Bank-moliya va kredit sohasidag iiqtisodiy jinoyatlar va korrupsiyaga qarshi kurash Reja: Kirish

Rivojlangan mamlakatlarda Bank-moliya va kredit sohasidagi

jinoyatlarga qarshi kurashish
Dunyo bo‘ylab 100 tacha bank va moliyaviy tashkilotga "misli ko‘rilmagan kiber talonchilik" uyushtirilib, jami 1 milliard AQSh dollari atrofida mablag‘ o‘g‘irlangan.Bu haqda kompyuter xavfsizligiga ixtisoslashgan Kaspersky Lab shirkati e‘lon qilgan yangi hisobotda aytiladi.Hisobotga ko‘ra, kiber hujumlar 2013 yilda boshlangan va hamon davom etmoqda.Kaspersky shirkatiga ko‘ra, kiber o‘g‘riliklarni asli Rossiya, Ukraina va Xitoyda joylashgan jinoiy guruhlarning a‘zolari sodir etmoqdalar.Kompyuter xavfsizligi shirkati ushbu yo‘nalishda Interpol va Evropol xalqaro tashkilotlari bilan hamkorlik qilayotganini ma‘lum qilgan.Kompyuter hujumlariga Rossiya, AQSh, Olmoniya, Ukraina va Kanadadagi bank va moliya shirkatlari tutilgan.Kaspersky shirkatidan aytishlaricha, talonchiliklar dunyoning 30 mamlakatida ro‘ybergan."Ushbu hujumlar jinoyatchilar har qanday tizimdagi zaif joyni topa olishlarini urg‘ulaydi", deydi Interpolning raqamli jinoyatlar bo‘yicha markazi rahbari Sanjay Virmani.Kaspersky shirkati kiber talonchilarning juda mohirona usullarni ishga solganini aytadi.Xususan, jinoyatchilar kimnidir nishonga olish yoki kimdandir foydalanamay turib ham, bankning o‘zidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri pulni o‘z hisobiga o‘tkazib olganlar.Shuningdek, maxsus kompyuter viruslari yuborib, shirkatlarning kompyuter tarmog‘i video orqali kuzatilgan, shirkat xodimlari kompyuter qarshisida nimaiki qilgan bo‘lsalar ko‘rib turganlar va yozib olganlar.So‘ng bank hisobidagi mablag‘ni o‘z hisobiga ko‘chirib olish yoki ko‘chadagi bankomatga qaysi vaqtda qancha naqd pulni chiqarish buyrug‘ini berish imkoniyatiga ega bo‘lganlar.Kompyuter xavfsizligi shirkatiga ko‘ra, har bir talonchilikka ikki bilan to‘rt oyning orasida vaqt ketgan va o‘rtacha har martada 10 million dollarcha mablag‘ o‘g‘irlangan."Bu juda mug‘ambir va professional kiber talonchilikdir", deb aytgan Kaspersky shirkati xodimi Sergey Golovanov.Dunyoda banklarni kompyuter hujumlaridan ogohlantirib turish maqsadida Moliyaviy Xizmatlar axborotini almashish va Tahlil markazi (Financial Services Information Sharing and Analysis Center) tashkil qilingan.Bu markazdan bildirishlaricha, Kaspersky shirkati hisobotidan yanvar oyida xabardorbo‘lganlar."Biz ko‘rgan har bir choramiz haqida sharh berolmaymiz, biroq bizning a‘zolarimiz bunday hujumlardan himoya qilish va iste‘molchilarga bo‘lgan salbiy zararni kamaytirish yo‘lida munosib choralar ko‘rganiga ishonamiz", Moliyaviy Xizmatlar axborotini almashish va Tahlil markazi tarqatgan bayonotda shunday deb ta’kidlab o’tgan.
Ukraina jinoyat kodeksi biri ulardan legallashtirish (yuvish)jinoiy yo‘l bilan olingan mablag’lar.Muddatli "pul yuvish" birinchi marta 80-larda ishlatilgan.AQShda behushlik daromadlariga nisbatan esa va konvertatsiya jarayonini qonuniy ravishda olingan pul Bank sohasida jinoyatchilik muammosi olimlarning e’tiboridan chetda qolmadi.
