236
2
1
2
2
2
1
mV
pulem
avt
V
V
200
/2
mV
/2
200
W
W
2
2
olar.
Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı (İbtidai hərbi hazırlıq)
məşğələlərində və bu fənn üzrə sinifdənxaric müstəqil-nəzəri işlərdə
hərbi məzmunlu fizika və riyazi çalışmalardan daha səmərəli
istifadə edilməsi həm müvafiq hərbi biliklərin şagirdlər tərəfindən
daha şüurlu, dərindən və elmi-nəzəri əsaslarla mənimsədilməsinə,
bu biliklərin dəqiq elmlərin köməyilə araşdırılmasına, ordumuza
onun texnikasından baş çıxara bilən savadlı əsgərlərin hazırlan-
masına xidmət göstərir, həm də məktəblilərin fizika və riyaziyyatın
yeni tətbiq sahələrinə dair təsəvvürlərinin genişləndirilməsində bö-
yük rol oynayır.
Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı (İbtidai hərbi hazırlıq)
məşğələlərini ümumtəhsil fənləri üzrə (o cümlədən, fizika, riyaziy-
yat, coğrafiya, əmək təlimi və s.) biliklərlə qarşılıqlı əlaqədə qur-
duqda şagirdlər daha yaradıcı düşünməyi, bu əlaqələrə əsaslanan
elmi-nəzəri və bitkin mühakimələr yürütməyi, özlərinin hərbi fikir
və mülahizələrini riyazi düsturlarla (və yaxud fizika qanunlarının
köməyi ilə) aydınlaşdırmağı və əsaslandırmağı öyrənirlər. Bu proses
məktəblilərin təsəvvürünü, diqqətini, yaradıcı təfəkkürünü, elmi
dünyagörüşünü daha da inkişaf etdirir ki, bunlar da “Təhsil qanu-
nu”nun başlıca tələblərindəndir.
b)
“Atıcılıq hazırlığı”na aid fizika və riyazi məzmunlu
hərbi çalıĢmalar
№1. Kalaşnikov avtomatının və Kalaşnikov əl pulemyotunun
döyüş xüsusiyyətlərini söyləyin.
№2. Məlumdur ki, Kalaşnikov avtomatının süngü-bıçaqla bir-
likdə çəkisi 3,6 kq-dır. Süngü-bıçaq avtomatın çəkisinin neçə faizini
təşkil edir?
№3. Kalaşnikov əl pylemyotundan düşmən obyektinə 0,5 də-
qiqə avtomatik və 1,2 dəqiqə tək-tək atəş açılmışdır. Düşmən obyek-
237
tinə cəmi neçə güllə atılmışdır. (Kalaşnikov əl pulemyotunda fasiləsiz
atəş tezliyi 150 atım/dəq. Tək-tək atəş tezliyi 50 atım/dəq-dir)?
№4. Kalaşnikov avtomatından 0,6 dəqiqə fasiləsiz və 2,3 dəqiqə
ardıcıl tək-tək atəşlər açmaq üçün neçə daraq (xəzinə) lazımdır?
№5. Düşmən əsgəri paraşütlə 5 km/saat sürətlə enirdi. Yerdə
uzanan əsgər ona 600 m qalmış avtomatdan avtomatik atəş açmış-
dır. Əgər yerdən atəş açan əsgərin yalnız bir dolu xəzinəsi varsa, o,
paraşütçünü vura bilərmi?
№6. Kalaşnikov əl pulemyotunun gülləsi öldürücü keyfiy-
yətini 1500 metrdə saxlayır. Güllənin ümumi uçuş uzaqlığının 3000
metr olduğunu bilərək bunu ədəd düz xətti üzərində qrafik şəkildə
göstərin (miqyas 1:500 olsun ).
№7. Əsgər A nöqtəsindən 25 km/saat sürətlə 1 dəq 30 san
qaçdıqdan sonra qaçış xətti boyunca avtomatdan atəş açmışdır.
Güllə 2 saniyədən sonra hədəfə dəymişdir. A nöqtəsindən hədəfə
qədər olan məsafə nə qədərdir?
