88
rağı ilə üst-üstə düşməyən qabiliyyəti haradasa kəsirli olacaqdır.
İnsan özünü elə fəaliyyətə cəlb etməlidir ki, onun qabiliyyəti ilə
marağı üst-üstə düşsün. Hətta belə hallar üçün dövlət səviyyəli xü-
susi məktəblərin olması faydalıdır. Çünki uşaqlarda kiçik yaşların-
dan müəyyənləşdirilmiş qabiliyyətlərə məktəblərdə xüsusi maraq
oyadıb onları gələcəyin ən gözəl mütəxəssisləri etmək olar. Həm
də belə dövlət səviyyəli məktəblərdə xüsusi qabiliyyəti olan uşaq-
ların öz qabiliyyətlərini inkişaf etdirməsi üçün şərait yaranır.
Demək olar ki, hər kəsdə hər hansı bir sahədə qabiliyyət var.
Özü də bu qabiliyyət təbiətin verdiyi paydır. O sənin xarakterində
artıq özünə müəyyən yer tutmuşdur. İndi o qabiliyyəti inkişaf etdir-
mək səndən asılıdır və ya əksinə. Əgər sən öz qabiliyyətini inkişaf
etdirirsənsə, bir az da həyatdan qazanılmış vərdişlər sənin xarakte-
rində möhkəmlənir və sənin sonrakı nəsillərində bu vərdişlər artıq
xarakterə çevrilir. Deməli, sən öz qabiliyyətini daha təkmilləşdiril-
miş formada öz sonrakı nəsillərinə ötürürsən. Belə bir məsələnin
bir xüsusi əhəmiyyəti də vardır ki, bu işlərlə xüsusilə dövlət səviy-
yəli məşğul olunanda bəşəriyyətin gələcək inkişafını daha çox irəli
aparmaq qabiliyyəti olan kəslərin bazisi yaranır.
İnsan gərək yeri gələndə heyrətləndirici, təəccüb doğurucu ha-
disələrə soyuqqanlılıqla yanaşa bilsin. Əks təqdirdə baş vermiş
müəyyən hadisə qarşısında özünü ələ ala bilməyən kəs özü taleyin
əlində bir oyuncağa çevrilər. İnsan daha yetkin dərrakəyə malik
olduğu üçün o, hadisələrə öz münasibətini heç bir hissiyyata qapıl-
madan bildirib müəyyən nəticə çıxarmalıdır. Baş verən hadisələri
törədən səbəblər aydın deyilsə, səbəblər öyrənilməli və mümkünsə
aradan qaldırılmalıdır. Həyatda təəccüb və heyrət doğuran heç nə
olmamalıdır, çünki hər hadisənin bir səbəbi var. Ona görə də hər
bir insan qarşılaşdığı hər bir hadisənin bir səbəbi olduğunu an-
lamalıdır. Əgər hadisə bədbəxtlik gətiribsə, daha neyləmək olar,
daha sonrakı bəlalardan qorunmağa çalışmaq lazımdır. Əgər ha-
disənin nəticəsi uğurludursa, bu uğuru daha da inkişaf elətdirmək
lazımdır. Ancaq bütün bunlarla yanaşı, hər an üçün baş verə biləcək
hadisələrə həmişə hazır olmaq lazımdır və hər an üçün ehtiyat təd-
89
birləri görməyə qabil olmalısan. İnsan elə bir məxluqdur ki, onun
üçün yaşamaq nəyəsə ümid etmək deməkdir. Ona görə də hər an
ən ali varlığın, haqqın və ədalətin tərəfində olduğuna ümid et. Ən
ali varlıq özü də ədalətin tərəfində olub ona ümid edənləri heç vaxt
naümid qoymur.
Ədalətin tərəfində olmaq xüsusilə ekstrasenslərə vacibdir. Ümu-
miyyətlə, ekstrasens olmaq üçün insanın daxili imkanları haradasa
ekstrasenslik üçün qəbul olunmuş göstəriciyə uyğun gəlməlidir.
Ekstrasenslik üçün ən başlıca şərtlər bunlardır: 1) təbiətin verdi-
yi müəyyən qabiliyyət; 2) təbiətin verdiyi payla həyatda qazandığın
biliklər nəticəsində səndə yaranan müəyyən səviyyəli təhrik etmək
bacarığı; 3) zəhməti sevmək, güclü iradə və bunun da nəticəsində
müəyyən həyat təcrübəsi və biliklər əldə etmək; 4) ədalətli olmaq
və daxilində tamah, paxıllıq hissinin olmadığına əmin olmaq; 5) ən
ali varlığın yəqinliyinə şübhəsiz inanmaq. Hər hansı bir kəsdə bu
şərtlərə əməl olunursa, o, ibtidai bir formada ekstrasensdir və ən ali
varlıq yəqin ki, onu nə vaxtsa mükafatlandıracaqdır. Deməli, eks-
trasens olmaq üçün əvvəl sayılan beş şərtdən başqa ən ali varlığın
hər hansı bir və ya bir neçə sahədə qabiliyyətini artıran mükafatı da
hökmən olmalıdır.
