Blokcheyn texnologiyasi tushunchasi va uning huquqiy

Keywords:
blockchain, transparency, bitcoin, security, hash, distributed ledger, 
virtual computers, users, transactions.
 

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 
ǀ
ISSUE 5 
ǀ
2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
  
 
669 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
Bugungi kunda blokcheyn texnologiyalari yangi inovatsion texnologiya 
yo‘nalishi bo‘lishiga qaramasdan bir qator ijtimoiy sohalarga kirib borib, o‘z o‘rnini 
egallagan. Insonlarning intellektual ijodi mahsuli yaratilishining jadallashishi bilan bir 
qatorda, ulardan foydalanish, muhofazasini ta’minlash masalasi ham dolzarblashib 
bormoqda. Qolaversa, internet tarmog‘ining jamiyatimiz hayotida kirib kelishining 
takomillashishi oqibatida ma’lumotlar olish, axborot almashish hamda mulkka bo‘lgan 
huquqlarning ruxsatsiz foydalanish ham oshib bormoqda. Ushbu holatda yaratilayotgan 
intellektual mulk obyektlarini shaffof, ishonchli himoyasini tashkillashtiruvchi 
texnologiyalarga talab ortib bormoqda. Sababi, intellektual mulk obyektlaridan 
foydalanishda, ularni fuqarolik huquqiy munosabatlar muomalasiga tatbiq etishda, 
ularning muhofazasi, nazorati va himoyasini ta’minlashda bir qator texnik usullarni 
amalda qo‘llanilishi bugungi kunda barchamizga ma’lum. Hozirgi kun jamiyatining 
yashash sharoitlarini yengillashtirish vositasi sifatida qaralayotgan internet tarmog‘i o‘z 
o‘rnida, intellektual mulk siyosatida yaratilgan obyektlarni muhofazasini ta’minlashda 
ishonchlilik nuqtai nazaridan emas, balki, ularning muhofazasini buzilishiga sababchi 
bo‘layotganligini kuzatishimiz mumkin.
Shu o‘rinda, jamiyatimizning ijtimoiy munosabatlarining barcha sohalarini 
axborotlashtirish dolzarbdir. Har bir jamiyat va davlatning rivojlanishi uchun raqamli 
texnologiyalarning ahamiyatini oshirmog‘imiz, uning jamiyatimizning barcha 
jabhalariga kirib borishini ta’minlashimiz darkor. Barcha ma’lumotlarni saqlashning 
eng qulay usuli – bu uni taqsimlab qayd etishdir. Taqsimlangan ma’lumotlarning 
reyestri sifatida, bugungi kunda blokcheyn texnologiyasi namoyon bo‘lishi mumkin. 
Shu bilan bir qatorda, blokcheyn tushunchasiga, uning kelib chiqish doirasiga aniqlik 
kiritadigan bo‘lsak, ushbu tushuncha borasida, bir qator ta’riflar mavjud bo‘lib, ularga 
birma bir to‘xtalib o‘tsak. Avvalombor, “blokcheyn” so‘zi ingliz tilidan olingan bo‘lib, 
“bloklar zanjiri” ma’nosini anglatadi. Boshqa bir adabiyotda keltirilgan ta’rifga asosan, 
“Blokcheyn – bu markazlashtirilmagan ma’lumotlar bazasi bo‘lib, u o‘zida undan 
ro‘yxatdan o‘tgan barcha ishtirokchilar ma’lumotlari (o‘tkazmalari) haqida 
ma’lumotlarni alohida “zanjir” shaklida saqlash imkonini beradi”
1
. Angliya bankining 
fikricha, “blokcheyn – bu bir-birini bilmaydigan insonlarga ishonchli tarzda va 
birgalikda foydalanish imkonini beradigan texnologiyadir”
2
. Bir so‘z bilan aytganda, 
Blokcheyn – ma’lum qoidalar asosida tuzilgan ma’lumotni o‘z ichiga olgan bloklarning 
doimiy ketma-ket zanjiridir.
Shu o‘rinda, blokcheyn texnologiyasi bilan bog‘liq, uning faoliyatini tashkil 
etishdagi asosiy tushunchalarga, ya’ni mazkur texnologiyalarni ushbu tushunchalardan 
1

https://trends.rbc.ru/trends/industry/5f05c0a79a7947aac5c7577a

  
2
 
https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/xe/Documents/technology/Blockchain.pdf
  

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2