78
Deyirlər ki, Babəkin [ilk] ç ıxıĢı 201 [816/7-c i ildə] oldu, onun vilayəti
və Ģəhəri Bə zz o lmuĢdur. [Hə min va xtadək] o, bir neçə sultan
1
ordusunu qaçmağa
məcbur et miĢ, xə lifənin ço xlu sərkərdələ rin i ö ldürmüĢdü. Xilafət Mö`təsimin
əlinə keçərkən o, Əbu Sə`id Məhəmməd ibn Yusifi Zəncar və Ərdəbil arasında,
Babək tərə fidən dağıdılmıĢ istehkam məntəqlərini
bərpa et mə k və Ərdəbilin
təhcizatın ı heç kəs təhlükə altına almasın deyə, yollara qarnizon düzmək barədə
sərəncamla Ərdəbilə göndərdi. Əbu Səid bu məqsədlə yola düĢdü və Babəkin
dağıtdığı istehkamları bərpa etdirdi. Sonra Babək öz həmlələrin in birində
Müaviyə adlı sərkərdəsini baĢçılığ ı altında ona qarĢı qoĢun dəstəsi gondərdi; o
ətraf əyalətlərə yürüĢ etdikdən sonra öz iqamətgahına yönəldi. Bu barədə Əbu
Səid ibn Məhə mmədə xəbər çatdıqda, o ada mlarını toplayıb ona qarĢı hücuma
baĢladı. Yo lların birində onu saxlayıb, silahdaĢların ın bir qismin i q ılıncdan
keçirdi, az bir hiss əsini əsir etdi, hə mç inin yürüĢ za manı Müaviyyənin [ö zünün]
əsir ald ığı adamları azad etdi. Bu, Babək tərəfdarların ın
ilk məğlubiyyəti id i və
Əbu Səid ö ldürülənlərin baĢlarını və əsirlərin i Mö`təsimə göndərdi.
Babəkə sonrakı zərbəni Məhəmməd ibn ə l-Bə is vurdu.
Məhəmməd ibn əl-Bəis Azə rbaycan əyalətində, özünün ġahi
2
adlanan
əlçatmaq qalasında olurdu. O, həmin qalanı Vacnə ibn ər-Rəvvadın əlindən
almıĢdı. O, iki fərsəxlikdən görünürdü. Onun Azərbaycanda Tibriz
3
adlı baĢqa
bir qalası
da var id i, lakin ġahi daha yaxĢı müdaifə o lunurdu. Ġbn əl-Bəis
babəklə müttəfiq idi və Babəkin dəstələri buradan keçərkən qəbul olunmuĢ adət
üzrə burada qalırd ılar. ĠĢ elə gətirdi ki, Babək özünün ispahbedlərindən
4
Ġsmət
adlı
birin i göndərdi, o, dəstənin müĢayiəti ilə ibn ə l- Bə isin yanına düĢdü.
Müəyyən edilmiĢ adətə görə, əl-Bəis ona qoyun, yemək-içmək və baĢqa azuqə
göndərdi və buyurdu ki, ö z məiyyəti və dəstə baĢçıları ilə b irlikdə onu yanına
qalxmasın ı ona desinlər. Buna görə də Ġsmət yuxarı qalxdı və o, (Ġbn əl-Bəis)
onları kellənincəyə qədər yedirdib -içirtdi. Bundan sonra o, Ġs mətin üstünə
atılaraq onu əsir etdi və yanındakı adamları öldürdü. Sonra o, ona (Ġsmətə) əmr
etdi ki, ö z silahdaĢların ı adı ilə bir-b iri yu xarı ard ınca çağırsın. Adı çəkilən Ģəxs
yuxarı (qalaya) qalxd ıqca Məhəmməd ibn əl – Bəisin əmri ilə boynu vuruldu.
Yerdə qa lanlar budan xəbər tutub qaçanadək belə davam etdi.
Bundan sonra
1
Sultan, yəni xəlifə.
2
Urmiya gölündə ada. Bu adadakı dağda böyük qala vardı.
3
T ibriz (Təbriz)-Urmiya sahilindən 10 fərsəx Ģərqdə qala; sonralar görkəmli Ģəhər, bir sira
Aazərbyacan feodal dövlətlərinin paytaxtı. Ġbn əl-Fəqif əl-Həmədani 902-903-cü illərdə yazırdı:
―Təbriz (Burada əvvəlcə) -Ər Rəvad əl-Əzadi, sonra isə Vacnə`u ibn ər-Rəvvad məskən salmıĢ,
(evlər) tikdirmiĢ, (qala) divarları möhkəmlətmiĢ, burada əhali yerləĢdirmiĢdir.(bax: Vəlixanlı
N.M.IX-XII əsr ərəb coğrafiyaĢünasi-səyyaları haqqında. B., 1974, s. 37).‖
4
Ġspahbed-pəhləvi sözüdür. Spahpat –―sərkərdə‖, ―qoĢun baĢçısı‖, ―komandan ‖
çalarındandır.
79
Məhəmməd ibn ə l-Bə is Ġs məti Mö`təsitmə göndərdi. Mö`təsim Ġs mətdən
Babəkin ö lkəsi barədə sorğu-sual etdi və o, xə lifəyə onun yolla rı
və hə min
yollarda müharibə etmək üsulları haqqında danıĢdı. Ġsmət Vasiqin
1
[xəlifə liyi]
zaman ınadək əsirlikdə qald ı.
AfĢin Bərzəndə gələrək orada düĢ ərgə saldı və Bərzəndlə Ərdəbil
arasındakı qalaları bərpa etdird i. O, Məhəmməd ibn
Yusifi
XuĢĢ
2
adlanan yerə
göndərib orada səngər qazd ırdı. O, əl-Cəzirədən
3
olan sərkərdəsi Heysəm ə l-
Qənəvini ƏrĢak
4
adlanan kəndə göndərib oradakı qalan ı pərba etdirdi və ətrafına
səngər qazdırdı. O,
hə mç inin Əbna
5
baĢçılarından biri o lan Əlviyyə ə l-Əvəri
Ərdəbil yaxınlığ ındakı Hisn ən-Nəhr ad lı qalaya göndərdi.
Bu ildə ƏrĢakda Babəklə AfĢin arasında baĢ verən toqquĢma za man ı
AfĢin Babək tərəfdarların ın b ir ço xunu, deyirlər ki, mindən artığ ını qılıcdan
keçirdi. Babək Muğana qaçdı, o radan is ə özünün Bəzz adlanan Ģəhərinə
yollandı.
Dostları ilə paylaş: