5) tayyorlashda ishlatiladigan materiallarning texnologiyasi va sifatlarini
yaxshilash.
Texnologiya
ta’limining
nazariy hamda amaliy mashg‘ulotlarida
o‘quvchilarni qo‘llaniladigan xom ashyolar va namunalar bilan tanishtirish hamda
foydalaniladigan metodikasini yoritish o‘ziga xos o‘rin egallagan. Texnologiya
ta’limi yo‘nalishlari bo‘yicha joriy etilayotgan tashkiliy, metodik va boshqa
masalalar qatorida moddiy-texnik baza, ayniqsa xom ashyo hamda namunalar bilan
ta‘minlash eng murakkab va dolzarb muammodir.
O‘quvchilar buni inobatga olishlari bilan birga mavjud imkoniyatlardan
xabardor bo‘lishi maqsadga muvofiqdir. Yog‘ochga ishlov berishda amaliy
tashkilot hamda yog‘ochsozlik korxonalaridan olingan mahsulot (eshik, rom,
imoratsozlik detallari va boshqa buyurtmalardan ortib qolgan bo‘laklar, qirindilar,
bahor va kuz davrlarida daraxtlarni kaltalash holatida paydo bo‘lgan sarjinchalar
va ko‘zsiz dumaloq bo‘laklar) yog‘ochsozlik mehnati
uchun xom ashyo tarzida
qo‘llanishi eng ommaviy tajriba hisoblanadi, ulardan mehnat ta’limi jarayonida
turli buyumlar (bolg‘a va iskanalar uchun dastalar, sabzavot to‘g‘raydigan taxtalar,
yog‘och g‘o‘lasining arralangan namunalari, yelimlangan yog‘och vaza va hokazo)
tayyorlanib ijtimoiy foydali mehnat mahsulotlariga aylanadi. Texnologiya
ta’limida o‘quvchilarni xom ashyolar bilan tanishtirish, shuningdek, ularni nazariy
hamda tarixiy ma‘lumotlar bilan ham tanishtirish, fikrlash qobiliyatlarini
rivojlantirishga qaratilgan namunalar (detallar, mexanizmlar,
stanoklar, texnik-
texnologik jarayonlar xaritalari, qog‘oz-kartonlardan tayyorlangan maketlar) keng
qo‘llanilmoqda.
Metallarga
ishlov
berishda
otaliq
tashkilot
hamda
metallsozlik
korxonalarida asosiy ishlab chiqarish jarayonida tayyorlanadigan mahsulotlardan
ortib qolgan chiqindilar: tunuka quymasi va boshqa qoldiqlar, metallsozlik
ishlaridan paydo bo‘lgan parchinlar, brak holiga kelgan
turli shakldagi detallar
mehnat ta‘limida metallga ishlov berish uchun xom ashyo sifatida qo‘llaniladi. Shu
bilan birga metallarni qirqish jarayonida shu tariqa yig‘ilgan metall chiqindilari
ham xom ashyo bo‘la oladi.
Ulardan
texnologiya
ta’limi
darslarida
metalldan
tayyorlangan
o‘yinchoqlarning bukilgan qismlarini sozlashda, turli asboblar, maketlar,
modellarni yasashda foydalanish mumkin. Ular turli shakldagi detallarni
shtangensirkul bilan o‘lchash, nazorat ishlarini bajarish uchun mehnat ob’yekti
vazifasini bajaradi. Metallardan tanlab olingan shvellersimon detallardan
parmalash operatsiyalarini bajarishga foydalaniladi. Shundan o‘quvchilar
lushunadilarki, tashlandiq detallardan (qaysi shaklda bo‘lmasin) ham o‘quv
ishlarini bajarishda foydalanish mumkin.
Bu birinchidan, o‘quvchilarni izlanish,
ijod qilishga undaydi, chunki ma‘lum bo‘lmoqdaki, detallar qaysi holatda
bo‘lmasin, ulardan har xil texnologik operatsiyalarni bajarishda foydalanish uchun
imkoniyat topiladi, ikkinchidan, o‘quvchilarga iqtisodiy tarbiya berishga yordam
beradi.
Texnologiya ta‘limida xom ashyo
va namunalar qaysi holatda, shaklda va
qanday materialdan bo‘lmasin, ular o‘quvchilar uchun u yoki bu texnologik
operatsiyalarni o‘zlashtirishlarida o‘quv
Ob’yekti bo‘la oladi. Turli o‘lcham va shakldagi tunuka bo‘laklari kavsharlash
operatsiyalarining turli xillarini o‘zlashtirishga olib keladi. Mazkur tunuka
parchalari xom ashyo sifatida qo‘llaniladi. Xom ashyo materiallaridan o‘quvchilar
chilangarlik ustaxonasida knopkalar ishlab chiqaradigan asbob tayyorlashlari
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bunday moslamani 8-10 mm li simdan tayyorlash
mumkin.
Shunday qilib, xom ashyo turlari va namunalari o‘quvchilar uchun
texnika-texnologiya,
materialshunoslik,
qirqish
nazariyasi,
ustaxonada
o‘zlashtirilgan chilangarlik, tokarlik, frezerlash, parmalash va boshqa o‘quv
mashg‘ulotlari bo‘yicha shakllangan bilim, ko‘nikmalarni malaka darajasiga
ko‘tarish uchun zamin yaratiladi. Shu tarzda
gazlamaga ishlov berish
texnologiyasi, pazandachilik, qishloq xo‘jaligi hamda milliy hunarmandchilik
yo‘nalishlarida ham mavjud xom ashyo va namunalardan foydalanish holatlarini
yaratilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: