Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети
Yüklə 459,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
40
işə salınır. axma bir dəqiqdən sonra kəsilir, otaq temperaturuna kimi soyudulur və analitik tərəzidə 0,001 q dəqiqliklə çəkilir. Bir saniyədə axan materialın milliqramlarla miqdarı axıcılıq kənıiyyəti kimi qəbul edilir və mq/san ilə ölçürlər. 4. Ərimə indeksinin təyin edilməsi - ərimə indeksi 190°C temperaturda 10 dəqiqədə standart ucluqdan keçən maddənin qramlarla miqdarı ilə müəyyən edilir və 1 q/10 dəq. İlə ölçülür. Ərimə indeksi plastometrlə təyin edilir. Plastometr içərisində iki kanal yeıiəşən silindrik polad kövdədən ibarətdir. Ərimə indeksi standart metodun tələbinə uyğun olaraq beş dəfə təyin edildikdən sonra orta qiymət götürülür. 5. Bərkliyin Brinel üsulıı ilə təyin edilməsi - maierialın müəyyən yük altında polad kürəciyə müqavimət göstərmə qabiliyyətinə Brinelə görə bərklik deyilir və kq/mm :
Sınaq üçün 5 mm qalınhğında və 15 mm enində çııbııq. yaxud plastinka şəklində olan nümunələr götürülür. Diametri 5±0,1 mm olan polad kürəcik 60 san. Müddətində 50 kq qüvvə ilə nümunəyə daxil edilir. Təcrfıbə üçün beş nümunə götürülür. Sınaq nümunəsi cihazın qalxıb-enən stolun üzərinə qoyulur. polad kürəciyə sıxılır və əvvəl cihazın sol tərəfindəki ling. sonra isə sag tərəfındəki dəstək ehtiyatla aşağı sahnmaqla yük verilir. 60 san-dan sonra cihazın dəstəyini əks tərəfə cevirməklə və linsi yııxarı qaldırmaqla nümunə yükdən azad oluntır. Kürəcik hər nümunəyə iki yerdən daxil edilir. Kürəciyin nümunəyə daxil olma dərinliyi indikator ilə ölçüli'ır. Bərklik Hb aşağıdakı düstuıia hesablanır. Burada P - qüvvə, kq: D - kürəciyin diametri, mm; H - kürəciyin nümunə üzərində saldığı izin dərinliyidir, mm; Düzgün nəticə almıq üçün təcrübə bir neçə dzh təkrar edildikdən sonra orta qiymət götürülür. Bərkliyi 20 kq/mm 2 -dən çox olan daha bərk materiallar üçün kürəciyin yükü 250 kq-a qaldırılır. 41
6. Plastik kütlənin sugötürməsi (suçəkmə) - bu göstərici plastik kütlənin rütubətə davamlılığı ilə xarakterizə olunur. Bunu standart formada (10x15x120 mm) nümunənin 20±2°C temperaturda olan suda 24 saat müddətində saxlanılmaqla təyin edilir. Bunu nümunənin əvvəlki quru halda və sııda saxlanıldıqdan sonrakı çəkisini müqayisə etməklə müəyyənləşdirirlər. Standartın tələbinə uyğun olaraq plastik kütlənin sugötürməsi nümunənin ilkin çəkisinə görə faizlə ifadə edilir. Plastik kütlənin əhəmiyyətli xassələrindən biri də elektrik möhkəmliyidir (elektir keçirməməi) ki. bu da elektroizolyasiya göstəricisi ilə xarakterizə edilir. Son dövrlərdə plastik kütlələrdən olan məmulatların məişiətə sıx daxil olması ilə əlaqədar olaraq onların sanitar-giäiyenik baxımdan qiymətləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Birçox sintetik qatranlar zərərsiz Isalar da tərkibində kiçik nıolekullu maddələr qalığı da olur, eləcə də bəzi növ plastifıka toıiar, boyaqlar, katalizatorlar və sabitləşdiricilər ozləri də zəhərli maddələrdir. Ona ızörə də fızioloji zərəıii maddələr bir sıra hallarda plastik kütlədən istismar şəraitinin