Азярбайжан республикасы
Yüklə 3,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
95 Bütün yuxarıda göstərilən tövsiyələrin daha geniş izahı və açıqlaması faktoru professional-musiqiçi hazırlığı prosesində ümumi tədris işinin daha yüksək səviyyədə aşılanmasına böyük təkan verə biləcəyinin sübuta ehtiyacı yoxdur. Müəllimin dяrs ilinin ilk başlandığı günlərdə tədris proqramı вя dəqiq иш planı olmalıdır. Çünki dəqiq iş planı olmayanda gələcəkdə qurulan дярс prosesində konkretlik olmur. Vaxtın çox hissəsi musiqi-proqram- planının axtarışынa sərf olunur. Dərs günləri və saatlarının proporsional bölünməməsi tədrisdə böyük maneələr törədir. Belə ki, tədris olunan musiqi parçaları ya çox gec qavranıldığına görə tədris olunmasına vaxt qalmır və ya qabaqcadan tədrisi nəzərdə tutlan musiqi parçası mürəkkəb olduğu üçün zəruri olaraq bir neçə dərs günləri həmin musiqi материалına sərf olunur. Buna görə təyin olunmuş dərs günləri saatlarıнда tədrisi nəzərdə tutulan musiqi materiallarının proporsional bölünməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Hər kəsə öz qabiliyyəti müqabilində musiqi materialı təyin edilməsinə riayət olunanda бу, öz bəhrəsini verir. Çox vaxt tədris proqramının planına əsasən tədrisi nəzərdə tutulmuş musiqi materialı iфаçinin qabiliyyətinə görə, təyin olunmadığı üçün həmin musiqi materialının ifası zəif olur. Əksinə musiqiçiнин böyük ифа imnkanları olduqda musiqi materialı isə zəif, yəni «yüngül» olanda həmin ifa yüksək səviyyədə olsa da, onun inkişafını ləngidя биляр. Tədris zamanı asandan-çətinə prinsipinə riayət olunaрсa, musiqi materialı pillə-pillə artırılıb tədris olunдугda musiqiçi mürəkkəb ifaларıн ющдясиндян асанлыгла эяля биляр. Muğamların tədrisi zamanı hər hansı guşənin emosional ifa tərzi musiqiçiyə izah olunmayanda тялябянин muğamın nə tərzdə ifa olunacağını, dinləyicidə hansı hissləri oyatmalı olduğunu bilmir və nəticədə muğam dinləyici üçün qaranlıq qalır, onu ifa edən musiqiçi isə muğamı özü bildiyi və qavradığı kimi kor-koranə ifa edir. Özünə qulaq asıb, onu müşayiət edənləri dinləyib, öz ifasını həmin ahəngə uyğun olaraq ifa etmək qabiliyyəti musiqiçi üçün vacib musiqi keyfiyyətlərindən biridir. Belə musiqi keyfiyyətləri olmayan musiqiçinin gələcəkdə bir ifaçı kimi püxtələşib professional sənətkar olması böyük şübhə doğurur. Bütün başqa musiqi vərdişlərinin müəyən qədər zəif olmasına baxmayaraq, onların üzərində işləyib, gərgin əmək сайясиндя müsbət nəticə almaq olar. Ancaq özünü dinləyib, onu müşayiət edən musiqiçilərin ifasına uyğun olaraq ifa etmək qabiliyyəti zəifdirsə, onu müəyyən мярщялядя gizlətmək olar. Lakin bərpa edib inkişaf etdirmək olmur. Buna görə həmin musiqiçi üçün xüsusi məşğələlər təyin olunmalıdır. Bu musiqi vərdişi lazımi səviyyədədirsə, onu inkişaf etdirib, gözəl ifaya чатдырmaq mümkündür. İfaçılıq sənətində ustad- müəllim tərəfindən musiqçinin kimi isə yamsılayıb, eyni ilə həmin ifa tərzinə nail olmağa can atması pis nəticə веря biləcəyi həmin musiqiçiyə izah olunmalıdır. Əgər izah olunmasa gələcəkdə həmin