B. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ boshqaruv о 'zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus tu ’lint vazirligi tomonidan 5Л342211 — «Korporativ hoshqaruv»
‘zbekistonda aksiyadorlik jamiyatlari biznes muhitining
Yüklə 4,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 12.3. 0 ‘zbekistonda aksiyadorlik jamiyatlari biznes muhitining
jozibadorligini ta’minlash omillari Biznes muhitni tashkil etuvchi asoslar haqida so‘z yuritilgan oldingi boblarda mamlakatda tadbirkorlikning rivojlanishini ta ’minlashga qaratilgan chora-tadbirlar davlatning tartibga solish siyosatisiz amalga oshmasligi ta’kidlab o ‘tilgan edi. Samarali кофога^у boshqaruv tizimini vujudga keltirish ushbu tadbirlar ichida hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanligi mazkur tadqiqot maqsadi doirasida asoslab berildi. Endigi vazifa jamiyatda mavjud biznes muhitning кофога1Б1уа1аг miqyosidagi ko‘rinishiga oid ilmiy qarashlarni keltirishdan iboratdir. Bunda asosiy e’tibor кофога1з1уа1аг biznes muhitiga korporativ boshqaruv mexanizmining ko‘rsatadigan ta’siriga qaratiladi. Mamlakatimiz aksiyadorlik jamiyatlarida кофогайу boshqaruvning samarali amaliyotini joriy etish respublikada va xorijda orttirilgan tajribani hisobga olgan holda amalga oshirilishi mumkin. Bu o‘rinda 125 tur-li mamlakatlar vazirlari darajasida 1999-yil 26—27-mayda BMT qoshidagi IHRT (Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti) Kenga- shida imzolangan Korporativ boshqaruv tamoyillari asos sifatida xizmat qilishi mumkin bo‘lib, ular awalo, turli mamlakatlar hukumatlari tomonidan ushbu sohadagi o ‘z qonunchiligini baholash va takomil- lashtirish uchun qo‘llanma vazifasini o‘taydi. Ya’ni, ushbu tamoyillar mamlakat biznes muhitini rivojlantirishda korporativ boshqaruvning jahonda tan olingan «o‘yin qoidalari»ga amal qilishni nazarda tutadi hamda iqtisodiyotimiz uchun mazmunan tavsiya sifatida qaralishi mumkin. Shu bilan birga, xususiy sektor vakillaii ham o‘z korporatsiyalaridagi korporativ boshqaruv darajasini rivojlantirishda tamoyillardan foyda- lanishlari mumkin. Mazkur tadqiqotda e’tirof etilganidek, кофогайу boshqaruvni joriy etishning yagona modeli mavjud emas, biroq aksiyadorlar manfaat- larining ta’minlanishi uning ixtiyoriy shakllari va turlari uchun umumiy asosni tashkil qiladi. Кофогайу boshqaruvning xalqaro tan olingan umumiy ko‘rinishdagi tamoyillari quyidagilardan iborat: — кофогайу boshqaruv tuzilmasi aksiyadorlar huquqlarini himoya- lash, manfaatlar bo‘yicha ixtiloflaming oldini olish, birlamchi tartibga soUsh va uzil-kesil bartaraf qilishning asosiy usuli bo‘lishi kerak; — korporativ boshqaruv tizimi barcha guruhdagi aksiyadorlar, shu jumladan, monitor va xorijiy aksiyadorlarga teng munosabat o‘rnati- lishini ta’minlashi, ularning huquqlariga daxl qilinganda, ularning har biri uchun bir xilda samarali bo‘lgan himoya tizimini ta’minlashi kerak; — кофогайу boshqaruv barcha manfaatdor shaxslaming qonunchi- likda o‘matilgan huquqlariga rioya qilinishini ta’minlashi va jamiyatni rivojlantirish bo‘yicha korporativ boshqaruv tizimi ishtirokchilarining hamkorligini rag‘batlantirishi kerak; — кофогайу boshqaruv aksiyadorlik jamiyatining axborotlari ochiq- ligi, jamiyat moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining barcha ahamiyatli masa- lalari bo‘yicha m a’lumotlarning o‘z vaqtida va to‘liq oshkor qilinishini ta’minlashi zarur; — korporativ boshqaruv tuzilmasi boshqaruvchilarning o‘z vazifa- larini samarali tarzda ado qilishlari hamda boshqaruv organlarining kompaniya va aksiyadorlar oldidagi hisobdoriigini ta’minlashi kerak. Samarali korporativ boshqaruvning asosiy maqsadi aksiyadorlik jamiyatlari obro‘yini oshirish orqali ularga investorlar ishonchini orttirish 126 |