təsiri nəticəsində ayrılır ki, bu da istehlakçılar Qçün xoşagəlməz nəticələr verə bilər. Yeri gəlmişkən onu də nəzərə almaq lazımdır ki, bir çox plasük kütlələrin tərkib hissələri kifayyət qədər öyrənilməmişdir. Odıır ki, yeyinti nıəhsıılları üçiin tətbiq edilən qab-qacaqların; tara və qablaşdıncı materiallarm gigiyenik xassələrinin diizgün qiymətləndirilməsi zərtıridir. Yuxanda deyilənləri nəzərə almaqla həmin adları çəkilən məmulatların buraxılışı iiçün dövlət sanitariya nəzarət orqanlarının razılığı alınmalıdır. Ticarət təşkilatları mal göndərən zavodlardan yeni növ plastik kiitlə məmulatlarının zərərsizliyi barədə sənəd tələb etməlidir. Plastik kütlədən olan qab-qacaqlara, tara və qablaşdırıcı materiallara verilən gigiyenik tələblərin əsasını ərzaq məhsullarının xassələrində dəyişikliyin əmələ gəlməsi (rəng, qoxu, dad) istehlakçıların sənəti üçün zərərli olmaması təşkil edir. Ərzaq məhsulları üçün olan qab-qacaqların, tara və qablaşdırıcı materialların gigiyenik xassələrini qiymətləndirərkən birinci növbədə diqqət onun qoxıı verib- verməməsinə yonəldilir. Plastik kütlədən olan bəzi inşaat materiallanmn sanitar gigiyenik xssələrini qiymətlədirərkən onun yanğın təhiükəsi
42
törətməməsinə də diqqət yönəldilməlidir. Plastik kiitlədən olan sänitar-gigiyenik və yanğın təhlükəsi olmaması barədə xüsusi elmi-tədqiqat təşkilatları xiisusi rəy verməlidirlər. Plastik kütlədən olan məmulatların keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi birinci növbədə istehsal miiəssisələrində texniki nəzarət şöbəsi tərəfındən aparılır. Lakin bu ticarət təşkilatlarında plastik kütlədən olan məmulatlarm keyfiyyətinin yoxlanmasmı məhdudlaşdırmır. Plastik kiitlə məmulatların keyflyyətinin qiymətləndirilməsi, prinsipcə sortlaşdırılması əmtəəşünas miitəxəssisləri tərəfındən icra edilir. Plastik kütlə məmulatlarını qiymətləndirərkən aşağıdakılara diqqət yetirilir. Plastik kiitlədən olan məmulatlar sortlara ayrılmır, yəni bir sortda buraxılır. Onların sortu texniki şərtlərin tələblərinə uyğun təyin edilir. Plastik kiitlə məmulatlannın sortunu təyin etmək üçiin olan texniki şərtlər rəhbər tutultır. Sortlu məmulatlara bilavasitə təyinatı iizrə istifadə üçün tam yarariı olan, onlarm möhkəmliyinə təsir edən kənarlaşması olmayan məmulatlar daxildir. Məmulatın səthi paıiaq, hamar, bərabər. boyanmış, Iəkəsiz, çovuqsuz, çatsız, laylara ayrılmış və boşluqsuz olmalıdır. Məmulatın fason və yaxud bəzəyindən asılı olaraq onun cəthindən tutqunluğa icazə verilir. Plastik kütlədən olan hər bir məmulatın forması, konstruksiyası, ölçüləri, xarici görünüşü təsdiq edilmiş nümunəyə və texniki şərtin, eləcə də standartın tələbinə uyğun olmahdu. Sortlu məmulatın xarici səthində onıın görünüşü pisləşdirməyən 20 sm 2 sahədə dimetri 0,3 mm-ə qədər olan 3 ədəd noqtəyə. 100 sm 2 sahədə bir ədəd uzunluğu 10 mm olan cızılmış yerin yüngül pardaqlanmasına, 100 sm 2 sahədə diametri 2 mm-ə qədər olan 2 ədəd qovuqa. məmulatın üzü olmayan tərəfındə sahəsi 3-ə qədər olan tutqunlıığa və ləkəyə icazə verilir. Yüklə 459,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|