Azərbaycan xalq cümhuriYYƏTİNİn keçİRİLMƏSİ ÜZRƏ DÖVLƏt komiSSİyasi
Yüklə 5,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
7
Sədr - Bütün fraksiya tərəfindənmi? . Qara bəy Qarabəyli - Əvət... Sədr - Təklifiniz ancaq beş nəfərin imzasilə ola bilər. Qara bəy (gedə-gedə) - Parlamana təklif ediniz bəlkə qəbul ediləcək. Bizim fraksiyanın təklifi budur. Sədr - Fraksiyanız təklif edir? Qara bəy – Bəli, fraksiyamızın təklifidir. Sədr - Qarabəyli təklif edir ki, bu məsələ təcililikdən götürülsün. Ona görə iki natiqə icazə verilir. Biri lehinə, digəri əleyhinə. Danışmaq istəyən yox isə səsə qoyuram. Səslər - Bu cür doğru deyildir. Sədr - Siz danışmaq istəyirsiniz? Bəlkə, təcili olmaması üçün danışasınız. İndi əvvəlinci təklifi səsə qoyuram. Kim tərəfdardır ki, məsələ təcili hesab olunmasın, əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). Kim təcili tərəfdarıdırsa, əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). 28 nəfər istəyir, tərəfdarıdır. 17-si tərəfdar deyildir. Əksəriyyət rəylə məsələ təcili hesab olunmayır. Bəlkə müzakirə olunmağı lazım gəlir. Onda qalsın komissiyaya verilir. Haraya lazımdırsa komissiya ustav və qeyriləri göndərər. Məsələ böyləliklə qalır gələn səfərə. Məmməd Əmin (yerindən) - Bu cür səhvdir. Sədr - Siz danışmaq istəyirsiniz? Buyurunuz. Söz Məmməd Əmin Rəsulzadənindir. Məmməd Əmin ("Müsavat") - Bu məsələdə yanlışlıq olur. Burada qəbul olmayan məsələnin müstəcəlliyidir. Qanun layihəsinin surəti müzakiratı başqa, adi, surətdə növbədən çıxarılması nakaz üzrə bu layihə müstəcəl olanda bir gündə qəbul edilir. Qeyri-müstəcəl olanda isə layihənin üçüncü qiraəti başqa bir iclasa qalır. Məsələ gərək müzakirə olunsun. Ümumi surətdə danışıq olsun. Sədr - Burada təklif olunur ki, məsələ qeyri-təcili surətdə müzakirəyə qoyulsun. Səslər - Qoyulub. Sədr - Söz istəyən varsa buyurun. Söz Məmməd Əmin Rəsulzadənindir. Məmməd Əmin ("Müsavat") - Burada universitet məsələsində gərək bizim əfkari-ümumiyyəmiz, gərək parlaman məhfilələrində ayrı-ayrı fraksiyalarda müxtəlif rəng almış və başqa-başqa nöqteyi-nəzərlərlə bu məsələyə yanaşırlar. Hər şeydən əvvəl biz hamımız bunu etiraf edirik ki, Azərbaycan daxilində ülüm, finuna aşina mütəxəssis adamlar ələlümum məmləkət üffanını yüksəltmək üçün darülfünun binası lazımdır. Deyirlər ki, əsas etibarilə universitet açılması əleyhinə deyilik. Fəqət doğrudan isə əleyhinədirlər. Məsələ mübin şəkildədir. İndi görək bu universitet təsisi lazımdır, lazım deyildir. Bu xüsusda müzakirə lazımdır. Bilirsiniz ki, məmləkətlərdə, ələlxüsus bizim məmləkətdə darülfünuna ehtiyac o nöqteyi- 8
