Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)

 

 

 

CH

2

OPO

3

H

2

                                                   CH

2

OPO

3

H

2

 

|                                                                          | 

CHOH                                                             CHOH 

|                                                                         |    

       2 

C=O                         

+ 2H

3

PO

4

               

2 

   

               |                NAD·H                                             

S – dehidrogenaza                                            

 

asilmerkaptan kompleksi                        1,3-difosfoqliserin tur-

şusu 

        HS          NAD·H 

+2

    dehidrogenaza 

7. Qlikoliz prosesində sonrakı mərhələ, difosfoqliserin tur-

şusunun onun monofosfor efirinə çevrilməsindən ibarətdir. Bu 

halda birinci karbon atomundakı makroerqik rabitə transfosfori-

laza fermentinin iştirakı ilə ADP-ə verilir və onu ATP-ə çevirir. 

 

          CH

2

OPO

3

H

2

                                        CH

2

OPO

3

H

2

 

           |                                

transfosforilaza

     | 

       

2

 CHOH    + 2 ADP                  

  

       2 CHOH        +   2 ATP 

           |                                                             | 

                                                                        COOH     

                                                             

       1,3-difosfoqliserin                               3-fosfoqliserin 

                turşusu                                             turşusu 

 

Bu reaksiyanın böyük əhəmiyyəti vardır, ona görə ki, bu-

rada fosfoqliserin aldehidinin oksidləşməsi nəticəsində ayrılan 

enerji, universal formaya – ATP-ə çevrilir. Bununla da, 

hüceyrə, əvvəlcədən qlikolizin fəallaşmasına sərf etdiyi enerjini 

tamamilə bərpa etmiş olur. K

+

və ya

+

ΝΗ

2

, Mg

2+

 və ATP-in işti-

rakı ilə reaksiya tamamilə dönən xarakter daşıyır. Lakin 

mühitdə K

+

 ionları olmadıqda reaksiya praktiki olaraq getmir.  

8. Qlikolizin növbəti mərhələsində fosfoqliserin turşusunun 

oksidləşməsi (dehidratlaşması) baş verir ki, bundan da əvvəl, 

onun molekulunda fosfor turşusu 3-vəziyyətindən 2-vəziyyətinə 

 

  keçir. Reaksiya belə gedir.  

 

     CH

2

OPO

3

H

2

                                         CH

2

OH 

      |                                

mutaza

                   | 

             2   CHOH                   

  

                       2 HC-O-PO

3

H

2 

      |                                                              | 

                  COOH                                                  COOH     

           3-fosfoqliserin                                       2-fosfoqliserin 

               turşusu                                                       turşusu 

 

9.  Əmələ  gəlmiş 2-fosfoqliserin turşusu spesifik 

enolazaların köməyilə 2-fosfoenolpiroüzüm turşusuna çevrilir. 

Bu reaksiya magnezium, manqan və ya sink ionlarının iştirakı 

ilə fəallaşır. 

 

            CH

2

OH                                               CH

2

 

|                                 

enolaza

               | 

    2  HC-O-PO

3

H

2

               

  

                    2  C-OPO

3

H

2 

|                                                            | 

            COOH                         

-H

2

O

                COOH     

       2-fosfoqliserin                                          fosfoenolpiroüzüm 

           turşusu                                                         turşusu 

 

Bu reaksiya flüor ionunun təsirindən tamamilə dayanır. 

Müəyyən edilmişdir ki, flüor enolazanın aktivliyini kəskin 

zəiflədir. 

10. Qlikolizin sonrakı mərhələsində fosfoenolpiroüzüm tur-

şusunun defosforlaşması baş verir və  nəticədə enolpiroüzüm 

turşusu yaranmaqla, fosfor turşusunun qalığı ADP-ə keçir. 

Beləliklə  də, iki molekul fosfoenolpiroüzüm turşusunun 

çevrilməsi hesabına 2 molekul ATP alınır. 

 

            CH

2

                                               CH

2  

            CH

3

 

||                             

+2ADP

            ||                    |              

       2   C-O-PO

3

H

2

               

  

              2 COH  

→ 

2

 

C=O  

 

|                             

-2ATP

              |                     |                     

---