295
41.
Nizamlama qaydaları əsasında kəndlilərə pay torpağı kimi təsdiq
edilmiĢ torpaqlar müəyyən edilmiĢ mükəlləfıyyətlər müqabilində kəndlilərin
daimi istifadəsinə verilir.
42.
Ayrı-ayrı kəndli rüstülərinin (həyət evi. - Red.) pay torpaqlarmın
tərkib indəki kəndli sahələri - həyətyanı və əkin sahələri hə min tüstülərin irsi
istifadəsində qalır. Kəndli əkin sahələrinin irsən keç məsi qaydası və onların
bölünməsi qaydası yerli qayda-qanunla müəyyən olunur...
46.
Hər b ir kəndli öz sahəsini-həyətyanı torpağını və ə kin yerin i onunla
bir kənd cəmiyyətinə mənsub olan kəndliyə verə bilər; bağlar, hə mç inin baĢqa
sənaye və ticarət müəssisələri isə hətta kənar Ģə xslərə də verilə bilər.
47.
Kəndli baĢqa silkə keç mə klə tərk etdiyi ic manın kəndli torpağından
istifadə et mək hüququnu itirir...
49. Kəndlilər, nə qədər ki, mü kəlləfıyyətləri ödəyirlər, onlara pay
torpağı kimi verilmiĢ əkin sahələrində adət üzrə müəyyən edilmiĢ qaydada,
yarıdan az olmayaraq, mü xtəlif taxıl və ya baĢqa bitkilər əkməlidirlər; sahibkar
kəndlilərin bilərə kdən və ya tənbəllik üzündən torpağı lazımi qaydada
becərmə məsindən ona dəymiĢ zə rərin əvəzini barıĢıq ha kimin in müəyyən etdiyi
miqdarda tələb et mə k hüququna malikd ir.
55. Hər b ir kəndli öz təsərrüfatında baĢqa azad kənd sakinləri ilə eyni
hüquqda nə sahibkardan, nə də cəmiyyətdən xüsusi icazə almadan karvansara
(içki satmamaq Ģərti ilə), fabrik, sənae və ticarət müəssisələri aça b ilər.
II f ə s i l
Tor paq sahi blərinin xeyrinə ödə niləcək kəndli
mükəlləfiyyətləri haqqında
I bölmə. Ümumi qaydal ar
<...>
71.
Bu Əsasnamənin elan edildiyi gündən nizamlama qaydaların ın
həyata keçirilməsinə kimi kəndlilər istifadələ rində olan əkin sahələri və
təsərrüfat yerlərindən istifadə et mə kdə dava m ed ir, hə min ə kin sahələri və
təsərrüfat yerləri üçün sahibkarlara qabaqkı mü kə llə fiyyətlərini ödəyirlər...
72.
Niza mla ma qaydaların ın həyata keçirilməsi ilə kəndlilər onlar üçün
təsbit edilmiĢ kəndli pay torpağı əvəzində sahibkarın xeyrinə bütün əkinç ilik
məhsulla rından ma lcəhət və ya bəhrə adlı mükə lləfiyyət və bundan əlavə
məcburi iĢ günləri əvə zinə...pul vergisi vermə lidirlə r...
<...>
296
I bölmə. Mükəlləfiyyə tlərin mi qdarı haqqında
76. Kəndlilər sahibkara vəriləcək ma lcəhət və ya bəhrə mükə llə fiyətinə
bütün əkinçilik məhsullarını daxil etməlidirlər:
1) Bakı və Yelizavetpol quberniyalarının və Tiflis quberniyası Tiflis
qəzasının xan, bəy, ağalar və məlik... ma likanələrində 1/10 h issə...
77. Kəndlilər məcburi iĢ günlərinin əvəzinə...istifadə lərində olan istər
həyətyam, istərsə də əkin yerlərinin hər desytatini üçün verməlidirlə r:
1)
Bakı və Yelizavətpol quberniyasının (Qazax qəzası çıxılmaq la) xan,
bəy və mə lik malikanələri ü zrə 30 qəpik.
2)
Yelizavətpol quberniyasının Qa za x qə zas mda ağa və məlik
ma likanə ləri ü zrə 15 qəpik...
III bölmə. Mükəlləfiyyətlərin ödənilməsi qaydası və
bu mükəlləfıyyə tlərin vaxtında ödənil məsinin tə minatı
I.Mükəlləfiyyə tiərin ödənilmə qaydası haqqı nda
79. Ġstər malcəhət və ya bəhrə, istərsə də pul mükəlləfıyyətlərin in
ödənilməsi vaxtı kəndlilərə torpaq sahibinin qarĢılıqlı razılığı əsasında
müəyyənləĢdirilir və n izamla qaydalarına daxil ed ilir...
82. Kəndlilə rin hər biri öz ü zərinə düĢən mü kəlləfıyyəti yalnız birbaĢa
torpaq sahibinə və ya onun vəkil etdiyi Ģə xsə ödəməlidir...
<...>
II. Mükəlləfiyyətlərin vaxtında ödənilməsinin təmin edilməsi
I.
