Азярбайжан республикасы
Yüklə 3,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
93 dövrdə bütün bunlar öyrənilir və yenə də öyrənilməlidir. Təsadüfi deyil ki, artıq bəstəkarların əsərlərinin qarmon aləti ilə ifası özünəməxsus səs tembri və ifa texnikası ilə seçilir. Tofiq Bakıxanovun yaradıcılığının bəhrəsi olan «Qarmon və xalq çalğı alətləri orkestri üçün konsert Zakir Mİrzəyevin ifasında xüsusi ilə təqdirəlayiqdir. Belə ki, Zakir Mirzəyevin özünəməxsus texnikası və ifa tərzi var. Qarmon aləti haqгынda danışanda mərhum Natiq Rəsulovun əməyini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Natiq Rəsulov bir çox əsərləri qarmonun səs diapazonuna uyğun fortepianoнун müşayiəti ilə ifası üçün ялверишли тоналлыгда işləyib, kitab şəklində dərc etdirmişdir. Xeyrulla Dadaşov «Qarmon məktəbi» tədris kitabını çap etdirməklə alətin inkişaf səviyyəsinə böyük kömək göstərmişlər. Qarmon haqгынda yuxarıda adları çəkilən dərsliklərdən başqa bir çox kitablar да yazılıb. Müasir dövrdə qarmona олан rəğbətin nəticəsidir ki, musiqi tariximizdə məbədgah sayılan Bakı Musiqi Kollecində бу алят tədris edilir. Bu fakt alətin professioanal səviyyədə tədrisinə böyük təkan vermişdir. Bakı Musiqi Kollecində qarmon ixtisası üzrə kurs açılana qədər bir çox sənət ocaqlarında bu alət tədris olunurdu. 1970-ci illərdə qarmon ixtisası цзря orta ixtisas təhsili verən yeganə təhsil ocağı N.K.Krupskaya adına Bakı Kitabxanaçılıq Тexnikumunun nəzdində olan «Xalq çalğı alətləri» şöbəsi idi. İndi həmin təhsil ocağı Mədəni-Maarif Texnikumu adlanır. Hazırda isə bir çox təhsil ocaqları, musiqi texnikumları və musiqi kollecləri nəzdində qarmon ixtisası tədris edilir. Bunlara misal olaraq Soltan Hacıbəyov adına Sumqayıt Musiqi Texnikumunu, Şuşa Musiqi Texnikumunu və bir çox təhsil ocaqlarını göstərmək olar. Əvvəllər qarmon ixtisası üzrə yalnız orta ixtisas savadı almaq olуrdу. Lakin indi sevindirici haldır ki, qarmon alətinə olan marağın daha da artdığını nəzərə alaraq, qarmonçalanlar Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin «Musiqi sənəti» fakültəsinin «İnstrumental ifaçılıq» kafedrasında ali təhsil almaq imkanına malikdirlər. Bütün bunlar alətin gələcəkdə daha da inkişaf edəcəyinə zəmanət verir. Lakin heç də həmişə qarmon alətinə мцсбят münasibət müasir dövrdəki kimi olmamışdır. Bir çox illər qarmona ikili və mənfi münasibət olmuşdur. Mətbuatda tez-tez bu alətin bizə yad, vacib olmayan bir alət olduğunu bildirən fikirlərə və soyuq münasibətlərə rast gəlirdik. Bir vaxtlar isə musiqi məktəblərində qarmon ixtisasının tədrisi məqsədəuyuğun olmadığını və alətin tədris proqramlarından çıxarılmasına tərəfdar olanlara da rast gəlirdik. Lakin alət yalnız öz cazibədarlığı, imkanları, səs tembrinin sayəsində tarixin bütün bu çətin sınaqlarından mətinliklə çıxıb, öz vacibliyi ilə xalqın ona olan maraq və istəyinin böyük olması ilə sübut etdi ki, heç bir alətə, həmçinin də qarmona soyuq, yad münasibət ola bilməz. Lakin alət illərlə təkmilləşib və təkmilləşdirilməlidir. Dövr, zaman, tarix sübut edir ki, inkişaf mübahisədədir. Mübahisə varsa, deməli mübahisəyə səbəb olan alət təkmilləşəcək və inkişaf edib, cəmiyyətdə öz layiqli yerini tutacaq. 94 Professional ustad sənətkarlarımız tərəfindən ifa olunan müxtəlif xalqlara mənsub melodiyalar, xalqımızın tarixən şifahi yaddaş yolu ilə nəsildən-nəsilə ютцрцлян xalq mahnıları, rəqsləri, muğamları, diringələri, rəngləri, dəramədləri, zərbi muğamları və ya istərsə də dahi bəstəkarların ölməz əsərlərinin ifasını dinləyərkən qarmonun imkanlarının hələ tam açılmadığının şahidi oluruq. Bütün deyilən fikirlər bu alət haqгынda, alətin imkanları haqгынda, ustad ifaçılarımız haqгынda, onların ifa etdikləri musiqi materialı haqгынda оlаn məqamlardır. Göstərilən məqamların arxasında ustad müəllimlərin gərgin axtarışları və fikirləri durur. Bir mükəmməl ifaçının professional sənətkar olması, yetişib ərsəyə çatması ustad müəllimlərin uzun illər zəhmət və əməyi nəticəsində əmələ gələn mürəkkəb bir prosesdir. Tədris zamanı nəzərə alınması vacib olan komponentlər haqгынda bir qədər ətraflı izahat verilməsi, mənfi iş prosesinin analiz edilməsi alətin tədris prosesinin inkişafına kömək edəcəyinə əminlik yaradır. Belə ki, tədris zamanı qarşıya çıxan problemlərin düzgün izahı musiqiçinin professional səviyyəsinin daha çox inkişaf etməsinə kömək edər. Tədris zamanı bir neçə prinsip və tövsiyələrə riayət olunması ümumi işin xeyrinə ola bilər. Yəni, ustad-müəllim tərəfindən tərtib edilən gələcək iş planı: nədən başlamalı olduğunun təyin ediliməsi, dərs günlərinin və saatlarının proporsional, düzgün bölünməsi, hər kəsin öz qabiliyyətinə görə proqram təyin olunması prinsipinə riayət edilməsi, asandan-çətinə prinsipi ilə muğamın tədrisi zamanı emosional – ifa tərzinə görə dinləyiciyə nəyi aşılamalı olduğunun izahı verilməsi, öz-özünə qulaq asıb, onu müşayiət edən şəxslərin ifasını eşitmək qabiliyyətini, musiqi duyma qabiliyyətini inkişaf etdirib yüksək səviyyəyə qaldırma vərdişləriня professional tərzdə riayət olunsa, gələcəkdə həmin musiqiçinin peşəkar ifaçı olacağına zəmanət yaraнаr. Vacib komponentlərdən biri də odur ki, ifaçı heç bir sənətkarın ifasını yamsılamamalı, öz ifa tərzi, dəsti-xətti olmalıdır. Belə musiqiçinin karyerası uzun müddət sənət olimpinin zirvəsində qala bilər. İxtisas-not hazırlığının tədrisində bütün bu komponentlərdən başqa əl- barmaq-biləng istifadəsi texnikasının düzgün istifadə forması, düzgün oturma qaydası, alətə məxsus, spesifik olan körükdən istifadə texnikası, terminlər və musiqi nyüanslarına riayət edilməsi, tonallığın təyin edilməsi, hansı qamma üzərində qurulması, mənsub olduğu ladın təyin edilməsi, ixtisas proqramının şifahi qavrama yolu ilə tədris faktoruna riyaət olunması musiqiçinin bir ифачы kimi inkişaf səviyyəsinin və ixtisas-not hazırlığının profesсional olmasına kömək edəcək. Musiqiçinin istedadının səviyyəsini duyub, onun lazımi məcaraya yönəldilməsində ustad müəllimin rolu əvəzolunmazdır. Qazanılan musiqi biliklərinin daha təmiz qavranılıb yadda saxlanılması üçün və professional, mükəmməl ifası üçün təkrar məşğələlərin rolu böyükdür. Yüklə 3,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|