59
2005-2009-yilalr mobaynida Xitoy Xalq Respublikasi
fond bozorlarida
ko’plab o’zgarish xarakteriga ega bo’lganligini ya’ni sekin-asta rivojlanishini
ko’rishimiz mumkin bo’ladi.
Xususan, fond bozorlaridagi kompaniyalar (A va B
turdagi aksiyalar) soni 2005, 2006, 2007, 2008 va 2009-yillarda 1381, 1434, 1550,
1625 va 1718 taga yetgani ko’rishimiz mumkin bo’ladi. Bulardan B turdagi
aksiyalar 2005, 2006, 2007 va 2008-yillarda o’zgarishsiz 109 bo’lgan, 2009-yilga
kelib 108 taga tushib qolgan. Qolaversa, H turdagi aksiyalr esa, 2005, 2006, 2007,
2008 va 2009-yillarda 122, 143, 148, 153 va 159 ta bilan o’sish tendensiyasini
ko’rsatgan.
90
Umumiy aksiyalar sonining 2005, 2006, 2007, 2008 va 2009-yillar
mobaynida 7629.51, 14925.35,22417, 24523 va 26163 (100 mln dona) ni tashkil
etdi. Ayniqsa aksiyalarning umumiy soning keskin ya’ni ikki bravar ortishi 2006-
yilda kuzatildi. Shu bilan bir qatorda 2007-yildan 2009 –yilga qadar esa aksiyalar
soni o’rtacha o’sishda davom eta boshladi.
91
Shu bilan bir qatorda, Shanghai birja indeksi yopilishida 2005, 2006, 2007,
2008 va 2009-yillarda 1161.06, 2675.47, 5262, 1820.81 va 3277.14 punktlarni
ko’rsatgan. 2008-yilda keskin indeksning pasayishiga
aynan jahon moliyaviy-
iqtisodiy inqirozi sabab bo’lgan. Shenzhen birjasi indeksi yopilishida esa 2005,
2006, 2007, 2008 va 2009-yillarda 278.75, 550.59, 1447, 553.3 va 1201.34 punktni
tashkil etgan.
92
Moliya fondlari soni esa 2005, 2006, 2007, 2008 va 2009-yillarda inqirozga
qaramasdan o’sishda davom etib 218, 301, 346, 439 va 557 tani tashkil etgan.
XXR fond bozorining o’sishi asosan davlatdagi yetakchi kompaniyalar va
banklarning birlamchi aksiyalarini joylashtirishni rag’batlantiradi. Shanghai va
Gonkongdagi IPO CITIC Bank xorijiy va milliy sarmoyadorlarning katta qiziqishi
borligini tasdiqladi. 2010-yilning yanvar-martning ikki oyida
oyida Shanghai va
90
Селищев А. А. Структурные изменения в экономике Санкт-Петербурга //Актуальные проблемы
экономической теории и экономической политики. 5-я межвузовская научная конференция/ под ред.
Павловой И. П. - СПб.: Изд-во Международного банковского института, 2003. — 0,12 п.л.
91
Селищев А. А. (Selishchev Alexey/
阿龙
)
俄罗斯有价证券市场研究
——
基于有效市场理论视角的分析
(Исследование фондового рынка России – анализ на основе теории эффективного рынка). / Монография -
Китай, Пекин:
Изд-во Народного университета, 2010, (на китайском языке). - 4,5 п.л.
92
Ma nb a a : F a c t b o o k 2 0 1 2 S S E . w w w. s s e . c o m. c n / info/statistics/2013/stock-exchange.html
60
Shenzhenda 4.78mln. yangi brokerlik hisoblari ochilgan bo’lsa, aprel oyining
o’zida ya’ni bir oyning ichida bu ko’rstakich 4.5 mln. ni tashkil etgani SSE fond
bozoriga qiziqish kattaligidan dalolat beradi.
Umuman olganda, 2010-yilning oxirlarida XXRdagi yetakchi neftgaz va
neftkimyo kompaniyalari o’zning aksiyalarini SSEga ochiq savdoga qo’yganligini
alohida e’tirof etish joizdir. China Petroleum&Chemical Corp.,
China National
Petroleum Corp. va China National Offshore Oil Corp. lar aksiyalarni chiqarish
orqali har biri $3mlrd. ga yaqin daromad olish imkoniyati tug’ildi. Aynan ana shu
neft va gaz kompaniyalari SSE listingida yetakchi o’rinlarni egallab kelmoqda. Shu
bilan bir qatorda mazkur kompaniyalar bilan bir qatorda ICBC, Bank of China va
Agricultural Bank of Chinalar ham SSE listingida katta ahamiyatga ega bo’lishi
bilan birga birinchi o’ntalikdan joy egallaadilar. Bu esa o’z navbatida,
nafaqat
Shanhayda balki butun Xitoyda banklar va neft va gaz kompaniylarning barqaror
rivojlanayotganligidan dalolat beradi desak to’g’ri bo’ladi.
93
93
Селищев А.А., Ли Фань. Трансформация международной денежной системы и место юаня в ней //
Тенденции развития экономического и образовательного пространства: мировой опыт,
инновации,
Российские особенности. Сборник научных трудов / Под ред. Грековой Г.И. - Великий Новгород: Изд-во
НГУ им. Ярослава Мудрого, 2009. - 0,25 п.л (авт. 0,13).