Azərbaycanlilarin II dünya müharġBƏSĠNDƏ ĠġTĠraki
Yüklə 1,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
| M.Atatürk
demişdir: “ Hər hansı bir ordunun dəyəri zabit və komanda heyətinin dəyəri ilə ölçülür ”. Türkiyənin çoxəsrlik hərb tarixi sübut edir ki, Osmanlı türkləri öz müstəqilliklərini döyüş (savaş) qabiliyyətləri və hünərləri ilə saxlamışlar. 8 cildlik “Osmanlı tarixi”nin müəllifi Alfons Lamartin (1790-1869) yazmışdır: “Türklər millət kimi dünyanın ən fəxri insanlarıdır.... Onlar dünyanın birinci millətləri olmalarını öz namusları ilə qazanmışlar”. 115 Prezident Heydər Əliyev böyük ehtiram hissi ilə qeyd edir ki, “Türkiyənin keçdiyi cumhuriyyət yolu, demokratiya, iqtisadi inkişaf yolu bu gün Azərbaycan üçün böyük örnəkdir”. 48 Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan ərazilərini zəbt etmək üçün başladığı silahlı basqınlar Sovet dövlətinin mövcudluğu şəraitində başlandığı üçün bu müharibə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini cəlb etmədi. Çoxları bunu Sovet dövlətinin daxili işi hesab etdi; halbuki, başlanan bu müharibə daşnakların çoxdan hazırladıqları “Böyük Ermənistan” yaratmaq planının 49 tərkib hissəsi idi. Vətən sərhəddən başlandığı üçün bütün müharibələrdə olduğu kimi, düşmən hücumunun ilk zərbəsi də Azərbaycanın sərhəd qoşunlarına dəydi. Qarabağ savaşının başlanmasının ilk günlərində Azərbaycanın sərhəd qoşunları 3 zabit, 6 gizir və 17 döyüşçü itirdilər. Bunlardan 6 nəfəri “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adına (5 nəfəri ölümündən sonra) layiq görülmüşdür. Xalqımız Qarabağ uğrunda döyüşlərdə 20 mindən çox şəhid vermişdir. Bu müharibə cəbhələrində bəzi uğursuzluqlarımızın səbəbləri ayrıca bir araşdırmanın mövzusudur və görünür bu uğursuzluqların təqsirkarları aşkar edilərək, lənətlənəcəklər. Bununla belə siyasi və bədii ədəbiyyatda Qarabağ savaşındakı uğursuzluqlarımızdan nəticə çıxarmaq çox vacibdir və həmin savaşın fəal və namuslu iştirakçılarının xatirə və memuarlarının yazılması da təşkil edilməli və nəşr etdirilməlidir. Gənc şairə Minayə Əliyevanın 1998-ci ildə çap etdirdiyi “Bəsdir yatdın Misri qılınc kölgəsində” adlı kitabçasında şüurlara təsiredici misralar çoxdur. Kitabda “qızları əsir düşən millətim”, və buna oxşar sətir və ifadələr böyük təsir qüvvəsinə malikdir. Belə kitabların bütün hərbi hissələrdəki “Azərbaycan əsgərinin kitabxanalarında” olması və oxunması çox vacibdir. Gənclərin hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsində müharibə veteranlarının onlarla görüşləri böyük təsir gücünə malikdir. Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın milli qəhrəmanı adı almış Rövşən Əsgərov və Fəxrəddin Cəbrayılov, Zabit Quliyev, Fariz Mədətov hazırda gənclərin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsi istiqamətində fəaliyyət göstərirlər. Ali və orta məktəblərdə tədris edilən hərbi hazırlıq dərslərində gənclərin hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsinə xüsusi diqqət yetirilir və bu işdə müharibə veteranları da fəal iştirak edirlər. Məsələn: Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında hərbi kafedra 1939-cu ildən fəaliyyət göstərir və kafedrada indi zabitlərdən 20 nəfərdən çoxu erməni işğalçılarına qarşı müharibədə iştirak 48 “Xalq” qəzeti, 12 may, 1998. 