Qeyd edilən beş şərti özündə tapan şəxs ən ali varlığın ona verə-
cəyi mükafata əmin ola bilər. Ekstrasens olmaq ən ali varlığa yaxın
olanlar cərgəsinə daxil olmaq deməkdir, yəni sənə etimad göstə-
rilib. Ekstrasens olmaq çox böyük məsuliyyət daşımaq deməkdir.
Çünki sənə göstərilən etimaddan sui-istifadə etsən, bu etimadı doğ-
rultmasan, ən böyük bəlalar səni izləyər. Çünki ən ali varlıq onun
etimadını doğrultmayanları sevməz.
İnsan doğulubsa, yaşamaq uğrunda mübarizə aparmağa məc-
burdur. Yaşamaq uğrunda mübarizə mövcudluğu labüd olan hər bir
varlığın xarakterik xüsusiyyətidir. Lakin varlıqların dərk qabiliyyə-
ti artdıqca bu xarakterik xüsusiyyətlərin forma və məzmunu tədri-
cən dəyişir. Xüsusilə insanda bu xüsusiyyət daha dolğun və yetkin
hala çevrilir. Çünki insan həyat təcrübəsini və biliklər toplusunu
öyrənmək və əldə etmək imkanına malikdir. İnsan maddi varlıqlar
90
içərisində demək olar ki, orta yer tutur. İnsanda nisbi götürdükdə
demək olar ki, ağılla hissin mübarizəsində müəyyən bir tarazlıq
şərti ödənir. İnsandan dərk qabiliyyəti aşağı olan varlıqlarda his-
siyyat üstünlük təşkil edir. İnsandan dərk qabiliyyəti yuxarı olan
varlıqlarda ağıl üstünlük təşkil edir. Deməli, insan maddi varlıqlar
içərisində sınağa çəkilənlərdəndir. Həm də insan maddi varlıqlar
içərisində yeganəsidir ki, iradəyə malikdir. Əslində iradə məfhu-
mu yalnız insan mövcudluğundan yaranan haldır. Belə qəbul edək
ki, insandan ibtidai varlıqlarda hissiyyat daha üstün olduğu üçün
hissiyyatla mübarizə apara biləcək ikinci bir qüvvə yoxdur ki, ira-
dəlilik yaransın və ya əksinə, insandan daha ali varlıqlarda ağıl
daha çox üstünlük təşkil edir və ona müqavimət göstərə biləcək
ikinci daha ciddi bir qüvvə yoxdur ki, yenə də iradəlilik yaransın.
İnsanda isə ağılla hissin arasındakı tarazlıq, insanın səviyyəsindən
asılı olaraq bir-birindən çox az fərqli olduğu üçün onların arasın-
da gərgin mübarizə gedir. Bu mübarizə insanın yaşadığı müddət
ərzindəki və ölümündən sonrakı taleyini həll edir. İradəsizlik ən
böyük mənfilikdir. Ağıl hissiyyatı üstələyəndə görülən işin, tutulan
əməlin nəticəsində insanda daxili bir rahatlıq halı yaranır və bu
hal ruhu halə kimi bürüyüb onu qüvvətləndirir, yəni inkişaf etdirir.
Hissiyyat ağılı üstələyəndə daxilən keçirdiyi narahat hal ruhu bir
halə kimi sıxır, yəni onu zəiflədir.
Ruh daim inkişafda olmasaydı, yəni özü üçün həyat təcrübə-
si toplamasaydı insan heyvandan fərqlənməzdi. Ağılın hərəkətə
gəlməsində ruhun mayasının, yəni insan bədənində formalaşaraq
şəxsiləşən ruhun rolu çox böyükdür, çünki ruh bədəndə yaşanan
halın rahatlığını da, narahatlığını da yaşayır və bu vəziyyətə mü-
vafiq də ağılla əlaqəyə girir. Ağıl bu vəziyyətdə öz dərkinə mü-
vafiq qərar çıxarır. Ağılla gedilən yolda rahatlıq və təhlükəsizlik
meyilləri nəzərə alınır və ruha rahatlıq gəlir. Bunun ardınca ruh
yenidən öz yaşadığı halı ağılla bölüşür. Ağılla ruh arasında belə
bir dövriyyə gedir və ağılla hərəkət edən insanın əməlinin nəticəsi
kimi ruhun rahatlığı artır, yəni onu bürüyən parlaq nur halə, ruhu
qüvvətləndirib daha da inkişaf etdirir. Bəzən bu dövriyyə, bədəndə
hissiyyatın tələbatının artıqlığı ilə pozulur. Hissiyyatın tələblərinin
Dostları ilə paylaş: |