Bu bilan bog’lashingiz mumkin qaratilgan jinoyatlar sonining o‘sishi pul mablag’larini olish uchun, xususan mablag’larni legallashtirish (yuvish) holatlari,-jinoiy yo‘l bilan nurli (bundan keyin-qonuniy-pul mablag’lari),yevropa kengashi konventsiyasida "yuvish to‘g’risida", daromadlarni qidirish, hibsga olish va musodara qilish, jinoiy yo‘l bilan va moliyalashtirish haqida terrorizm "tushunchasi" daromad " har qanday ma’noni anglatadi natijada olingan iqtisodiy foyda jinoyat sodir etilgan deyarli bir xil mohiyat aniqlandi.
Jumladan, pul va qimmatli qog’ozlar mulk, mulkiy huquqlar, natijalar ishlar, xizmatlar, intellektual natijalar, ijodiy faoliyat, axborot, shuningdek boshqa moddiy va nomoddiy ballar ya’ni Ukraina fuqarolik kodeksi narsalarni, pulni va qimmatli qog’ozlar mulkning bir turi sifatida ishlatiladi. Mablag’larni legallashtirish masalalarini o‘rganish, jinoiy yo‘l bilan olingan murojaatlar Biroq, nisbatan bank faoliyati sohasi bu masalada bunday jinoyatlar kabi ochiq qolmoqda guvohni sodir etishda davom etmoqda ilgari kam samaradorlik haqida gapiradi ularni oldini olishning tavsiya etilgan usullari.Jinoyatchilarni pul yuvish yo‘li juda murakkab jarayon-bunday vositalar bo‘lgan ahmoq moliyaviy tizim orqali amalga oshiriladi ularning noqonuniy kelib chiqishini yashiradi.
Ukraina jinoyat kodeksining 209 moddasi-legallashtirish uchun javobgarlik jinoiy yo‘l bilan olingan mablag’lar, 209-1 jinoiy javobgarlikni belgilaydi zakot talablarini qasddan buzish uchun legallashtirishning oldini olish bo‘yicha nodavlatlar (yuvish) jinoiy daromad yoki terrorizmni moliyalashtirish va ularga qarshi turish. Jinoyat nazarda tutilgan-Ukraina jinoyat kodeksining 209 moddasi boshqacha kutilmagan, kechikish, ijro etish-ko‘p moliyaviy operatsiyalarni chaqirish va mulk bilan bog’liq bitimlar. Oldindan aytish qiyin yaxshi harakatlar amalda namoyon bo‘ladi. Pul mablag’larini legallashtirish murakkab bir hodisa hisoblanadi. Murakkabligi ularning jarayonida ijtimoiy munosabatlar rivojlanish, xilma-xillik va normalarning xilma-xilligi, ushbu munosabatlarni tartibga soluvchi shart turli xil nizolar, jumladan jamiyat uchun xavfli jinoyatlar ko’rinadi. Kredit va moliya sohasida jinoyatlar 2012 yil — 470 yil davomida, 2013 yilda-1 315, 2014 boshida 50 burchak ishlab chiqarish. 2013 da, ushbu kategoriyada jinoiy huquq buzarliklari taqdim etildi shubhali xabarnomalar 1 066 kishi, 996 materiallar sudga yuboriladi .Huquqni muhofaza qilish organlari tomonidan ko‘rib chiqish davlat tomonidan taqdim etilgan umumlashtirilgan materiallar 2015 yilda Ukraina monitoringi o‘z ichiga oladi.Moliyaviy miqdori bo‘lgan ma’lumotlarga ko‘ra mablag’larni legallashtirish bilan bog’liq operatsiyalar, 67,6 milliard grivnani tashkil qiladi.Huquqni muhofaza qilish organlari aniqlangan soniga asoslangan statistika jinoyat va javobgarlikka tortilgan-biroq, bu haqiqatni aks ettirmaydi-ularni amalga oshirish bilan bog’liq vaziyat, chunki ba’zi oldindan kechikish darajasi-bo‘shliqlar (xususan, mablag’larni legallashtirish) juda yuqori bo‘lishi mumkin.
