Baki avrasiya universiteti NİĞde üNİversitesi
Yüklə 4,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Murad, Egyptian Deities, Mogul, Turkish Trophies, Helmar
- Egyptian Deities
- Turkish Trophies ’dir.
- Helmar
76 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu katran ve arsenik oranlarının düşük olmasıdır. 20.yüzyıl başında üretilen yüzlerce marka sigaraların çoğunda Doğu ya da Türk dünyasına ait isimler ve görseller kullanılmıştır. Bu sigaraların adları da oryantalisttir: Omar, Fatima, Murad, Mecca, Osman, Abdullah, Hassan, Fez, Sultan, Harem, Serdar,
Özellikle Türk ve Rum tütüncülerin Amerika’ya göç etmeleriyle birlikte, yerli üreticiler ile yabancı üreticiler arasındaki rekabet ortamı canlanmıştır. Aslında New York’taki ilk sigara fabrikalarının çoğunun sahibi Türk ve Rum göçmenlerdir. Sotirios Anargyros (1849-1928), Amerika’ya göç eden Rumlar’dan biridir. Aile kökeni 1700’lere kadar inen Anargyros, Yunanistan’ın Spetses adasındandır. Anargyros, adadan sonra Nafplion’da eğitimini sürdürür; 1868-1872 yılları arasında gezilere çıkar: İstanbul, Köstence ve Mısır, vb. Mısır’da tütün işine girişir.1873-1878 yıllarında Marsilya’da; 1878-1883 yıllarında Londra’dır. Önce sünger ticareti, sonra sigara üretimiyle ilgilenir. Burada sağladığı birikimle 1883’te New York’a gider. Ölümünden bir süre önce, doğduğu ada Spetses’e dönen Anargyros, burada turizm ve eğitime önem verir; ev, otel ve okul yaptırır. 1885’te Amerika’da kurulan Anargyros Sigara Şirketi’nin adresi, kimi yerde New York 517 West caddesi veya 22. cadde, kimi yerde 111th Fifth Avenue olarak geçer. Şirketin sigaraları Murad, Egyptian Deities, Mogul, Turkish Trophies, Helmar olarak sayılabilir. Aralarında Murad sigarası, üretimi, başarı çizgisi ve reklamlarıyla ön plandadır. Tütün eksperi Allan Ramsay’in, Türk tütünlerinden yaptığı seçimle (17 çeşit tütün), üretilen Murad sigarası, 1911’de P.Lorillard Şirketi tarafından satın alınır; Murad’ın üretimi devam eder ama sloganı değişir: “The Metropolitan Standard”tan “Everywhere-Why?”a dönüşür. Bunun paralelinde, Murad ile ilgili tüm görsel örnekler, konu ve düzenleme açısından geniş bir yelpazeye yayılır ve Murad gerçekten de her yerde, her şartta, herkesin elinde görülmektedir. Murad sigarasının paketi üzerinde, iki sütun arasına yerleştirilmiş uzanır vaziyetteki kadın figür ve ardında bir tapınak resmedilmiştir. Yivli sütunların başlıkları bazen farklılık gösterebilir. Sütunlar ve tapınak, Eski Mısır dönemini hatırlatırken kadın figür ise bazı Kleopatra imgelerini çağrıştırır. Sütunlar ile kadın figür arasında, Eski Mısır tanrılarından Anubis görülür. Paketlerin üzerinde “Türk sigarası” ibaresi ve S.Anargyros imzası yer alır.
S.Anargyros’un diğer sigaralarından Egyptian Deities, paketi ve reklamları açısından Murad ile benzerlikler taşır. Egyptian Deities’in paketi üzerinde de Eski Mısır’a ait bir kompozisyon oluşturulmuş; sütunlar arasına Eski Mısır tanrıçalarından Hathor’a benzer figürler yerleştirilmiştir. Paketin üzerinde S.Anargyros imzası yine vardır. Paketin kendisi ise, sigaranın çoğu reklamında görülür. Bu sigaranın reklamları, Murad’ın reklamları paralelindedir: renkli ya da siyah-beyaz, resimli-resimsiz, metinli- metinsiz, vb. Kültürlü kişilerin tercihi olarak tanıtılan Egyptian Deities, Türk tütününden üretilmiştir ve Sultan bile bundan daha iyisini bulamaz. Sipariş üzerine dünyanın her yerine gönderilebileceği söylenen bu sigara reklamlarında, Doğulu ve Batılı figürlerin yanı sıra yine Noel Baba gibi karakterler, Aida operasından sahneler vb. yer alır. Flört eden, dans eden, spor etkinliklerine katılan ve çeşitli şekillerde eğlenen insanların yanı sıra Eski Mısır figürleriyle kompozisyon düzenlemeleri yapılmıştır. Egyptian Deities gibi Eski Mısır figürlerinden yararlanılan diğer sigara Mogul’dur. Bu sigaranın paketinde de, S.Anargyros imzası yer alır. Paket üzerinde, bu sefer sarıklı bir erkek figür, yarım boya
77 Doç. Dr. Elvan TOPALLI /20.Yüzyıl Başında Amerika’da Üretilen Türk Sigara Örneklerinde Oryantalist yakın şekilde ve sigara içerken gösterilirken arka planda Doğu esinli bir yapı görülür. Sigaranın reklamları, öncekiler paralelinde çeşitlilik gösterir: renkli-siyah-beyaz, metinli-metinsiz, vb. Genelde Mısır sigarası olarak tanıtılmakta; bazı reklamlarında Türk tütününden yapıldığı belirtilmektedir. Demokrat paraya aristokrat lezzet olarak alıcılara sunulmuştur.
