Barcha imtihon javoblari tekin! Faqat bizning telegram kanal @UzBMBA
savolga javob:
Tirik organizmlar tarkibida uchraydigan oqsillar ikki xil: tolasimon va yuma loq yoki tuxumsimon shaklga ega. Tolasimon oqsillarga
hayvonlarning junidagi, odam sochi, muskuli va ipak qurtining ipagidagi oqsillar kiradi. Yumaloq oqsillarga esa hujayradagi eruvchan oqsillar misol bo‗ladi. Bularga ko‗pincha katalizatorlik vazifasini bajaruvchi oqsillar va qondagi gemoglobin oqsillari kiradi. oqsillar turli ta‘sirlar natijasida o‗zining tabiiy xususiyatlarini yo‗qotadi. Masalan, tuxum qaynatilganda oqsillari ivib qoladi. Bu hodisa denaturatsiya(denatura — tabiiy holatni yo‗qotish) deb ataladi. organizmlarning qarishi undagi oqsillarni asta-sekin denaturasiyaga uchrashi bilan bog‗liq.oddiy va murakkab oqsillar.Barcha oqsillar 2 ta katta guruh ga: oddiy va murakkab oqsillarga bo‗linadi. oddiy oqsillar
faqat aminokislotalardan
tashkil topgan. Murakkab oqsillar tarkibida aminokislotalardan tashqari, oddiy me tall atomi yo boshqa oqsil bo‗lmagan murakkab moddalar ham uchraydi.oddiy oqsillarsuvda
yoki boshqa eritmalarda
@UzBMBA
erish xususiyatiga qarab bir-biridan farq qiladi. Toza distillangan suvda eriydigan oqsillar albuminlardeb ataladi. Tuxum oqsili, bug‗doy va no‗xat oqsillari albuminlarga misol bo‗ladi. osh tuzining kuchsiz eritmasida eriydigan oqsillar globulinlar deyiladi. Qon tarkibidagi oqsillar va ko‗pchilik o‗simlik oqsillari globu linlarning vakillaridir. Tirik organizmlarning
hujayralarida yana spirtlarda, kuchsiz ishqoriy eritmalarda eriydigan oddiy oqsillar ham mavjud.Murakkab oqsillar tarkibidagi boshqa oqsil bo‗lmagan birik malarning xarakteriga qarab, nukleoprotein, xromoprotein, lipoprotein va boshqalarga bo‗linadi. Xromoproteinlar rangli oqsillar bo‗lib, tirik organizmlarda ko‗p tarqalgan. Qondagi gemoglobin oqsili
xromo proteinlarga kiradi, uning tarkibida temir atomi mavjud. Nukleoproteinlar oqsil va nuklein kislotalarning birikishidan hosil bo‗lgan murakkab birikmalardir. Ular barcha tirik organizmlarning tarkibidauchraydi va yadro hamda sitoplazmaning ajralmas qismi hisoblanadi.