78
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
bu karmaşa, reklamlardaki görsel imgelere de yansımıştır. Diğer bir deyişle Doğu-Türk-Mısır kavram ve
imgeleri birbiri içine girmiştir. Sigara paketinin kendisinde olduğu gibi reklamların görsellerinde de
oryantalist literatür esinli imgeler ve sahneler yer alır. Bu kaynaklar arasında Description de l’Egypt,
1001 Gece Masalları, Owen Jones’un Grammar of Ornament kitaplarıyla seyahatname ve anı kitaplarıyla
Rimski-Korsakov’un Şehrazat balesi sayılabilir. Antik dönemden itibaren ilgi çeken Doğu, 19.yüzyılda
tarihi, sosyal, teknik gelişmeler paralelinde oryantalist üslubun oluşması ve gelişmesiyle daha da ön plana
çıkmış; üretilen oryantalist sigaraların adlarını ve reklam görsellerini etkilemiştir. Bahsedilen kaynaklar
ve zihinlerde oluşan harem, sultan, kadın imgeleri ve Mısır’a özgü imgeler bu örneklerde görülmektedir.
Böylece alıcılar için daha cazip ve çekici olmuştur. Tüm reklamlarda, metinler ve imgeler bazen
yinelense de, hepsinde, doğal olarak ürünün ismi, ürünün sloganı, Türk sigarası ibaresi ve genelde bir
imza gibi biçimlendirilen S.Anargyros ismi yer alır. Aslında tüm bu görsel özellikler, diğer oryantalist
sigaralara benzer; bu da bir anlamda, dönemin ortak sanat ve reklam anlayışının, hatta aynı tasarımcıların
eseri olduğunun bir göstergesidir. Bununla beraber örneklerde görülen üslupsal çeşitlilik, birçok
sanatçının varlığının da kanıtıdır
1
.
KAYNAKÇA
Anonim (Tarihsiz). Türkiye’de Tütün, Yapı ve Kredi Bankası Yayını.
Çelikel, N. (1958). Reklam Sanatı, Ankara.
Doğruel, Fatma ve A.Suut (2000). Osmanlı’dan Günümüze Tekel, İstanbul.
Mercimek, V. (2003). “Türkiye’de Tütün”, Tütün Kitabı, İstanbul, s.139-154.
Öner, M. (2003). “Tarihsel Gelişim Sürecinde Milli Tütün Politikalarımız”, Tütün Kitabı, İstanbul, s.119-138.
http://www.cigarettespedia.com/index.php/Main_Page
http://akss.net/sotirios-anargyros/#more-32
http://jimsburntofferings.com/adslist_of_pages.html
https://tr.pinterest.com/
1
Yazının sınırları gereği, resim sayısı azaltılmıştır; şu ana kadar elde edilen görsel örneklerin sayısı 700 civarındadır.
Bunlar, internet kaynaklarından elde edilmiş olup burada yer alan resimler de,
referanslarda belirtilen, herkese açık online kaynaklardan sağlanmıştır. Bu resimlerde/ilanlarda, yer alan metinler,
bilgi kaynağı olarak da kullanılmıştır.
TÜRKİYE’DE GELENEKSEL TÜRK MÜZİĞİNDE AKORT
Doç. Dr. Ferit BULUT
Özet: Türkiye’de geleneksel Türk müziğinde temel kabul edilen akorda “bolâhenk akordu” adı verilir. Bu
akortta 1. Oktav’ın re sesinin frekansı (sol anahtarında 4. çizgi / geleneksel Türk müziğinde neva perdesi)
440 Hz olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla bu akortta, nota yazısında icra edilen bir ses, tam dörtlü aralığı
pestten duyulur. Geleneksel Türk müziği icralarında sazlar ve insan sesleri bu akort sistemine göre
ayarlanmaktadır. Bununla birlikte, insan seslerinin inceliğine, kalınlığına ve ses genişliğine göre geleneksel
Türk müziğinde başka akortlar da kullanılır. Bu akortlar, geleneksel Türk müziğindeki değişik perdelerin
frekanslarının 440 Hz olarak kabul edilmesiyle karşımıza çıkmaktadır. Her biri diğerinden yarım ses farklı
olan bu akortlar adlarını, bu akortlara denk gelen ‘ney’lerden almaktadır. Geleneksel Türk müziğinde eserler,
hangi akortla icra edilirse edilsin, her bir esere ait değişmeyen, yalnız bir nota yazısı bulunmaktadır. Bu
durum, değişik akortlarla eser icrasında saz icracılarının anında transpoze etmesini gerektirmektedir. Bu
çalışmada Türkiye’de geleneksel Türk müziğinde akort türleri incelenerek bu akortlarda geleneksel Türk
müziği perdelerinin 440 Hz la sesine oranları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Geleneksel Türk Müziği, Akort, Geleneksel Türk Müziğinde Akort, Bolâhenk, Ney.
Traditional Turkish Music Tuning In Turkey
Abstract: The adopted tuning in traditional Turkish music is called "Bolâhenk tuning". In this tuning, the
frequency of 2nd Octave's d note (4th line on treble clef / nevâ fret in traditional Turkish music) is accepted
as 440 Hz. Accordingly, a note executed through this tuning sounds throughout drone in a fourth. Tuning
control of instruments and vocals in traditional Turkish music is carried out with this tuning system. In
addition, there are some different tunings in traditional Turkish music as to low or high pitched vocals and
vocal ranges. Those appear in the way that the frequencies of different frets in traditional Turkish music are
accepted as 440 Hz. Those tunings which are different from each other with a half step are named as to "reed
flutes" coming up to these tunings. No matter what tuning is used in a traditional Turkish musical piece, an
unchanging note system is used for musical piece. This makes the instrumentalists to transpose, when they
render a musical piece throughout different tunings. In this study, types of tuning in traditional Turkish music
are examined, and rates of traditional Turkish music frets to a note at 440 Hz are determined.
Keywords: Traditional Turkish Music, Tuning, Tuning in Traditional Turkish Music, Bolâhenk, Ney (Reed
Flute).
Giriş
XVIII. yy’ın ilk yarısında 1711 yılında John Shore tarafından diyapazon’un (kamerton) icat
edilmesiyle Batı müziğinin bir sabit referans sesi ihtiyacı giderilmiştir. Diyapazon’un uzun yıllar çeşitli
frekansları olmuştur. (Yavuzoğlu, 1997:36) Bu frekanslar Tablo 1.’de gösterilmiştir.
Tablo 1. Tarihte Kullanılan Diyapazon Frekansları
La sesinin
frekansı (Hz)
Tarihi
Yeri ve Kaynağı
374
1700
Lille kenti, Hospice Kontesi orgu
377
1511
Arnold Schlick'in orgu
393
1713
Strassbourg Katedrali orgu
403
1648
Paris, Mersenne'in klavseni
414
1776
Breslau, tarihi bir klavsen
422
1780
Viyana, Mozart'ın akort çatalı ve Steinmarka
piyanosu
422
1751
İngiltere, Handel'in akort çatalı
Niğde Üniversitesi TMDK, fbulut@nigde.edu.tr