üretilen bu sigaranın tanıtıcı imgesi, profilden görülen bir kadın portresidir. Aksesuarlarıyla bir Doğulu kadın imajı oluşturur. Sağ elinde tuttuğu sigara paketini karşısındakine ikram eder gibidir. Reklamlarında S.Anargyros imzasının yanı sıra kılıç üzerinde ay yıldız imgesi de yer alır. Renkli-siyah-beyaz, metinli- metinsiz, resimli-resimsiz reklam örnekleriyle tanıtılan ürünün, sadece bu yayınlarla değil, sigara kartları serisi ve reklam panolarındaki görünümüyle tanıtım alanı genişletilmiştir.
S.Anargyros’un ürettiği sigaralardan biri de Ramleh’dir. Ama daha sonra, Amerika’da üretilen bir başka sigara olan Ramly ile karıştırılmaması için Ramleh kelimesi tersine çevrilerek Helmar olarak değiştirilmiştir. Türk tütününden üretilen Helmar sigarasının görsel öğelerine bakıldığında ise yine Murad sigarası ile aralarında benzerlikler görülebilir. Helmar sigarasının paketi üzerinde, Eski Mısır dönemine ait sütunlar arasında profilden resmedilmiş bir kadın portresi yer alır –ki bu da Eski Mısır çağrışımlıdır S.Anargyros imzası bulunan paketler, sigaranın reklamlarında imge olarak yerini alır. Murad sigarasındaki gibi Helmar sigarası reklamlarında, 1001 Gece Masalları’ndan kaynaklanan figürler, ünlü kişilerin sigara hakkındaki görüşleri, savaş ve asker temaları, yılbaşı kutlamaları gibi çeşitli eğlenceler ve spor etkinlikleri resmedilir. Doğulu ve Batılı figürlerin yanı sıra konik şapkalı bir kadın ile türbanlı erkek imgeleri dikkat çeker. Hatta türbanlı erkek portresinin benzerleri, farklı düzenlemeler halinde bir başka oryantalist sigaranın, Anargyros üretimi olmayan bir sigara olan Mecca sigarasının reklamlarında da karşımıza çıkar.
19.yüzyıl sonu-20.yüzyıl başında Amerika’da, yerel ve yabancı sigara üretimi artmış; özellikle Türk ve Rum üreticiler bu pazarda önemli rol oynamıştır. Oryantal tip sigaraya ilgi paralelinde, Türk tütününün kalitesi, tadı ve avantajlı yapısı, dünyaca ünlenmesine neden olmuştur. Binlerce kilometre uzaklıktan Amerika’ya getirilen Türk tütünüyle yapılan sigaralar, tiryakiler için cazip hale gelmiştir. Baskı tekniklerinin gelişmesi, reklamların ve paketlerin görselliğini zenginleştirmiş; bu sigaraların yaygınlaşmasında önemli rol oynamıştır. Bu büyük pazar ve rekabet ortamında, başarılı sigara üreticilerinden biri Sotirios Anargyros’tur. Ürettiği sigaraların kalitesine verdiği önemi, tanıtımına da göstermiştir. Reklamcılığın tüm imkânlarından yararlanmış; basında yer alan yüzlerce reklamın yanı sıra sigara kartları, kuponları, reklam panoları vb ile sigaralarının satışını arttırmıştır. Bunların tüm görsel öğelerine bakıldığında, siyah-beyaz ve renkli, metinli ve metinsiz, oryantalist ve Art Deco üslubunda, Doğu ve Batı’ya ait figürlü, çeşitli mekânlarda eğlenen, yarışan, flört eden kalabalıkların ve tek başına kişilerin yer aldığı, günün önemli olayları, kutlamaları ve ünlü kişilerinin tasvir edildiği görülür. Reklam metinleri içinde uzun olanlar, bu sigaraların tarihi, üretimi, gelişimi ve özellikleri hakkında bilgi verirken bazılarında duygusal, mizahi, çarpıcı ifade tarzı dikkat çeker. Anargyros’un sigaralarının en önemli özelliği, Türk tütününden yapılmasıdır; ama Mısır sigarası olarak adlandırılan sigaraların bazen Türk olarak yazılması, Doğu dendiğinde oluşan kavram karmaşasının bir başka örneği olarak görülebilir; hatta
Yüklə 4,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|