№8. A(-4;2) nöqtəsindən Kalaşnikov əl pulemyotu ilə B(6;-
15) nöqtəsində yerləşən obyektə atəş açılmışdır. Əgər miqyas 1:50
nisbətində olarsa, güllə neçə saniyədən sonra hədəfə dəyməlidir?
№9. Patronun hissələrinin sxematik quruluşunu çəkin. Onun
hissələrinin hansı həndəsi fiqurlar olduğunu söyləyin.
№10. Kiçik kalibrli TOZ-8 tüfənginin xarakterik döyüş xüsu-
siyyətlərini söyləyin.
№11. TOZ-8 tüfəngi neçə əsas hissədən ibarətdir və hansı-
lardır?
№12. Kiçik kalibrli TOZ-8 tüfəngindən açılan atəşdən 2 sani-
yə sonra 600 metrlik məsafədə dayanan keşikçi əsgər yerə sərildi.
Güllə hansı orta sürətlə getmişdir?
№13. 1kqQ/sm
2
ifadəsi nə deməkdir və bu hansı kəmiyyətin
ölçü vahididir?
№14. 1kqQ/sm
2
neçə MPa-dır? Cavabı əsaslandırın.
№15. Tətiyin çəkilməsi ilə güllənin atılması nə qədər müddətə
başa gəlir və burada hansı fiziki proseslər baş verir?
238
№16. Zərbə – buraxılış mexanizmi kapsula dəyərək barıtı alış-
dırdıqda patronun yanma kamerasında təzyiq neçə MPa ola bilir?
№17. Güllə açılan zaman ən böyük təzyiq nə vaxt yaranır və
onun maksimum qiyməti nə qədər ola bilir?
№18. Güllə lülədən çıxan zaman ona təkan verən qazın
təzyiqi öz maksimum qiymətindən neçə faiz aşağı düşür?
№19. a) həndəsə dərsliyi 9-10, s.94, №345.
b) həndəsə dərsliyi 9-10, s.94, № 346.
№20. Enerjinin ölçü vahidləri hansılardır? 1 kqm neçə coul-
dur (c)? Avtomatın geritəpmə enerjisi neçə couldur?
№21. Avtomatın geritəpmə sürəti ilə onun və güllənin çəkisi
hansı riyazi münasibətdədirlər?
№22. Kalaşnikov avtomat silahının geritəpmə enerjisi nə
qədər ola bilər? O, atəş vaxtı insana necə təsir göstərir?
№23. Kalaşnikov avtomatından şaquli istiqamətdə yuxarı atıl-
mış güllə hansı hündürlüyə qədər qalxar? (havanın müqavimətini
nəzərə almamalı).
№24. Kalaşnikov əl pulemyotundan şaquli istiqamətdə yuxarı
atılmış güllə nə qədər hündürlüyə qalxar? (havanın müqavimətini
nəzərə almamalı).
№25. Top atılan anda mərmi 280 m/san sürət olaraq şaquli
istiqamətdə yuxarı qalxır. Atəş yerindən nə qədər hündürlükdə
mərminin kinetik enerjisi potensial enerjisi ilə bərabərləşəcəkdir?
(78, s.213).
№ 26. Üfüqlə bucaq təşkil etmək şərti ilə Kalaşnikov avtoma-
tından atılmış güllə hansı trayektoriya üzrə hərəkət edir? Trayektori-
yanın tənliyini yazın.
№27. Üfüqlə 60
0
bucaq təşkil etmək şərti ilə atılmış güllənin
hərəkət trayektoriyasını qurmalı. Başlanğıc sürətin və koordinatların
miqyaslarını ixtiyari götürməli (78, s.140).
№28. Üfüqlə bucaq təşkil etmək şərti ilə atılmış güllənin
hərəkəti zamanı ona hansı qüvvələr təsir göstərir?
№29. Üfüqlə
= 60
0
bucaq təşkil etmək şərti ilə topdan V
0
=
=600 m/san sürətilə mərmi atılmışdır. Mərmi atıldığı yerdən nə qədər
Dostları ilə paylaş: |