Ukraina "banklar to‘g’risida" gi Qonunning 63 moddasi bank faoliyati to‘g’risida "2000 yil 7 dekabrdagi, banklar ishlab chiqish, amalga oshirish va har doim ichki moliya qoidalarini yangilash-monitoring va uni amalga oshirish dasturi oldindan to‘lov to‘g’risidagi qonun hujjatlari talablarini inobatga olgan holda mablag’larni legallashtirish (yuvish) aylanishi, jinoiy yo‘l bilan olingan. Milliy nazoratini amalga oshirishda Ukraina bankirlari banklarni tekshiradi.
Rossiya federatsiyasi jinoyat kodeksining 172 moddasi), lega-pul mablag’lari (yuvish) boshqa shaxslar tomonidan sotib olingan mol-mulk ularni sodir etish natijasida olingan shaxs jinoyat (jinoyat kodeksining 174.1 moddasi), noqonuniy olish-Rossiya federatsiyasi jinoyat kodeksining 176 moddasi) kreditorlik qarzlarini to‘lash (177-modda) Rossiya federatsiyasi), noqonuniy qabul qilish va axborotni oshkor qilish-tijorat, soliq yoki Rossiya federatsiyasi jinoyat kodeksining 183 moddasi), ishlab chiqarish yoki soxta kredit yoki hisob-kitoblarni sotish karta va boshqa to‘lov hujjatlari (jinoyat kodeksining 187-moddasi), bankrotlikda noqonuniy xatti-harakatlar (195-modda) Rossiya federatsiyasi jinoyat kodeksi), qasddan bankrotlik( jinoyat kodeksining 196 moddasi Rossiya federatsiyasi jinoyat kodeksining 197 moddasi)-kompyuter ma’lumotlariga huquqiy kirish (jinoyat kodeksining 272 moddasi) va boshqalar.¹⁰
Jahon tajribasini tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, kredit-banking ishonchliligi va barqarorligi-soxta tizimi har qanday samaradorligini bog’liq iqtisodiy o‘zgarishlar.Bozor munosabatlarining rivojlanishining o‘ziga xos xususiyati Rossiya iqtisodiyotining ko‘rib chiqilayotgan sohasi-tijorat banklari, fondlar va valyuta birjalari, investitsiya, nodavlat pensiya jamg’armalari, yangi turlarni shakllantirish moliya institutlarining jadal qayta qurilishi oldin holda sodir bo‘lgan to‘lov tizimi-statik huquqiy, tashkiliy tayyorgarlik va moddiy-texnik jihatdan qo‘llab quvvatlanmadi.
Ta’kidlash joizki, kredit-bank sistema kredit va moliya tizimining bir qismidir, shuning uchun ponyani aniqlash to‘g’ri deb hisoblaymiz kredit va moliya tizimi bozor pul, pulsiz mumkin emas mahsulotlar va yetkazib beruvchilarning lentasini yanada aniqroq qurish uchun pul muomalasi pul tizimi bilan tartibga solinadi. AQSh qonunlari kodeksining 31 bo‘limi quyidagicha belgilanadi:
"moliya institutlari" quyidagi turlari banklar, ishonchli kompaniyalar, xususiy bankirlar, xorijiy bank agentliklari yoki Filialalar jamg’arma kassalari, qimmatli qog’ozlar, brokerlari va savdogarlar;investitsiya bankirlari yoki kompaniyalar, tekshirish kassirlari,kredit karta tizimi egalari, sug’urta kompaniyalari, qimmatbaho toshlar, metallar savdogarlari yoki zargarlik buyumlari, telegraf kompaniyalari, avtomobillarni sotish bilan shug’ullanadigan korxonalar,yo‘q qilish va hisob-kitoblar bilan band shaxslar harakat ,pochta xizmati va boshqalarni o’z ichiga oladi.