49 Bu haqda bax: İsmayılov İ.Z. Azərbaycanın XX əsrdə dövlətçilik siyasəti məsələləri, Bakı, 1995, s. 101-108. 116 etmişdir. Akademiyanı qurtaran məzunlar zabit rütbəsi alırlar. Akademiyada işləyən müəllimlərin 18 nəfəri 1941-45-ci illər müharibəsi iştirakçısıdır. Respublikanın bütün rayonlarının məktəblərində Qarabağ uğrunda döyüşlərdə həlak olmuş döyüşçülərin xatirəsi əbədiləşdirilmişdir və bu iş davam edir. Quba rayonunun 40-dan çox məktəbinə şəhid döyüşçülərin adı verilmiş və onların büstü qoyulmuşdur. Nəsimi rayonunda 36 şəhidin adı oxuduqları məktəbə və ya işlədikləri müəssisəyə, sağlığında yaşadıqları küçəyə verilmiş, bu yerlərdə onların büstü qoyulmuş, xatirə lövhəsi vurulmuş, xatirə guşələri yaradılmışdır. Rayonun ərazisində yerləşən Tibb Universitetinin qarşısında mərmər abidə kompleksinə universitetdə oxumuş şəhid tələbələrin adları ehtiramla həqq edilmişdir. Bir çox rayonlarda belə abidə komplekslərində həyat rəmzi olan bulaq yaradılmış və onun suyunun daimi axması böyük məna kəsb edir. Bakıdakı Həzi Aslanov adına Mərkəzi Zabitlər evi (1927-ci ildə yaradılmışdır) və Gəncədəki, Naxçıvandakı, Lənkərandakı və Çuxanlıdakı (Salyan rayonunda) zabitlər evləri gənclərin və ilk növbədə orduda xidmət edən döyüşçülərin hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsi istiqamətində geniş fəaliyyət göstərir. Respublika Silahlı Qüvvələrinin mahnı və rəqs ansamblı, Gənclər və İdman Nazirliyinin müvafiq qurumları da bu istiqamətdə geniş iş aparırlar. Hərbi vətənpərvərlik tərbiyəsinin tərkib hissəsi olan müharibə qurbanlarının xatirəsini əbədiləşdirmək işinə veteran təşkilatlarının qayğısı diqqətəlayiqdir. 1942- 43-cü illərdə Bakıda yerləşən hospitallarda dünyasını dəyişmiş döyüşçülərdən və Qafqaz uğrunda döyüşlər zamanı həlak olaraq Bakıda dəfn edilən müharibə iştirakçılarının məzarları “Qardaşlıq qəbristanlıqları”na çevrildi və həmin qəbristanlıqlar indi də böyük hörmətlə saxlanılır. Bu qəbristanlığın bir hissəsi Nəsimi rayonunun xidmətinə verilmişdir. Həmin sahədə dəfn edilən 181 nəfər döyüşçü (bunlardan 25 nəfəri azərbaycanlıdır) məzarlarında uyuyan bütün şəhidlərin adı-soyadları daş lövhələrdə yazılmışdır və bu qəbristanlıqlar hər il “Qələbə” bayramı günü rayon veteranları tərəfindən ziyarət edilir. Buradan aydındır ki, Qələbə günü 9 may təkcə bayram deyil, eyni zamanda 1941-45-ci illərdə həlak olmuşların hamısının xatirə günüdür. Böyük Vətən müharibəsi illərində 4223 nəfər iştirakçı döyüşlərdə aldıqları ağır yaralardan sonra dünyalarını dəyişərək Bakıdakı Qardaşlıq qəbristanlıqlarında dəfn edilmişlər. Bunlardan ikisi Sovet İttifaqı Qəhrəmanıdır: İvanov Roman Qavriloviç (kapitan), Vetoşnikov Qeorgi Aleksandroviç. Dəfn edilənlərdən 337 nəfəri Mərkəzi qəbristanlıqda, 116 nəfər Çəmbərəkənddə, 430 nəfər Sabunçu qəbristanlığında, 203 nəfər Nərimanov rayonu ərazisinin cənub hissəsində uyuyurlar. Bütün bu məzarlıqlara nəzarət Bakının rayonları arasında bölünmüşdür və Veteran təşkilatları onların lazımi səviyyədə saxlanılmasına nəzarət edirlər. |