267
xaralıx (-ı, -lar) – qaralıq
xaramğu (-ğa, -dan, -nu, -nı, -su) // xaranğu (-dur, -da, -nu, -sun) // xaranqğu
(-da) // xaranğı (-nı) ism. – qaranlıq, zülmət: Xalın xaramğu. Qalın zülmət.
xaramğula ~ Bax: xaramğulan ~
xaramğulan ~ (-ma, -dı, -ıpmen, -ıp edi, -ır, -mas, -ıyırmen, -ğay, -mağay, -sa,
-sar, -sarlar, -ğanğa, -ğannı, -ğanından, -ğanlarnı, -ıp) // xaranğulan ~ (-sın, -dım, -
ıpmen, -ır, -ıyır, -ğan, -ğanğa, -ğannı) // xaranqğulan ~ (-sın, -dılar, -ıptır, -mağay,
-ğanlar, -ğanlarğa) ~ fel. – qaranlıqlaşmaq, zülmətə bürünmək
xaramğulanmax fel. – qaranlıqlaşmaq, qaranlıq düşmək
xaramğulux (-tır, -nunq, -qa, -nu, -ta, -tan, -u, -una, -umuznu, -unquz, -lar, -
larnınq) // xaranğulux (-dır, -nunq, -qa, -nu, -ta, -tan, -u, -umuznu) // xaranqğulux
(-nunq, -qa, -nu, -ta, -tan, -u, -ununq) // xaranxulux (-nu) ism. – qaranlıq: Aşaxlattı
kökni da endi da xaramğulux (xaranqğulua tibinə ayaxlarınınq anınq (Məz.
17/18: 10).
O, göyləri yarıb yerədək endi,
Qatı zülmət ayaqları altında idi.
Zera yovuxlanmıyırsız yovux tağqa ki, xarmalama bolğaysiz ki ot bilə küyər
edi da körünməs edi da xaranqğulux bilə (İbr. 12: 18-19). Siz toxunula bilən,
odla yanan bir şeyə, qaranlığa, zülmətə, qasırğaya, şeypur gurultusuna və kəlam
söyləyən səsə yaxınlaşmadınız.
-Nedir çektiri friştələrninq?
-Yaratılğanlarıdırlar Tenqrininq da dırlar barlıx tensizlər, kendi tügül
ölümsüz, kendi erkli, boyuna buyruxçı, teşkirilgən da çövrələngən da
xuluxçıdırlar Tenqrininq, xizmetkarlar canlardırlar, yasaxlılar, cuğap
etkənlər da yeberilənirlər (yeberilirlər) xizmetkarlıxqa da salavuçılardırlar
dünyağa da dırlar ottanlar da yarxtanlar. Da alarda dırlar devlər ki, edilər
friştələr da bularğılandılar yaman öktəmlik bilə da tökündilər da boldular
oğullar xaramğuluxnunq da tas bolmaxnınq. Da xan, ulusu alardan – “bu
berir anqa” ki, atlandı şaydan da idi “bu berir Tenqrigə” da boldu xarşı
Tenqrigə.
-Mələklərin özəl xüsusiyyətləri nədir?
-Onlar Tanrınn yaratdıqlarıdır və vücudsuz məxluqlardırlar, onlar özləri
özlərindən ölümsüz və müstəqil deyillər, öz talelərini özləri təyin etmirlər, dəyişkən
və məhduddurlar, Tanrınn xidmətçiləridirlər, xidmətçi ruhlardırlar, üzərlərinə
vəzifə yüklənib və buna görə məsuliyyət daşıyırlar və xüsusi tapşrıqlarla
göndərilirlər, dünyanın qoruyucularıdırlar və onlar od və işıqdan xəlq edilmişlər.
Aralarında divlər (cinlər) də var ki, əvvəl mələk olmuş, sonra qürurları üzündən
yollarını azdıqlarından qovulmuşlar və şərin, ölümün carçısına cevrilmişlər. Onların
içərisində ən böyükləri olan Şeytan tanrıya şər atmış və özünü ona bərabər tutmaq
istəmişdir.
