləşirdi. Qeyd etmək mühümdür ki, tənəffüs çatmamazlığının meydana çıxması xəstəliyin gedişini və proqnozunu əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdirir. Əldə etdiyimiz məlumatların təsdiqi ədəbiyyatda mövcuddur. Tənəffüs disfunksiyasının meydana çıxması ağciyərlərin anatomik və funksional xüsusiyyətləri (bol endotel qatı, qeyri-qaz mübadiləsi funksiyalarında aktiv iştirakı) ilə bağlıdır, hansılar ki onları aqressiv faktorların təsirinə məruz qoyur. Meydana çıxma səbəblərindən asılı olmayaraq tənəffüs çatmamazlığı ümumi patogenezə malikdir. Bu da, mikrosirkulyasiya səviyyəsində olan qan dövranı pozğunluqlarının ağciyərlərin zədələnməsində aparıcı rolunun olması ilə əlaqəlidir. Faktiki olaraq, ağciyərlərin kapillyar toru, qan dövranından trombositar aqreqatları, fibrin trombların dağılması məhsullarını, əriyən fibrin-monomer komplekslərini xaric edən filtrdir. Yanaşı olaraq, ürək-ağciyər patologiyası olmayan ağır vəziyyətlərdə olan xəstələrdə kəskin tənəffüs çatmamazlığının xarakteristikası üçün ağciyərlərin kəskin zədələnməsi termini (AKZ) təklif olunmuşdur, sonralar isə kəskin respirator distress-sindrom (KRDS) termini meydana çıxmışdır. KRDS termini AKZ ilə müqayisədə daha dar anlayışdır və onun daha ağır arterial hipoksemiya ilə müşayiət olunan daha ağır formasını təmsil edir. AKZ və KRDS-i, KV olan xəstələr üçün xarakterik olan hipoksiyaya gətirib çıxaran və ASV-nı tələb edən ağciyərlərin qeyri- spesifik zədələnməsi kimi müəyyən etmək olar. Əldə etdiyimiz məlumatlara əsaslanaraq belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, hemostaz sistemi aktivasiyası cərrahi xəstələrdə kəskin destruktiv pankreatitlər zamanı ağır vəziyyətin formalaşması üçün əsas konponentdir. Yayılmış irinli peritonitin və destruktiv pankreatitin artıq erkən mərhələlərində DDLS inkişaf edir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|