68
arakəl (-men, -dir, -ninq, -nınq, -gə, -ni, -nı, -də, -i, -lər, -lərninq, -lərninqdir, -
lərgə, -lərni,
-lərdə, -lərdən, -lərim, -lərimninq, -lərinq, -lərinqə, -ləri, -lərininq, -lərinə, -lərin, -
lərində) ism. (aram) – göndərimiş, məmur edilmiş, həvvari. Həzrət İsanın (ə)
şagirdlərinə və ardıcıllarına “arakəl” (həvvari) deyirdilər: Šahat ki, yoxtur erkimiz
xızxardaşlarnı-xatınlarnı yürütmə birgəmizgə, ne türlü özgə arakəllər da
xardaşları Eyəmizninq, da Gepa? (1 Коr. 9: 5). Məgər digər həvarilər, Rəbbin
qardaşları və Kefa kimi imanlı bacı və arvadımızı yanımızda gəzdirməyə
ixtiyarımız yoxdur?
aralıx (-larına) ism. – aralıq, iki şey arasında boşluq, boş yer, iki yerin arası,
ortalıq, orta, ara
Aram (-nınq) x. ism. – Aram. Nuh oğlu Samın oğlu və Taranın (Azərin)
qardaşı. Saranın atası, Həzrət İbrahimin əmisi və qaynatası: Sara Aramnınq xızı
edi da Tara da Aram eki toğma xardaşlar edi. Sara Aramın qızı idi və Tara ilə
Aram iki doğma qardaş idilər.
Aramasd // Aramast // Aramazt x. ism. (orta fars) – Ahura Məzda (Hörmüz).
Avestaya görə, xeyir tanrısı. Əksi: Anqra Manyu (Əhrimən): Günəş – ermeniçə
Aramazt. Günəş – ermənicə Aramazt (Hörmüz). Aramazt – gunəş, xaysi ki
ermenilər ündiy edilər, Zruan – acəmlər ündiyirlər. Aramazt – ermənlər günəşi
belə adlandırırlar, əcəmlər isə Zruan (Zərvan) adlandırırlar.
aran (-ğa) ism. – düzənlik: Eksilgəylar xoylar kütövlərindən da ögüzlər
tapmağaylar aranga. Otlaqlardakı qoyunları əskiləcək, düzənlikdə öküzlərini
tapmayacaqlar.
Aran x. ism. (< Haran yəh.)– Aran. Şəxs adı: Lovd appa Aprahamnınq
toğmış xardaşı oğlu edi Arannınq Lut ulu atamız İbrahimin doğma qardaşı Aranın
oğlu idi.
arap (-ı, -lar, -larnınq, -lardan) // arapi (-lər) ism. - ərəb. Sami xalqlardan biri,
Həzrət Məhəmmədin (s) mənsub olduğu xalq: Anı alğışladı Tenqri ki, arap edi da
axardı xoyları bilə birgə. Tanrı ona xeyir-dua verdi və o qoyunları ilə birlikdə
ağardı. Böləki Etomlularnınq da Ismayellilər, Movap da Araplar (Məz.82/83:
7). Edomluların və İsmaillilərin, Moavlıların və Ərəblərin bölgəsi.
Arapisdan (-nınq) // Arapistan (-nınq, -dan) x. ism. (< Ərəbistan azərb.) –
Ərəbistan. Ərəblər ölkəsinin adı: Haqar, Sinay tağdır, Arapistan, tenqdir bu
Erusalemgə, zera xuldur oğlanları bilə kensininq birgə (Qal. 4: 25, 26). Həcər
Ərəbistandakı Sina dağını təmsil edir və indiki Yerusəlimə bənzəyir. Çünki indiki
Yerusəlim övladları ilə birlikdə köləlikdədir. Xanları Arapisdannınq da Sapa
bernələrni keltirğaylər anqar... tirilgəy da berilgəy anqar altınından
Arapisdannınq (Məz. 71/72: 10, 15). Səba və Ərəbistan xanları ona bəxşiş
versin… Yaşasın padşah! Qoy ona Ərəbistan qızılı verilsin.
Arapiya (-ga) (lat. Arabia, yun. Arabya) – Ərəbistan: Da barmadım
Erusalemğa alarğa, xaysıları ki mendən burun arakəllar edilər, yoxsa bardım
Arapiyağa da yana xayttım Tamasğosqa (Qal. 1: 17). Yerusəlimə, məndən qabaq
həvari olanların yanına da getmədim, amma Ərəbistana getdim, sonra yenə
Dəməşqə qayıtdım.
