5
– sintetik kauchuklar (ular uchun monomer ham) ishlab chiqarish;
– sintetik smolalar va tolalar ishlab chiqarish.
Neftkimyo sanoati uchun xomashyo ishlab chiqarish neftkimyo
-
ning zaruriy bo‘limidir.
Neft asosida xomashyodan organik sintez mahsulotlari ishlab chi
-
qarish xorijda (АQSH, G‘arbiy Yevropa) 98% ga, neftkimyo ishlab
chiqarish ko‘lami esa 1990-yilda 40 mln t.dan 2010-yilda 100 mln
tonnaga yetgan.
Neft va gaz uglevodorodlaridan
kimyoviy mahsulot ishlab chi
-
qarish ko‘mir asosidagidan ancha rentabelliroq, chunki ushbu xom-
ashyo ko‘mirga nisbatan mos ravishda 10 va 20 marta arzon, koks
-
lashda gaz va suyuq mahsulotlarning chiqish miqdori nisbatan ko‘p
emas. Neft va gaz tarkibida uglevodorod xomashyosi konsentrlangan
holatda mavjud bo‘lib, yirik ko‘lamda olinadi.
Ko‘p hollarda neftni qayta ishlash va neftkimyo kombinati bir
yoki ikki qo‘shni joylashgan korxona doirasida mavjud bo‘lib, bu
-
ning natijasida umumiy ishlab chiqarish rentabelligini oshiradi. Bun
-
da transport xarajatlari qisqaradi, ishlab chiqarilayotgan, neftkimyo
-
viy mahsulot esa neft mahsulotiga nisbatan 8–12 marta qimmat.
1-chizma ma’lumotlar neft xomashyosini destruktiv qayta ishlash
jarayonlarida hosil bo‘ladigan neftkimyoviy sintezi uchun ishlatila
-
digan asosiy uglevodorodlar bilan tanishtiradi.
Kreking
Piroliz
Parafinal
Olefinal
Aromatik
uglevodorod
C
2
h
6
, C
3
h
8
, C
4
h
10
, C
5
– h
20
Ch = Ch
2
C
3
h
6
, normal – C
4
h
8
, izo – C
4
h
8
Ch
4
Ch
3
- Ch = Ch
2
Ch
3
- Ch = Ch
2
+ Ch
4
Ch
2
= C(Ch
3
)
2
Ch
2
= Ch - Ch
= Ch
2
normal – C
5
h
10
, izo – C
5
h
10