Kredit va bank jinoyatlari uchun soha quyidagilarni o‘z ichiga olishi kerak:
1) umumiy bosimlarni buzadigan jinoyatlar-banklarni amalga oshirishning belgilangan tartibi-faoliyat doirasi (172, 174, 174.1, 183-modda);
2) tartibiga tajovuz qilgan jinoyatlar kompyuter orqali bank tizimining botlari (jinoyat kodeksining 272-moddasi);
3)tayyor holda buyurtma tajovuzkor jinoyatlarnaqd pul hisob-kitoblari (185, 187-modda));
4) kreditorlarning manfaatlariga qarshi jinoyatlar (176, 177, 195-197 buyuk Britaniya).
Rossiya bankiga katta zarar tizim qaytarilmaydigan deb ataladi kreditlar. Eng nodavlat ekstraditsiya kreditlar u tayinlangan va ularning umumiy miqdorining 30% gacha jinoiy guruhlar tomonidan qo‘llaniladi. O‘g’irlik ko‘pincha shartnoma sifatida "rasmiylashtirilgan" majburiyatlar. Kreditlarni qaytarish tarkibi emas kechikkan yoki uzaytirilgan qism kreditlar. Ruslarning muddati o‘tgan kreditlar miqdori-ba’zi banklar o‘sishda davom etmoqda.Noqonuniy bir qator soxta kreditlar orqali kredit olish amalga oshiriladi
* soxta firmalarni yaratish va ro‘yxatga olish jismoniy shaxslar;
* soxta biznes rejalar ishlab chiqarish, xulosa qilish uchun zarur bo‘lgan balans hisobotlari kredit shartnomalari instituti; soxta hujjatlarni taqdim etish-kredit olish uchun ariza ("shartnomalar" -turgan bitimlar), soxta taqdimot yoki firibgarlik yo‘li bilan olingan kafolatlar ta’minlash uchun sug’urta polislari va kredit qaytarish;
* garov sifatida taqdim etish noto‘g’ri yoki allaqachon ko‘milgan yoki tegishli emas mol-mulk kreditining oluvchisi;
* bank xodimlarini yonbag’irlash uchun pora berish-ularni og’iz bo‘shlig’i bilan kredit berishga majbur qilish-yangi normalar va talablar.Tobora keng tarqalgan kompyuter yordamida jinoyat bor va telekommunikatsiya tizimlari, ayniqsa banklarning elektron tizimlarga o‘tishi munosabati bilan biz hisob Dasturiy ta’minot bilan pul mablag’larini o‘g’irlash kompyuter tizimlarining kuchi oqindi bilan bog’liqsummalarning paydo bo‘lishi bo‘yicha operatsiyalarni amalga oshirish aslida, bu hisob hisobga olinmagan yoki foizlarni hisoblash bo‘yicha operatsiyalar endi tomonidan tashkil etilgan summalar.
Pul o‘rnini bosuvchi va tovarlardan foydalanish iqtisodiyotning dollarizatsiyasi parallel ravishda shakllandi soya iqtisodiyotining pul tizimi davlat nazorati soya mavjudligi sharoitida 40-50 atrofida bo‘lgan iqtisodiyot tarmoqlari% yalpi ichki mahsulot ishlab chiqarish va mavjud soya paralichap pul tizimi, uning mas-xodimlar rasmiy xodimlardan deyarli 10 marta kattaroq, banklar faqat ekonlardagi o‘zgarishlarga javob bermaydilar shartlari, balki o‘zlari kuchli fac borularning shakllanishi. Eng xarakterli ushbu jarayonning namoyishi noqonuniy hisoblanadi naqd pul. Ma’lumki barcha pul mablag’larining 40% haqid asoya aylanishi yashaydi.Noqonuniy pul o‘tkazish uchun soya o‘yinida pul mablag’lari banklarga kuchli tuzilmalar tobora ko‘proq jalb qilinmoqda. Vijdonli banklar har tomonlama naqd operatsiyalarni rag’batlantirish qo‘shimcha aylanma mablag’larni oladi Ichida bank bunday hisoblarga hibsga olingan taqdirda aksincha, bir oy ichida hech narsa yo‘qotmaydi, foizsiz kredit sifatida bloklangan puldan foydalanish mumkin.
Bunday choraning xolisligi Rossiyada pul yuvish qonunlarni to‘liq tasdiqlaydi muammolar bo‘yicha hukumatlararo komissiyalar ko‘rib chiqadi.

2.