Xaran x. ism. (yəh.) – Harran, Messopatamiyanın şimalında, Türkiyə
ərazisində qədim əyalət: Taranınq oğlu boluptır atamız Apraham ki Adam
atamızdan sonqra 3186 yılına, Xaran şəhərindən Kalteasos ulusundan, da
boluptır sünəti 99 yılına. Azər (Tariq) oğlu İbrahim atamız Adəm atamızdan 3186
il sonra olub. O, Haldeyanın Harran şəhərindən idi və 99 yaşnda sünnət edilib.
268
xarançux ism. – vələmir, yulafca (avena fatua):
xaranğı Bax: xaranğu
xaranğu // xaranqğu // xaranğı Bax: xaramğu
xaranğulan ~ // xaranqğulan ~ Bax: xaramğulan ~
xaranğulat ~ // xaranqğulat ~ Bax: xaramğulat ~
xaranğulu Bax: xaramğulu
xaranğulux Bax: xaramğulux
xaranxulux Bax: xaramğulux
xaranqğu Bax: xaramğu
xaranqğulan ~ Bax: xaramğulan ~
xaranqğulat ~ Bax: xaramğulat ~
xaranqğulux Bax: xaramğulux
xarar ~ (-ma, -dı) fel. qaralmaq
xarart ~ fel. - qaraltmaq: Sağ işin çatlatsa, ya tij küydürgəy ya xarartqay.
Əgər bütöv bir şeyi parçalasa və ya yandırsa, ya da ki qaraltsa.
Xaratatul x. ism. – albanlar arasında yayğn olan şəxs adlarından biri
xaravaş (-nınq, -qa, -ınq, -ınqnınq, -ınqa, -ınqı, -ı, -ımen, -ınınq, -ına, -ın, -
ından, -lar, -larnınq, -larımnı, -larınq, -ları) // xaravaş ism. – qaravaş, xidmətçi
qadın:
qaravaşlıx ism. qaravaşlıq, xadiməlik, kəniz: Barınqız da keltirinqiz bu
xıznı manqa. Egər azatdır, alırmen kensin xatunluxqa manqa. Da egər xul esə,
satun alırmen kensin manqa xaravaşlıxqa. Gedin o qızı mənə gətirin. Əgər
azaddırsa onu alıb özümə arvad edəcəyəm, yox, əgər quldursa, satın alıb gənizim
edəcəyəm.
xarayağız sif. – qarayanz
xarayılan (-lar) ism. – qara ilan, əfi (boa constrictor): Yürəkləgənləri
alarnınq oxşaşına alarnınq, neçik xarayılan ki yumuptur xulaxların kendıninq
(Məz. 57/58: 5).
Onlar əfi ilan kimi zəhərlidirlər,
Qulaqlarını tıxayan gürzəyə bənzəyirlər.
xarər ism. (ər.) – ölçü
xarərsiz sif. – ölçüsüz:
-Ölçməxlixi ne xadardır?
-Ölçövsüz da xarərsiz, da sansızdır (Qriqori Hamamanın “Alban dilinin
qrammatikası” əsərindən).
-Ölçüsü nə qədərdir?
-Ölçüyə sığmazdır, ölçüsüzdür və sayagəlməzdir.
xarbuz ism. - qarpız (citrullus): Xarbuz, xiyar, badınçan. Qarpız, xiyar,
badımcan.
xardaş (-qa, -nınq, -nı, -tan, -ım, -ımsen, -ımsız, -ımnınq, -ıma, -ımnı, -ınq, -
ınqnınq, -ınqa, -ınqnı, -ınqdan, -ı, -ınınq, -ına, -ın, -ını, -ından, -ımız, -ımıznı, -
ınqız, -ınqız, -lar, -lar, -larbiz, -lardır, -larnınq, -larğa, -larnı, -lardan, -larım, -
larıma, -larımdan,
-larınqnınq, -larınqa, -larınqnı, -larımız, -larımızğa, -larımıznı, -
larımızdan, -larınqıznınq, -larınqıznı, -ları, -larınınq, -ların, -larından) ism. -
qardaş, bacı, yaxın adam: Xız xardaş. Bacı. Sövgəysen xardaşınqnı, neçik
Dostları ilə paylaş: |