Mükəlləfıyyətlərin vaxtında yerinə yetirilməsi
məsuliyyəti haqqında
85.
Hər bir ev ayrı-ayrılıqda istifadəsində olan sahə üçün torpaq sahibinə
çatası mükəlləfıyyətlərin vaxtında ödənilməsinə cavabdehdir.
86.
Hər hansı bir səbəb üzündən ləğv edilmiĢ və 59-cu maddəyə uyğun
olaraq, kənd ic masın ın ixt iyarına keç miĢ sahədən torpaq sahibinə çatası
mü kəlləfıyyətlər üçün bütövlükdə kənd icması bütün üzvlərinin elliklə zəmanəti
ilə sahibkar qarĢısında, 96-c ı maddəyə əsasən, kənd yığıncağının qərarı ilə bıı
sahənin yeni ev sahibin in istifadəsinə verilənə və ya torpaq sahibinin ixt iyarına
keçənə kimi məsuliyyət daĢıyır.
<...>
297
83. Torpaq
sahibinə
çatası
mü kəlləfıyyətlər
dövlət
vergi
rüsumları kimi bütün ciddiliyi ilə tələb olun malıd ır...
<...>
91.
Kəndlilərin ma lcəhət və ya bəhrədən qalan borcları torpaq sahibi və
ya onun müvəkkilinin tələbi və göstəriĢi üzrə dərhal ödənilməlid ir. Əgər
ma lcəhət və ya bəhrə barıĢdırıcı münsifin təyin etdiyi müddətdə ödənilməzsə,
onda o, quberniya kəndli iĢləri idarəsin in müəyyən etdiyi tariflə pul borcuna
çevrilir.
92.
ÖdənilməmiĢ malcəhət və ya bəhrə ü zrə pul borcu (m. 91) və
həmç inin bu Əsasnamənin (m. 72) müəyyən etdiyi pul mükə llə fiyyətinin ö zü
üzrə borcdan ayda hər manatdan bir qəpik faiz alın ır... <...>
95. Torpaq sahibinin tə ləbi üzrə mü kə llə fıyyəti va xtında ödə məyən
kəndlidən borcu kənd rəhbərliy i 92-c i maddə üzrə müəyyən edilmiĢ faizlə a lıb
verməyə borc ludur, bunun üçün o, barıĢıq münsifin in icazəsi və ra zılığı ilə :
1)
borclunun mülkiyyətində olan tərpənmə z ə mla kının gəlirin i vergi
qalığın ın ödənilməsinə sərf edə bilə r.
2)
vergi borclusunun özünü və ya onun ailə ü zvlərindən birini kəndlinin
həmkəndlisin in və ya torpaq sahibinin yanına muzd la iĢlə məyə göndərə bilər;*
lakin kəndlini torpaq sahibinin yan ma öz iradəsinin ziddinə və sahibkarın ra zılığ ı
olmadan göndərmək olmaz.
3)
vergi borclusunu və ya onun ailə üzvlərindən birini verg i qalığının
ödənilməsinə qədər kənara, kəndlinin yaĢadığı və ya qonĢu qəzaya, əgər ev
yeganə iĢçidən məhru m o lmursa, kəsbkarlığa göndərə bilər; u zaq o lmayan baĢqa
quberniyalara is ə kəsbkarlığa ya lnız kənd yığ ıncağının barıĢıq münsifi tə rəfindən
təsdiq edilmiĢ qəra rı ilə, ö zü də yalnız mükə lləfıyyəti inadla, tənbəlliyi və ya
pozğunluğu üzündən ödəməyən daimi vergi borcluların ı göndərmək o lar.
4)
vergini ödə məyənlərə qəyyum qoy maq və sonuncunun icazəsi
olmadan təsərrüfatçıya (kəndliyə. - Red.) vergi qalığı ödənilənə kimi ö z
əmlakından və ya gəlirindən heç bir Ģeyi alqı-satqıya çıxarmağa icazə verməyə
bilər; və ya borcunu ödəyə bilməyən təsərrüfatçının yerinə, onu və ailəsini ö z
təsərrüfatından çıxarma maq Ģ ərti ilə , yeni təsərrüfatçı təyin edə bilə r.
5)
vergi borclusuna Ģ əxsən mə xsus olan tərpənməz ə mlakı siyahıya
aldırıb satdıra bilər.
6)
vergi borclusunun tərpənməz ə mla kın ın və tikililərinin təsərrüfat üçün
zəruri o lmayan hiss əsinin satılmasına s ərəncam verə bilər.
96. Əgər 95-ci maddədə nəzərdə tutulmuĢ bütün cəza tədbirləri kifayət
etmə zsə və borc, mü kəlləfıyyətin b irillik məbləğinə kimi artarsa, onda torpaq
sahibi barıĢıq münsifınin icazəsi ilə vərgi borclusuna daimi istifadə hüququnda
verilmiĢ sahəni, həmin sahəyə mə xsus olan həyətyanı təsərrüfatla birlikdə
(əkinçi) silkindən olan baĢqa bir Ģ əxsə hərracla vərilməsin i tələb edə b ilə r...
Dostları ilə paylaş: |