Buxoro davlat universteti fizika matematika fakulteti umumtexnika fanlari kafedrasi

2.2. MEHNAT TA’LIMIDA YANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH.
Hozirgi pedagogik amaliyotida ta’lim metodlarning 200 dan ortiq turlari mavjudligi e’tirof etiladi. Ushbu ta’lim metodlarini ta’lim jarayoniga tatbiq etishda turli yondashuvlar va metodikalar mavjud. Ammo bugungi zamonaviy ta’lim sharoitida talabalarni ta’lim jarayonidagi faolligini oshirishga qaratilgan faol metodlarni qo’llashni talab etadi.
Ta’lim oluvchilarning o’quv-bilish va o’quv amaliy faoliyatlarini faollashtirishda ko’mak beruvchi ta’lim metodlarini tanlash muhim ahamiyat kasb etadi. Faol ta’lim metodlarining maqsadli yo’naltirilgan tanlanishi belgilangan o’quv maqsadga erishishni kafolatlaydi.
Har qanday ta’limning maqsadi – ta’lim oluvchilarda bilim, ko’nikmalari va malakalarini shakllantirishdan iboratdir. O’quv faoliyatida ta’lim maqsadining barcha jihatlari amalga oshar ekan, turli ta’lim metodlarini birgalikda qo’llash zarur. Shuning uchun, ta’lim metodini tanlashda eng asosiy omil bo’lib aniq o’quv mashg’ulotining didaktik vazifasi xizmat qiladi.
Faol metodni tanlashda uning samaradorlik darajasini e’tiborga olish ham ahamiyatga ega. O’tkazilgan tahlillar shuni ko’rsatadiki, o’quv materiali og’zaki bayon etilganda talabalar ma’lumotning 5-10 % ni eslab qoladilar. O’quv adabiyotlaridan mustaqil o’qish ma’lumotning 10-15 % ni, ko’rgazmali materiallar esa ma’lumotlarning 20-25 % ni o’zlashtirishga imkon beradi. Amaliy metodlar eng samarali metod hisoblanib, talabalar ongida ma’lumotning 75 % i saqlanib qoladi. Lekin, o’quv-materiallarini talabalar tomonidan mustaqil o’rganish, amaliy mashg’ulotlarini mustaqil bajarish metodlari undan ham samaraliroq hisoblanadi, bunda 90 % bilim o’zlashtiriladi va ko’nikma shakllanadi.
O’qitish jarayonida guruhdagi talabalar soni muhim ahamiyatga ega. Agar guruhda talabalar ko’pchilik bo’lmasa, eng faol metoddan foydalanib, o’qitishni jadallashtirish mumkin. Agar talabalar ko’p bo’lsa, faol metodlardan foydalanish unga yaxshi natija bermasligi mumkin. Talabalarning har biri bilan ishlash uchun vaqt etishmaydi.
Faol ta’lim metodlarini tanlashda ta’lim oluvchilarning o’quv-bilish imkoniyatlarini, ya’ni ularning yoshi, tayyorgarlik darajasi, hamda, jamoadagi o’zaro munosabatlarning o’ziga xosligini ham inobatga olish muhim. O’quv mashg’ulotiga tayyorgarlik vaqtida, ta’lim metodini tanlayotib, biz, albatta, talabalarning mustaqil va ijodiy ishlash qobiliyatini hisobga olishimiz lozim. Fanga tegishli mavzularning o’qitish ketma-ketligi va davomiyligi faol metod tanlashga ta’sir ko’rsatadi. Faol metodlarning ba’zilari talabalarni faollashtirishga qancha ko’p vaqt talab qilsa, topshiriqlar yoki amaliy faoliyatlar bajarilishiga ham shuncha vaqt talab qiladi. O’quv mashg’ulotda vaqt shunchalik chegaralangan bo’lishi mumkinki, qo’llashda ko’p vaqt talab qiladigan faol metoddan foydalanilishi imkonini bermaydi. Ba’zi faol metodlarni qo’llashda alohida sharoitlar talab qilinmaydi, ammo maxsus o’quv-moddiy sharoitlar talab qiladigan faol metodlardan foydalanmoqchi bo’lsak, u holda didaktik ta’minotni amalga oshirishimiz kerak.