69
arhiaxbaş (-nınq) // arhiaxpaş (~nп±, ~ka; ~п) // arhiahpaş ism. -
arxiyepiskop, metropolit. Xristianlarda dini rütbə, böyük şəhərlərin dini başçısı:
Anası şahərlərninq ya ulu şəhərdə olturğan arhiaxpaş, metropolit... (Mxitar
Qoşun “Alban salnaməsi”ndən) Şəhərlərin anasında (Gəncədə) və ya ulu şəhərdə
oturan arxiyepiskop, metropolit...
arhideaqon Bax: arxideaqon
arhiebisğobos (-tan) // arhiyebisqobos (-nunq) ism. (yun) Bax: arhiaxbaş
arxa (-ma, -mnı, -nqa, -sı, -sınınq, -sına, -sın, -sından, -mızğa, -mıznı, -ları, -
larına, -ların) zrf. – arxa, ard, dal, kürək: Arxamnı menim urdular yazıxlılar,
uzun ettilər kendilərininq törəsizliklərin (Məz. 128/129: 3). Kürəyimə
günahkarlar vurdular, uzun-uzadı davam etdilər qanunsuzluqlarını.
arxap (-lar) ism. - əqrəb: D a özgə dağın köpayaxlılar, neçik xısxaçlar da
arxaplar da
pavuklar, xarıncalar da sarınçaxlar. Və qarışqa, əqrəb, hörümçək və çəyirtgə
kimi başqa çoxayaqlılar.
Arxap ism. – Əqrəb. 12 astronomok bürcdən biri
Arxideakon // arhideakon (-dan) ism. – arxidyakon. Xristianlarda dini rütbə
arxın-arxın Bax: axırın-axırın
ari I (-yim, -sen, -sin, -dir, -ninq, -gə, -ni, -də, -dən, -nqninq, -nqə, -si, -sin, -
sinə, -lər, -lərninq, -lərgə, -lərgədir, -lərninq, -lərninqdir, -lərni, -lərdə, -lərdən,
ələrinq, -lərinqninq, -lərinqə, -lərinqni, -lərinqdə, -ləri, -lərininq, -lərinə, -lərin, -
lərindən) sif. – təmiz, pak müqəddəs, günahsız: Ari, ari, ari Biy Tenqri xuvatlı,
toludurlar köklər da yer haybatnq bilə seninq! Alğış biyiklikkə! Alğışlı ki,
keldinq da kelsərsen atına Eyamizninq! Müqəddəsdir, Müqəddəsdir,
Müqəddəsdir qüdrət sahibi Rəbbimiz Tanrı, Yer və göylər şöhrətinlə sənin dolubdur
(izzətlnibdir)! Alqış böyüklüyünə! Alqış ki, gəlmişdin və gələcəksən! Ari aruv
ğoys Asduacacin Mariyam, anasi Krisdosnunq da bizim Tenqrimizninq.
Müqəddəs və təmiz, Tanrı anası Məryəm, Məsihin və Tanrımızın anası. Inanıymen
barçadan ari ari Üçlüxə, Atağa da Oğulğa da Ari Canga. İnanıram hər şeydən
pak olan müqəddəs Üçlüyə (Üç ünquma) – Ataya, Oğula və Ruhül-Qüdsə
(Müqəddəs Ruha). Xutxardı anı onqu kendininq da biləki ari kendininq (Məz.
97/98: 1). O, sağ əli ilə, öz müqəddəs qolu ilə zəfərlər qazandı (onu xilas edi). Ari
bilə ari bolğaysen (Məz. 17/18: 26). Təmizlərlə təmiz olarsan. Ari etti otaxın
kendininq Biyiktəgi (Məz. 45/46: 5). Haqq-Taalanın müqəddəs məskəninə sevinc
gətirir. Eyəmizdəndir boluşluxu ari Israyelninq, xanımıznınq bizim (Məz.
88/89: 19). Çünki sipərimiz Rəbdəndir, xanımız İsrailin Müqəddəsidir. Ki xutxardı
bizni da ündədi ari ündəlməxkə (ll Тim 1: 9). Xilas edib müqəddəs olmağa
çağırdı. Taptım Tavitni, xulumnu menim, yağım bilə ari menim yağladım
(Məz. 88/89: 21). Qulum Davudu tapdım, müqəddəs yağımla onu məsh etdim
(yağladım). Tapunğay kök tamaşalarınqnı seninq, Biy, da könülükünqnü
seninq yığınlarında arilərninq (Məz. 88/89: 6).Ya Rəbb, göylər Sənin
xariqələrinə şükür etsin, müqəddəslər camaatı arasında sədaqətinə həmd edilsin.
ari II Bax: arı I
arian (-larğa) // arianos (-lar, -larnınq, -larğa, -lardan) // ariyan (-lardan) //
ariyanos (-larnınq, -larğa) // arios (-nunq) ism. – arian. Əsası İskəndəriyyəli alim
Dostları ilə paylaş: |