musiqiçinin musiqi karyerası çox qısa ola bilər. Çünki hər hansı bir sənətkarı yamsılama nə 96 qədər ustalıqla, dəqiqliklə, professionallıqla edilsə də, o, yamsılamaq olaraq qalacaq. Həmin musiqiçinin öz dəsti-xətti, ifa tərzi, özünəməxsus duyumu olmayacaq. О, мüəyyən dövrдя müxtəlif nailiyyətlər ялдя едя bilər, lakin онун bir ифачы kimi musiqi tarixində özünəməxsus yeri ola bilməz. Bunu da ustad-müəllim musiqiçinin ifasında duyub, vaxtı-vaxtında izah verib, mənfi bir yolда olduğunu диггятиня çatdırmalı və ону sağlam inkişaf məcarasına yönəltməlidir. İxtisas-not hazırlığının tədrisində əllərin funksiyalarıнын düzgün olmamsı iti-surətli, mürəkkəb texnikaya malik olan musiqi parçalarının ifası zamanı özünü biruzə verəcək. Musiqi ifaçılığı sənətində səhв ifa texnikasına malik musiqiçilər məlumdur. Onların texnikasının səhv quruluşu ilk təhsil illərinin məhsulуdуr və bunun üçün uşaq musiqi məktəbinin müəllimləri məsuliyyət daşıyır. Belə ki, əgər vaxtında düzgün ифа цсулундан istifadə олунсайды, həmin musiqiçi daha бюйцк мцвяффягиййятляр ялдя edərdi və bir musiqiçi kimi böyük populyarlığa malik olardı. Qazanılan müsbət nailiyyətlər isə həmin musiqiçinin böyük fitri istedada malik bir ifaçı olmasından xəbər verir. Fitri-istedad sayəsində səhv texnikи quruluşu olması bir o qədər də gözə çarpmır. Лакин о, сонракы мярщялялярдя öz imkanlarından tam axıra kimi istifadə edə bilmir. Havanın düzgün bölünməsi körüйцn açılıb-bağlama texnikasından çox asılıdır. Düzgün ölçüdə, proporsional formada, açılıb-bağlanması yerli- yerində, bərabər bir şəkildə körük texnikasına riayət olunmasa, səsлəр öz musiqi ölçüsünə uyğun olmaz. Ya həddən ziyadə uzun olar, ya da uzadılmаsı lazım olan səs öz ölçüsünə uyğun olaraq uzadılmаyıb axıra qədər səslənməz. Musiqi materialının tədrisinə başlayanda həmin əsər ustad-müəllim tərəfindən analiz edilməli, sanballı izah olunmalıdır. Əsərin tempi izah olunmаlı, müəllifiun adı deyilməli, tonallığın müəyyənləşdirmə qaydası izah olunmalı, yəni, hansı qammada yazılmasının təyin edilmsi qaydası izah olunmalı, mənsub olduğu ladın, yəni, musiqi materialının mayor və ya minor ladında yazılmasının qaydasının izahы verilməli, əsərin ölçüsü izah edilməli, üst rəqəmin, alt rəqəmin və bildirici ишарялярин izahı verilməli, əsərin hansı musiqi janrında yazıldığı, açardan nəyə görə istifadə olunması ustad- müəllim tərəfindən izah olunmalıdır. Həmçinin ifa zamanı musiqiçi əsərdə göstərilən nyüansların mənasına riayət etməsinə diqqət yetirməlidir. Vacib prinsiplərdən biri də əsərin tədrisi zamanı şifahi qavrama yolu ilə deyil, üzdənoxu musiqi vərdişi ilə tədris olunmasına nail olmaq lazımdır. Çünki əgər musiqiçinin not oxuсu olmasa, həmin musiqiçi sərbəst heç bir əsər hazırlaya bilməz və daima üzdənoxu musiqi vərdişindən əziyyət çəkəcək. Bu komponentlər – musiqi vərdişləri tədris zamanı nəzərə alınmaзsa, musiqiçi həm savadlı, həm də professional ifa baxımından çox dəyərli, öz dəsti-xətti olan musiqiçi kimi püxtələşə bilər. Yüklə 3,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|