Bakı Məişət tullantılarının yandırılma ilə emalı zavodunun tikintisi və istismarı

maddələrin  emissiyasına  nəzarət  edilir.  Yanma  qazları,  tam  yanmanı  təmin  etmək  üçün 
ilkin yanma zonasından ikinci yanma zonasına qovulur. 
 
Səmərəli yanmaya təsir edən əsas meyarlar 4.1 saylı cədvəldə təsvir olunub. 
Tullantı emissiyaları və müxtəlif proses dəyişiklikləri kimi (məs. çıxış temperaturu) 
parametrlərdə  müxtəlf  əsas  ölçülərin  tənzimlənməsi  effektini  təsvir  edir.    Bu  parametrlər 
üzrə edilən düzəlişin təsiri, əgər göstərilən ölçüdə düzəlişə cavab olaraq parametrin artması 
gözlənilirsə (+),  əgər parametrin azalması gözlənilirsə (-) və parametrdə heç bir dəyişiklik 
olmazsa  (=)    işarəsi  ilə  işarələnir.    Məsələn,  isitmə  öncəsi  havanın  artırılması,  istehsal 
olunan NOx- -ın ümumi həcmini artırır, amma CO və HC-ların həcmini azaldır. 
Optimal  yanma  üçün  oksigenin  dəqiq  həcmini  vermək  məqsədilə  yetərli  oksigen 
tələb  olunur.    Bununla  belə,  həddən  artıq  ilkin  hava  arzuolunmazdır,  çünki  o,  azot 
oksidlərinin (NOx)  istehsalını artırır və xüsusi maddələrin ayrılmasına səbəb olur. Yanma 
kameraları,  örtüklər,  novlar  və  yardımçı  avadanlıq  qazların  çıxarılması  və  yanma 
şəraitlərinin  pozulmasının  qarşısını  almaq  üçün  qaz  keçirməz  olmasını  təmin  edəcək 
şəkildə tərtib olunur. 
Havanın və yanacağın yaxşı paylanmasını təmin etmək üçün temperaturun bərabər 
paylanmasını təmin etmək və qaynar nöqtələrin yaranmasına imkan verməmək zəruridir.   
Səmərəli  yanma  üçün  yüksək  dəm  qazı  temperaturları  çox  zəruridir.  Tələb  olunur 
ki,  son  hava  iynəsi  6%  oksigen  ilə  birlikdə  ən  azı  iki  saniyə  müdətində  veriləndən  sonra 
temperatur  850°C-ni  keçməlidir.  Qaz  temperaturları  mütəmadi  olaraq  müşahidə  və  qeyd 
olunur,  əgər  temperatur  850C-dən  aşağı  düşərsə  səsli  və  görüntülü  həyacan  siqnalları 
nəzarət otağında işə düşəcək. Yardımçı yanacaq gaz yandırıcısı quraşdırılıb və tullantı artıq 
sobada olanda temperaturun 850C dərəcə olmasını təmin edir.  
 

---

Cədvəl 4.1.   İlkin ölçülərin təsiri 
Təsir 
 
əsas tədbir 
Soba 
çıxış 
Temp. 
O
2
 
CO və 
HCs 
ümumi 
NO
x 
termal 
NO 
yanacaq 
NO 
Qeydlər  
Operator Parametrləri 
Daha az izafi hava 
+ 
- 
+ 
+ 
+ 
- 
 zəif dib külü yanması 
Daha  çox  havanın 
ilkin qızdırılması 
+ 
= 
- 
+ 
+ 
= 
Təkmilləşmiş 
dib 
külü 
yanması 
Daha 
az 
tullantı 
keçirmə 
(yükün 
azaldılması) 
- 
= 
= 
- 
- 
= 
Səmərəliliyin azalması 
Yanma 
havasında 
yüksək SA miqdarı 
= 
= 
- 
+ 
+ 
= 
SA  proporsiyası  =  35% 
maks 
Sobanın konfiqurasiyası 
Sobada  qazın  aşağı 
hərəkət sürəti 
= 
= 
- 
- 
- 
= 
Aşağı 
isitmə 
səthləri 
çirklənmə dərəcəsi  
Daha 
yaxşı 
izolyasiya 
 Yanmanın 
təsiri  
Kamera 
oddan 
qorunma xətti 
+ 
= 
- 
+ 
+ 
= 
Artırılmış  isitmə  səthləri 
çirklənmə dərəcələri  
Optimallaşdırılmış 
SA  tərtibat  və  PA 
paylama 
+ 
= 
- 
- 
- 
- 
Tempratur pikə çatmır 
PA – ilkin hava; SA - İkinci hava 
 