nəzərdən vardır ki, bizdə mütəfənnin, mütəxəssis elmi nöqtələrə alim adamlar, üləma yoxdur. Bu cür adamların yoxluğu hər cəhətdən təsirini göstərir. Ona görə bir an əvvəl üləma, mütəfənnin, üsula aşına adamları yetişdirmək hökumət və məmləkət vəzifəsidir. Əlbəttə, yaxşı olardı bu fənn ocağı, bu elm mənbəb öz lisanımızda ola idi və orada ki, professor və müdərris türkcə tərbiyə verəydilər. Məəttəssüf felən bunu tətbiq etmək böylə bir fənn osaqı açmaq imkanı bizdə hələlik yoxdur. Başqa məmləkətlərdə olduğu kimi heç bir zaman elmin, fənnin başqa lisanlarda illərlə olsa da ehtiyacı lüzumsuz olduğunu təcrübə göstərmişdir. Madam ki, biz hamımız bir nöqteyi-nəzərdəyik ki, ülum, finun bizə lazımdır. Etiraf etməliyik ki, darülfünun da bizə lazımdır. Başqa bir lisana müraciət edirkən bu xüsusda nə üçün yalnız Rus lisana iltizam edilir və buna imkan verilir. Bu nə üçün belə - cavabı aşkardır. Bu öylə bir məsələ deyil ki, onu həll etmək olmasın. İlk dəfə içimizdə bir çox tədrisə hazırlanmış tələbələr vardır ki, yalnız rusca tədris etməyə dərsləri və imkanları vardır. Binaən-ileyh Avropa məmləkətlərindən başqa birinin lisanında mümkün olsa idi, o lisanda götürərdik. Bu olmayacaqdır, çünkü tələbələrimiz rus məktəblərində rusca dərs almışlar. Bu nöqteyi-nəzərdən bir dəlalət var. Ülum və finunun darülfünunda rusca tədris edilməsinə gəldikdə əlbəttə, bizə söyləyə bilərlər ki, vaxtaki darülfünun milli olmayacaq, orada keçirilən dərslər türkcə olmayacaq, bu surətdə tələbələrimizi xarici məmləkətlərə göndərib, bu surətdə təhsil etmələri mümkündür. Bu doğrudur. Fəqət nəzərdə tutmalıdır ki, məmləkətimizin elm və fənnə olan ehtiyacının bu yol ilə təmini mümkün deyildir. Əlbəttə biz daha ixtisaslı və bilikli adamlar yetişdirmək üçün Avropaya tələbələr göndərəcəyik. Fəqət eyni zamanda məmləkət daxilində bir fənn və elm ocağı vücuda gətirəsəyik. Çünkü, darülfünun yalnız tələbələr hazır etməyir. Bununla bərabər elm və fənnə aşina adamların və ərbab ixtisasın bir məcmui olacaq ki, bir tərəfdən təlim etməklə digər tərəfdən məmləkəti öyrənir, onun əhval və xüsusiyyatını təhlil və tədqiq edir. Bu nöqteyi nəzərdən darülfünun Azərbaycana xaricdən bir çox alimlər və professorlar cəlb edəcəkdir. Onlardan heç bir surətlə qorxub ehtiyat etmək lazım gəlməz ki, guya o alimlər və prfessorlar burada bir rus mədəniyyətinin ocağı olub qalacaq da, tələbələr ruslaşacaqdır. Məndən əvvəl söyləyən natiq burada açılacaq darülfünunda rus mədəniyyəti ocağı deyə hər nə qədər söyləndisə də fəqət mən zənn edirəm bu surətdə söz söyləyən zəvat o fraksiya namindən burada bəyani-əfkar edir ki, o komisyonda tamamilə darülfünun əleyhində cərəyana daha qüvvət vermək və ona kömək etmək nöqteyi-nəzərindən bu surətlə burada çıxışda bulundular. Lakin əmin olsunlar ki, madam ki, hökumət bizim əlimizdə darülfünuna dəvət etdiyimiz adamlar üzərinə hakim olacağıq və maddi cəhət əlimizdə olduğundan məvacib əndişə heç bir şey təsəvvür etməməlidir. Onların dəfələrlə rus elmi, rus mədəniyyəti deyə təkrar etmələri əfkari-ümumiyyəni qorxudanmaz. Çünkü hər kəs bilir ki, rus və ya başqa bir millət Yüklə 5,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|