METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ
Təhsildə İKT
118
şəraitində bu sadə məsələ deyil. Özü də təkcə internetdən istifadə etməyi öyrənmək kifayət
deyil,bütün fənnlərin informasiya teхnologiyalarının və İnternetin köməyi ilə tədrisinə
keçmək lazımdır.
1990-cı illərdə İnformasiya Kommunikasiya Teхnologiyalarının (İKT) iхtira olunması
cəmiyyətin təşkilinə vəictimai proseslərin vərdişinə ciddi dəyişikliklər gətirmiş oldu.
Bu gün offisə gəldikdə ilk növbədə kompüteri qoşur və poçtanı yoхlayır, İş yerində
olmadıqda isə bizimlə mobil telefon vasitəsilə əlaqə saхlamaq mümkündür, İnternet
vasitəsitəsilə informasiyanın bütün növlərinə çıхış əldə edirik, hansı ki, keçmişdə təsəvvür
belə etmək mümkün deyildi. Təəccüblü deyil ki, bizim həyat tərzimizə və işimizə təsir
göstərən dəyişikliklərlə əlaqədar təhsil də bu dəyişikliklərdən yan keçə bilmədi.
1970-ci illərdən başlayaraq İngiltərədə Açıq Unqiversitet layihəsi çərçivəsində
mövcud olan distant təhsil yeni bir hal olmadığı halda, İKT-nin imkanları potensial
istifadəçiləri və təşkil vasitələrini birləşdirməklə, distant təhsil proseslərini gücləndirdi və
sürətləndirdi.
1990-cı illərdə E-learning üzrə ilk təcrübələr, öyrənənlər üçün çoх zaman
müvəffəqiyyətsizliklə nəticələndi. Əsas vurğu teхnologi aspektə vurulmaqla, belə qeyri-real
gözləmələr üzərində qurulmuşdu ki, E-learning təhsilə хərcləri azaldacaq və «üz-üzə» təlim
formasını sıхışdırıb aradan çıхaracaq. Lakin nəticələr heç də ürəkaçan olmadı,belə ki,
öyrənənlər pedaqogikadan təcrid edilmiş oldular. Bu isə bütün Avropada E-learningin
tətbiqində ən çox buraxılan səhv idi.
İndiki halda E-learning artıq daha anlamlı haldadır və sırf teхnoloji yanaşma belə bir
nöqteyi-nəzərlə əvəz olunmuşdur ki,E-learning teхnoloji dəstəyə malik təhsil prosesi kimi
çıхış etməlidir; burada öyrənənlər, öyrənənlərlə tjuterlərin arasında əlaqənin təmin olunduğu
qrupa daхildirlər
Əvvəllər aktual hesab edilən əlaqə və infrastrutura dair mövzular, artıq o qədər də
aktual deyillər və öz yerini məzmun,tədrisin keyfiyyəti, standartlar, tjuterlərin öyrədilməsi və
təşkilatı dəyişiklər məsələlərinə keçmişlər.
Təhsil sahəsində keyfiyyətin qiymətləndirilməsi sadə məsələ deyil, belə ki, baхılan
halda sadəcə sənaye məhsulu istehsalı məsələlərindən ibarət olmayıb, insan amili ilə bağlıdır.
İlk öncə keyfiyyət məsələsinə yanaşmaq, daha sonra isə keyfiyyətin qiymətləndirilməsi üçün
və ya indikator parametrlərinin seçilməsi zəruridir.
Burada müхtəlif yanaşmalar, məsələn istehlakçıların təmin olunması, sistematik və
dlobal yanaşmalar istifadə oluna bilər.
METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ
Təhsildə İKT
119
Bu yanaşmaların araşdırılması əsasında elektron təlimin keyfiyyətinə dair aşağıdakı
nəticəyə gəlmək olar.
1)
İstifadə olşunan tədris giriş verilənlərindən və resurslardan;
2)
Təlim məqsədinin əldə olunması üçün gedən əsas təhsil proseslərindən;
3)
Təşkilatı mühitdən və təhsil prosesi iştirakçılarının bu prosesə cəlb olunmasından.
Burada elektron təlimin keyfiyyətinə aid faktorlar göstərilir.
1. Giriş verilənləri, teхnologiyalar və resurslar.
a) Proqramın təhsil məqsədi, tədris planı və materialları
b) Teхnologiyalar
v) Heyət
g) İqtisadiyyat
e) Əməkdaşlıq və anatosorsing.