 
Bərk tullantının yandırılması aşağıdakılar üçün vacibdir: 
  Dioksin,  furan,  PAH  və  digər  ucuçu  maddələrin  parçalanmasını  təmin 
etmək; 
  Poliqona  töküləndə  soba  dib  külünün  bioloji  parçalanmasının  qarşısını 
almaq üçün karbon tərkibini minimuma endirmək (bioloji parçalanma suda 
həll olan üzvi-metal birləşmələrin formalaşmasına və yuyulmaya səbəb ola 
bilər);  
  Soba dib külünün emal olunması üçün potensialın saxlanılması. 
 

---

Yanmanın  uğuru  külün  karbon  tərkibi  ilə  ölçülə  bilər.  Avadanlıq,  tullantı  aşağı 
kalori dəyərləri (LCV) 12 MC kg
-1
 və 6 MC kg
-1
 arasındakı bütöv alov diaqramının üzrə iş 
üçün  3%-dən  aşağı  olan  kül  səviyyəsində  tipik  karbonu  əldə  etmək  üçün  dizayn  olunub.  
Başlama  müddəti  zamanı,  kül  testlərində  karbon  daşınacaq  və  keçidlə  bağlı  alov 
diaqramının  məhdudiyyətlərinin  aşılmaması  üçün  operatorlar  bütün  mümkün  iş  şəraitləri 
üzrə təlim keçəcəklər. Külün tərkibindəki karbon dib külü analizi protokolunda mütəmadi 
olaraq dəyərləndiriləcək.  
 
Tullantı  yanma  prosesi  alovun  diaqram  məhdudiyyətləri  çərçivəsində  buxar 
axınının  nəzarət  nöqtəsi  vasitəsilə  nəzarət  olunacaq.  Müvafiq  hava  axını  nəzarət 
halqalarından istifadə etməklə və sobanın sürətini nəzərə almaqla yanmamış karbon üçün 3 
%  maksimum  səviyyə  təmin  olunub.    Tullantıya  alov  diaqram  məhdudiyyətləri 
çərçivəsində nəzarət olunacaq.  
Soba  qəfəsinin  daimi  hərəkətdə  olması,  qırmızı  közərmiş  yanan  kütləni  fasiləsiz 
qarışdırır,  bununla  da  eyni  cinsli  yatağın  formalaşmasına  və  sobanın  başlığında  uçucu 
alovun  artmasına  səbəb  olur.  Üstəlik,  əks  fırlanan  qəfəs  qaynar  nöqtələrin  və  artıq  şlak 
yaranmasının  qarşısını  alır.  Sobanın  belə  fəaliyyəti  özünü  doğrultmuş  yanma  nəzarəti 
sistemi ilə birlikdə tullantının yüksək keyfiyyətlə yanmasını təmin edir. 
 
4.8.3.Yanmanın idarə olunması  
Ümumi modelləşdirmə  
Tələb  olunan  qaydalara  uyğunluğu  təmin  etmək  üçün,  tullantıların  emissiyasını 
azaltmaq  və  külün  yanmasının  optimallaşdırılması  üçün,  yanma  prosesini  və  sobanın 
qarışmasını  və  çalxantısını  yaxşılaşdırılması  məqsədilə  boylerin  və  sobanın  dizaynında, 
podratçı yanma daxili CFD modelləşdirmə proqram təminatından ( infra-qırmızı pirometr) 
istifadə edir. 
 
Bu dizayndan əldə olunan nəticələr, iki saniyə qalma vaxtından sonra tüstü qazları 
temperaturunu  mütəmadi  olaraq  hesablamaq  üçün  nəzarət  sistemində  istifadə  olunan 
bağlantı əmsallarını hesablamaq üçün istifadə olunur. Bu daxili proqram təminatı 15 ildən 
artıq  bir  müddətdə  podratçı  tərəfindən  inkişaf  etdirilib  və  təkmilləşdirilib.  Bu, 
aşağıdakıların təxmin olunmasına imkan yaradır: 
 
  Sobadakı temperatur, hərəkət sürəti və istilik ayrılması profilləri; 

---