Buraxili ş İ Ş İ Mövzu: Bazar münasibətləri şəraitində kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı Məzun

Nəticə və təkliflər.

Göründüyü kimi sahibkarlıq fəaliyyəti bazar iqtisadiyyatında önəmli yer tutur. Sahibkarlıq fəaliyyətsiz bazar iqtisadiyyatını təsəvvür etmək mümkün deyil. Keçid dövrünü yaşayan ölkələr öz iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək üçün ilk növbədə sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişaf etdirməli, dövlət ölkədə sahibkarhq fəaliyyətinin inkişafı üçün stimul yaratmahdır.

Sahibkarlıq fəaliyyətinin məzmununda isə sahibkarhğın subyekti, obyekti, xarici və daxili mühiti, ona təsir edən amillər və s. aspektlər araşdırıhr. Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə qanunla qadağan edilməyən hər bir şəxs məşğul ola bilər. Sahibkarlıq fəaliyyətinin obyekti isə əmtəələr istehsah, onların satışı və ya müxtəlif növ xidmətlər göstərilməsi formasında həyata keçirilən iqtisadi fəaliyyətdir. Sahibkarhğın xarici mühiti sahibkardan asılı olmayan, yəni sahibkarın təsir edə bilmədiyi amillər, daxili mühitə isə sahibkann bilavasitə nəzarəti altında olan, yəni sahibkarın nəzarət edə bildiyi amillər aiddir.
Sahibkarhğın formalarına gəldikdə isə, sahibkarhğın qanun çərçivəsində həyata keçirilən bütün formalarına icaza verilir. Mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq sahibkarhğın bütün formaları bərabər hüquqludur. Fərdi və şərikli şəkildə həyata keçirilən sahibkarhq qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş formalarda təşkil edilə bilər. Sahibkarhğı bir necə cəhətlərə görə formalara ayırırlar ki, onlar da ikinci sualda göstərilmişdir.
Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən hər bir şəxs qanunvericilikdə olan sənədləri hazırlayıb hüquqi şəxslər Ədliyyə Nazirliyinə, fıziki şəxslər isə Vergilər Nazirliyinə müraciət etməlidirlər. Qeydiyyatdan keçdikdən sonra, yuxarıda qeyd etdiyimiz aidiyyatı orqanlara müraciət etməlidirlər. Sonra isə təşkilatı fəaliyyətlər həyata keçirib, sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamaq olar. Səmərəliyi artırmaq üçün isə üçüncü sualda göstərdiyimiz bəzi fəaliyyətləri həyata keçirmək lazımdır.
Azərbaycana gəldikdə isə, Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyəti özünün inkişaf mərhələsindədir. Regionların kompleks inkişafını reallaşdırmaq üçün sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına dövlət köməyi və qayğısı geniş vüsət alır. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 1997-ci il 24 iyun tarixli 610 nömrəli fərmanı ilə təsdiq etmiş "Azərbaycan respublikasında kiçik və orta sahibkarlığa dövlət könıəyi proqramı" tətbiq edilməyə başlamışdır Bu proqramda qeyd edildiyi kimi Azərbaycan Respublikası sahibkarlarıına kömək milli fondu, Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı agentliyi və rayonlarda sahibkarlığın inkişafı mərkəzləri yaradılmışdır. Azərbaycanda sahibkarhq mühitinin formalaşması üçün vacib olan "Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında", "Müəssisələr haqqında", "Səhmdar cəmiyyətləri haqqında", "Haqsız rəqabət haqqında", "Əmək birjası haqqında", "Lizinq kompaniyaları haqqında" və s. qanunlar və bazar iqtisadiyyatımn hüquqi mexanizminin qurulmasını təmin edən digər qanunlar qəbul olunmuşdur. Bütün görülən işləri və respublikada sahibkarhğın bu günkü inkişafını nəzərə alaraq, gələcəkdə sahibkarlıq fəaliyyətinin iqtisadiyyatın əsas sahəsinə çevriləcəyinə inanmaq olar. Bunun üçün aşağıdakı təklifləri nəzərə almaq məqsədə uyğun olardı:

• 
  Sahibkarlığın inkişafında inkişaf etmiş ölkələrin sahibkarlıq təcrübəsindən istifadə etmək;
  
• 
  Daha mütərəqqi texnologiyadan istifadə;
  
• 
  Sahibkarlar üçün əlverişli iqtisadi şəraitin yaradılması;
  
• 
  Sahibkarlar üçün daha sadə vergi dərəcələrinin tətbiqi və s.
  

- Sahibkarligin zəruri qanunvericilik bazasinin yaradilmasi;
- Sahibkarligin dovlət tərəfindən himayə edilməsi(rəqabət muhitinin qorunub saxlanilmasi,sahibkarliq statusunun,azad yaradiciligin ,fərdi və kollektiv ,intellektual mulkiyyətin muhafizə edilmesi,dovlət tərəfindən muəssisələrin qeydiyyati ilə bagli proseslərin son dərəcə sadələşdirilməsi və s.
- Yeni muəssisələrin işə duşməsinə,fəaliyyətdə olanlarin isə genişlənməsinə imkan verən vergi,gomruk,kredit dərəcələrinin muəyyən edilməsi;
- Dovlet və xususi bolmə tərəfindən sahibkarligin inkişafina yonəldilən maliyyə vəsaitinin durmadan artirilmasi;
- Sahibkarliq infrastrukturunun(innovasiya mərkəzlərinin,muxtəlif novlu birjalarin,sahibkarlarin hazirlanmasi və ixtisasartirma məktəblərinin və s.)formalaşmasi və onlarin səmərəli fəaliyyəti uçun zəruri şəraitin təmin edilməsi və s.