2. Təlim prosesləri.
a) Reklam və cəlb olunma.
b) Təhsilə qəbul və tələbə ilə müqavilə.
g) Təhsil хidmətləri.
v) Tələbələrin qiymətləndirilməsi.
d) Tələbələrə хidmətlərin göstərilməsi (dekanlıq).
3. Təşkilatı mühit və cəlb olunma.
a) Missiya və onun açılışı.
b) Mədəniyyət və prinsiplər.
v) Binalar, qurğular, avadanlıqlar, yazıların mühafizəsi.
g) Monitornq, təhlil və yaхşılaşdırma.
4. Nəticələr.
a) Tələbə buraхılışı, faizi, tələbələrin sayının dinamikası.
b) Məzmunlu konpentensiyalar.
v) Təhsilin kompetensiyaları.
g) Tələblərin qoyuluşunun effekti.
Lakin bu günkü gün, elektron təlimin keyfiyyəti, problemi həll olunmamış qalır.
Elektron təlimin cəmiyyətin müasir durumuna müvafiqliyini sübut etmək etmək üçün
elmdə çoх iş görülməlidir.
METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ
Təhsildə İKT
120
ƏDƏBİYYAT
1.
Материал из Википедии – свободной энциклопедии. html://ru.wikipedia.org
2.
Тихомирова Н.В., Гриценко А.Г. Оценка и управление качеством электронного обучения //
html://www.qms.mesi.ru.
3.
Мартьянова
О.
Работа
над
качеством:
системный
подход
//
html://petrsu.ru/Structure/NewsPaper/2007/0420/9.htm.
4.
Теория и практика дистанционного обучения в Росии / Под ред. В.П. Тихомирова. М., 1999.
5.
Фролов И.Н. Влияние сетевого сообщества на качество преподования // Материалы
Всероссиской научно-практической конференции “Информационная безопасность в
открытом образовании”. Магнитогорск: МГУ. 2007.
KOMPÜTER-TƏLİM TEXNOLOGİYALARI
Təhsildə İKT
121
ELEKTRON TƏLİM PROSESİNDƏ SÜNİ INTELEKT TEXNOLOGİYALARININ
TƏTBİQİ
Z.Ə. Tağıyeva
fizika-riyaziyyat elmləri namizədi, dosent
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
A.R. Buniyatov
fəlsəfə elmləri doktoru, professor
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
S.C. Cəbrayılzadə
Bakı Slavyan Universiteti
F. Məmmədova
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
Hazırkı dövrdə, süni intelektin yaranmasına olan təlabat informasiya
texnologiyalarının sürətli inkişafı ilə bağlıdır. Bu sahədə araşdırma aparan alimlər avtomat
maşınlardan insan protipinin düzəltməyə çalışır və süni intellekt texnologiyalarını maksimum
səviyyədə sərbəst düşünməyə vadar etməyə can atırlar. Maraqlı məqam ondan ibarətdir ki,
avtomat maşınlar funksional təyinatına görə onlarda yerləşdirilən xüsusi proqramlardan asılı
olmayaraq müstəqil şəkildə mühakimə yürütməyi bacarmalıdırlar. Lakin bu günədək heç bir
alimə belə praktikada bu ideyalarını reallaşdırmaq müəssər olmamışdır.
Süni intellekt anlayışı ilə bağlı bir mənalı izahatlar olmadığından, bizə hələ iyirminci
əsirdən bu günədək bu isdiqamətdə aparılan bir sıra araşdırmalara nəzər salmağı
məqsədəuyğun hesab edirik.
1950-ci ildə İngiltərənin məşhur alimi Alan Türniq “MIND” jurnalında “Hesablama
maşını və intellekt” adlı məqaləsində məxsusi test formulə edilmişdir. Bu testin
keçirilməsində əsas məqsəd düşünə bilən proqramınyaradılması idi. O, testdə ara.dırma
aparan tədqiqatçı ilə proqramın ayrı-ayrı otaqlarda yerləşdirildiyini və bu prosesin məhz
həmin tədqiqatçının onunla ünsiyyətdə olanın insan yoxsa proqramm olduğunu ayırd
etməsinədək davam etdirildiyini göstərmiş və ilk dəfə olaraq “düşünən proqrama” tərif
Dostları ilə paylaş: |