80
(yelin, əmcək, sinə) vurğulanmasına diqqət yetirmək lazımdır. Bu cinsə
münasibət, hətta seks problemində fiksasiya olunmaq deməkdir.
Çevrə fiquru (xüsusilə də heç bir Ģeylə doldurulmamıĢ) qapalılığa
tendensiyanı, daxili aləmin qapalılığını, özü haqqında ətrafdakılara məlumat
vermək istəməməyi və nəhayət testləĢdirilməkdən xoĢlanmamağı göstərir.
Belə Ģəkillər adətən analiz üçün çox az miqdarda məlumat verirlər.
―Heyvanın‖ bədəninə mexaniki hissələrin quraĢdırılmasına – heyvanın
postament, traktor və ya tırtılı, üç ayaq üzərinə qoyulması, kəlləsinə
propeller, vint qoĢulması; gözlərinə elektrik lampalarının, bədəninə və
ətraflarına antena, klaviĢ və qulp taxılması hallarına diqqət verin. Bu
Ģizofreniyalı xəstələrdə və dərin Ģizoidlərdə daha tez-tez müĢahidə olunur.
Yaradıcılıq imkanları adətən fiqurda bir-birinə uyğun olan elementlərin
miqdarı ilə ifadə olunur: bayağılıq, yaradıcılıq istedadının olmaması ―hazır‖,
mövcud ola canlı (insan, at, it, donuz, balıq) formasını alır, hansına ki,
―hazır‖ mövcud olan detal əlavə olunur ki, Ģəkli çəkilmiĢ heyvan mövcud
olmayan olsun – məsələn, qanadlı piĢik, lələkli balıq, üzgəcli it və s. Fiqurun
bütöv hazır
hissələrdən deyil, elementlərdən qurulması orjinallığı ifadə edir.
ġəklə verilən ad mənalı hissələrin rasional birləĢməsini ifadə edə bilər.
(―Uçan dovĢan‖, begemot-piĢik‖, ―qarıĢqa-qurd‖). BaĢqa bir variant isə elmi,
kitab sözlərinə latın sonluqlu əlavələr etməklə söz birləĢmələri düzəltməkdən
ibarətdir (―ratotelius‖ və s.). ―Birincisi – rasionallıq, istiqamətlənmədə və
adaptasiyada konkret istiqamətlənmə; Ġkincisi isə Ģəxsi zəkasını,
erudisiyasını, biliklərini göstərmək üçün nümayiĢkarlıqdır. Bəzən heç bir
mənası olmayan səthi səslərdən ibarət adlara (―lyaliye‖, ―liĢona‖, ―qrateker‖)
rast gəlmək olur, hansılar ki, ətrafdakılara qarĢı yüngül münasibəti, təhlükə
siqnalını nəzərə almağı bacarmamağı, təfəkkürün əsasında affektiv
meyarların durduğunu, düĢüncələrdə estetik elementlərin rasionalı
üstələdiklərini göstərir.
Ġroniyalı – yumoristik adlara da rast gəlmək olur (―rinoçurka‖, ―qovuq-
end‖ və s.) ki, bu ətrafdakılara qarĢı ironik – təkəbbürlü münasibətin
olduğunu göstərir. Infantil adlar adətən təkrarlanan elementlərdən ibarət olur
(―tru-tru‖, ―lyu-lyu‖, ―kus-kus‖ və s.).
Fantaziyalara olan meyllilik (çox vaxt müdafiə məqsədilə) adətən
uzadılmıĢ adlarla ifadə olunur. (aberosinotikliron‖, ―qlobarnikletamueĢiniya‖
və s.).
81
SAKS VƏ LEVĠNĠN “BĠTMƏMĠġ CÜMLƏLƏR”
TƏDQĠQAT METODĠKASI
Testə 15 qrupa bölünə bilən 60 bitməmiĢ cümlə daxildir. Bu cümlələr
müayinə olunan Ģəxsin ailə ilə, özünün və əks cinsin nümayəndələri ilə, cinsi
məsələlərlə, xidməti baxımdan özündən yuxarıda duranlarla və
tabeçiliyindəkilərlə olan münasibətlər sistemini bu və ya digər dərəcədə
xarakterizə edirlər. Cümlə qruplarının bəziləri müayinə olunan Ģəxsin
keçirdiyi qorxu və təlaĢ hissləri ilə, onun özünü günahkar bildiyi məsələlərlə
bağlıdır və onun keçmiĢə, gələcəyə münasibətlərinə dəlalət edir, valideynləri
və dostları ilə qarĢılıqlı münasibətlərinə, həyati məqsədlərinə aydınlıq gətirir.
Hazırlıqsız testləĢdirmə sınaqdan keçirilənin Ģəxsiyyətindən asılı
olaraq 20 dəqiqədən bir neçə saata qədər çəkə bilər.
Təlimat: ―Test blankındakı bitməmiĢ cümlələr bir, yaxud bir neçə
sözlə tamamlanmalıdır‖.
Test blankı
1. DüĢünürəm ki, mənim atam az-az hallarda
_____________________________
2.
Əgər siz mənim əleyhiməsinizsə, onda
________________________________
3. Mən həmiĢə istəyirdim ki,
__________________________________________
4.Əgər mən rəhbər vəzifə tutsaydım
_____________________________________
5.Gələcək mənə -
____________________________________________________
6.Mənim müdiriyyətim
____________________________________________
7.Mən bilirəm, bu axmaqlıqdır, ancaq qorxuram ki,
_______________________
_____________________________________________________________
8.Mən uĢaq
olanda
___________________________________________
9.Mənim fikrimcə, əsl dost
__________________________________________
10.Mənim üçün qadın (kiĢi) idealı odur ki,
___________________________
11.Mən qadını kiĢi ilə birgə görəndə
_________________________________
82
12.BaĢqa ailələrin çoxu ilə müqayisədə mənim ailəm
__________________
_____________________________________________________________
____
13.Mən ən yaxĢı _________________istəyirəm
_________________________
14.Mənim
anam və mən
_________________________________________
15. Hər Ģeyi edərdim ki,
__________________________________________
unuda bilim _____________________
16.Əgər
atam istəsəydi,
______________________________________________
17.Mənim kifayət qədər bacarığım var ki,
______________________________
____________________________________________________________
18. Çox xoĢbəxt olardım, əgər ___________________________________
_____________________________________________________________
____
19.Əgər kimsə mənim rəhbərliyim altında iĢləyirsə
_________________________
_____________________________________________________________
_
20.Ümid
edirəm ki,
_______________________________________________
21. Məktəbdə mənim müəllimlərim
____________________________________
_____________________________________________________________
____
22.YoldaĢlarımın
çoxu bilir ki, mən ______________________________
qorxuram
________________________________________________________
23.Mən ________________insanları sevirəm
____________________________
24.Müharibədən əvvəl mən ___________________________
25.Fikrimcə, oğlan və qızların çoxu ____________________________
26.Mənə elə gəlir ki, evlilik həyatı
____________________________________
27.Mənim ailəm mənimlə _________________________kimi rəftar
edir_______
__________________________________________
28.Mənimlə iĢləyən adamlar ___________________________