B.Hüseynov,
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov
157
alınmışdır. Çöküntülərin qalınlığı 170-180 m-dir. Təngi-
Beşbarmaq antiklinoriumu və Xızı sinklinoriumunda Maas-
trixt çöküntül
əri əsasən qravelit aralaylarına malik karbonatlı
gil, qumdaşı və qumlu əhəngdaşılardan ibarətdir. Dübrar
zonasında isə çöküntülər tipik fliş xarakterlidir.
Şamaxı-Qobustan rayonu ərazisində Maastrixt çökün-
tül
əri şimal zonada yer səthinə çıxır.
Burada Maastrixt
çöküntül
ərinə Ağburun lay dəstəsinin üst yarısı aid edilir.
Çöküntül
ər açıq rəngli olmaları ilə xarakterizə olunur.
C
ənub-qərb zonada Maastrixt çöküntüləri açıq-boz qumlu
əhəngdaşı, əhəngli qumdaşı, boz, yaşılımtıl-boz mergelli
gil v
ə qumlu mergellərin növbələşməsindən ibarətdir.
Pirsaat çayının mənbəyi istiqamətində Maastrixt çöküntü-
l
əri açıq-boz gil, nazik təbəqəli boz, çatlı qumlu əhəngdaşı
v
ə əhəngli qumdaşıları ilə təmsil olunurlar. Burada çökün-
tül
ərin qalınlıqları 60-65 m-dən artıq deyil.
Dübrar
zonasında isə çöküntülər boz, tünd-boz, bəzən
açıq-boz əhəngli gil, açıq-boz çatlı əhəngdaşı, mergel və boz
əhəngli çəplaylı qumdaşılarından təşkil olunub. Qalınlıq 55-
60 m-dir. C
ənub istiqamətində kəsilişdə karbonatlı və qumlu
süxurların miqdarının artdığı nəzərə çarpır.
Bel
əliklə, Maastrixt çöküntüləri Böyük Qafqazın
c
ənub-şərq batımında iki fasiyada intişar tapıb. Belə ki,
şimal rayonlarda gillər, cənub rayonlarda isə əhəngdaşıları
üstünlük t
əşkil edir. Maastrixt çöküntülərinin qalınlıqları
c
ənub-qərb sahələrdə 200-355 m, şimal-şərq və cənub-şərq
sah
ələrdə isə 100-250 m arasında dəyişir.
Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma
158
Böyük Qafqazın cənub yamacında Maastrixt çökün-
tül
əri məhdud ərazidə yayılıb.
Öyrənilən kəsiliş üzrə çö-
küntül
ər boz, ağımtıl və çəhrayı boz, pelitamorf, bəzən
mergelli, çox çatlı əhəngdaşı, boz əhəngli qumdaşı, az
qalınlıqlı yaşılımtıl gil, mergel və gillərdən ibarətdir [12].
Girdimançay vadisind
ə
Maastrixt çöküntüləri karbo-
natlı fasiyada intişar tapıb. Burada qalın bazal konqlomerat-
ları kəsilişin əsasını təşkil edir və transqressiv şəkildə
Senoman çöküntül
ərinin yuyulmuş səthi üzərində yatırlar.
Kiçik
Qafqazın şimal-qərb dağətəyi zonasında Maas-
trixt çöküntül
əri əsasən pelitamorf qumlu, çatlı əhəngdaşı-
ları ilə təmsil olunurlar. Bəzən kəsilişdə əhəngdaşıları ara-
sında əhəngli kobud və iri dənəli qumdaşı laylarına təsadüf
edil
ir. Şimal-qərb dağətəyi zonada Maastrixt çöküntüləri-
nin qalınlıqları 25 m-dən 140 m-ə qədər dəyişir. Şimal-şərq
dağətəyi zonanın mərkəzi hissəsində,
Gəncə və Qarqar
çayları arasındakı sahədə Maastrixt çöküntüləri qumdaşı və
alevrolit layları olan boz, sarımtıl-boz, bəzi yerlərdə qumlu
əhəngdaşılardan təşkil olunub. Bəzən kəsilişdə yaşılımtıl-
boz, yağlı gil aralaycıqları rast gəlir. Güllücə və Goranboy
sah
ələrində qazılan quyuların məlumatlarına görə, Maas-
trixt çöküntül
ərinin qalınlıqları 240-280 m-dir. Qarqar və
Araz çayları arasındakı sahədə, çöküntülər boz, sarımtıl-
boz, qumlu, artıq dərəcədə çatlı, bəzən əhəngdaşıları ilə
t
əmsil olunur.
Naxçıvanda Maastrixt çöküntüləri əsasən əhəngdaşı,
qumdaşı, gil və argillitlərin növbələşməsindən ibarətdir.
B
əzən kəsilişdə konqlomerat laylarına da təsadüf edilir.
B.Hüseynov,
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov
159
Maastrixt m
ərtəbəsi çöküntülərinin (Ağburun lay dəstə-
si) neft-
qazlılığı əsasən kəsilişində çatlı-karbonatlı çöküntü-
l
ərdən ibarət olan qalın dəstə və məhdud yayılan qumdaşı
t
əbəqəciklərilə əlaqədardır. Belə dəstə və təbəqəciklər ən çox
Şimali Qobustan və Şimal-Qərbi Abşeronda yayılıb.
Şurabad sahəsində 11 saylı quyuda qazıma zamanı Maastrixt
m
ərtəbəsi çöküntülərindən qaz təzahürləri alınmışdır.
Dostları ilə paylaş: