C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
375
Xəstəliyin ağır gedişlərində kortikosteroidlərin qısa müddətli (4-7 gün), gün də 1-1,5 mq/kq olmaqla işlədilməsi yaxşı effekt verir. ' Dalağın kəskin böyüməsi olarsa hərəkət məhdudlaşdırılmalıdır. İdmanla məşğul olmağa tam sağaldıqdan 6-8 həftə sonra icazə verilir. Xroniki mononukleozda simptomatik və patogenetik müalicə aparılır. Profilaktika. Xəstələrin xəstəxanaya yerləşdirilməsi kliniki göstərişə əsasən aparılır. Xəstələrlə təmasda olanlar müşahidə olunmur. Dezinfeksiya işləri həyata keçirilmir. Spesifik profilaktika işlənilib hazırlanmamışdır. % SİTOMEQALOVİRUS İNFEKSİYASI (CYTOMEGAUA) Sitomeqalovirus infeksiyası latent formadan tutmuş, ağır yayılmış formayadək özünü müxtəlif cəhətdən büruzə verən, əsasən aspirasion yoluxma mexanizminə malik, bəzən trasnplasentar ötürülən xroniki gedişli, geniş yayılmış antropo-noz virus infeksiyasıdır. Tarixi məlumat. Sitomeqaliya haqqında ilkin məlumatı 1882-ci ildə alman patoloqanatomu H.Ribbert vermişdir. O, anadangəlmə sifilislə ölü doğulmuş uşaqların böyrək kanalcıqlarında nüvəsində xüsusi hissəciklər olan iri hüceyrələr aşkar etmişdir. Əvvəllər bunu ibtidailərə bənzər infeksiya ilə əlaqələndirməyə çalışırdılar. Sonralar bu cür iri sitomeqalik hüceyrələrin sitomeqalovirus infeksiyası (SMV) üçün xarakterik morfoloji dəyişiklik olduğu məlum oldu. "Sitomeqaliya“ sözü 1921-ci ildə E.Çoodpasture və F.Tcılbot tərəfindən təklif edilmişdir. 1956-cı ildə L.Smith və W.Rowe SMV infeksiyasının törədicilərinin hüceyrə kulturasını ayırmışlar. Hazırda mövcud olan yüksək həssaslığa malik müayinə üsulları SMV infek- siyasının geniş yayılmış infeksiyaiardan biri olduğunu göstərir. Belə ki, təkcə ABŞ-da yeni doğulmuşların 1-2%-nin sidiyində SMV aşkar edilir ki, onların da 0,05-1%-də xəstəliyin kliniki əlamətləri olur. 1 yaşadək uşaqlarda SMV-la yoluxma 10-20%-ə çatır. Böyüklərdə (35 yaşadək) SMV-ya qarşı antitellərin aşkar olunması _ m 40%, 50 yaşadək insanlarda isə bu 100%-ə bərabər olur, ictimai-iqtisadi vəziyyət qənaətbəxş olmayan ölkələrdə 100%-li yoluxma daha aşağı yaş qruplarında qeyd edilir. SMV infeksiyasının artması təkcə müayinə üsullarının təkmilləşdirilməsi ilə əlaqədar olmayıb, eyni zamanda xəstələrin və yoluxanların sayının artması ilə də əlaqədardır. SMV infeksiyası üçün subklinik formalar, gizli virusgəzdirənlik xarakterikdir. O, opportunist infeksiyalara aid olub, birincili və ikincili immun çatmamaz- lıq vəziyyətləri zamanı kliniki olaraq özünü göstərir. Ətraf mühitin çirklənməsi, • •
9
sitostatiklərin, immunodepresantların tətbiqi, IIV infeksiyasının yayılması və s. ım- munçatmamazlıq vəziyyətləri olanların artmasına, SMV infeksiyasının yayılmasına səbəb olur. Məsələn, QİCS xəstələrinin 20-40%-də SMV infeksiyası inkişaf edir və bu xəstəlikdən ölənlərin 20%-i SMV-nin
payına düşür.
ÜST-nm Avropa regional bürosu SMV
downloaded from KitabYurdu.org 376
infeksiyasını infeksionpatologiyanın gələcəyinin asılı olduğu “yeni və gizli” infeksiyalar qrupuna aid etmişdir. E t i o l o g i y a s ı. Törədicisi Cytomeqalovirııs hominis adlanır və Her- pesviridae ailəsinə aiddir. Virionun diametri 120-300 nm-ə çatır. DNT tərkiblidir. Virusun çoxalması və hüceyrə kulturasında yayılması ləng gedir. Virulentliyi və sitopatogenliyi zəif olsa da, hüceyrə immunitetini kəskin sürətdə aşağı salır. Nuk-leozid analoqlarına qarşı az həssasdırlar. SMV-nin üç ştammı vardır: Davis, Ad-169, Kerr. Termoləbildir. +56°C-də tələf olur, dondurulduqda infeksiyalaşdırma qabiliyyətini tezliklə itirir. Otaq temperaturunda isə uzun müddət qalır. Virus təsirindən normal hüceyrəiər iri, diametri 25-50 mkm-ə çatan sitomeqalik hüceyrələrə çevrilirlər. İnfeksiyalaşmış hüceyrələrin nüvələrində xüsusi törəmələr meydana çıxır. Onkogen təsiri hələlik müəyyənləşdirilməmişdir.
və ya xəstəliyin bu və ya digər forması ilə xəstə olanlardır. Törədicilər qanda, ağız suyunda, servikal, vaginal ifrazatda, göz yaşında, spermada, amniotik və serebrospinal mayedə, ana südündə, nəcisdə aşkar edilir. Yoluxma bu göstərilən bioloji materiallar və ifrazatlarla, həmçinin transplantatlarla baş verir. Əsas yoluxma mexanizmi aspirasion olub, hava-damcı yolu ilə yoluxur. Təmas, cinsi yolla, anadan dölə transplasentar verilməsi və ya dölün doğuş yollarında yoluxması mümkündür. İnfeksiya orqan, qan və onun preparatlarının köçürülməsi zamanı da ötürülə bilər. Anadan dölə verilmə ehtimalı 25%-ə bərabərdir. Xəstəlik üçün mövsümülük xarakterik deyildir. SMV-in immunrezistentlilyi diqqət çəkəndir. Belə ki, ona qarşı antitelin olmasına baxmayaraq SMV-lar insan orqanizmində dövr edərək digər şəxslərə və hamilələrdə isə dölə keçə bilər. Virusların əlamətlər büruzə vermədən orqanizmdə persistə etməsi - çoxalması yoluxmuş insanın bütün ömrü boyu virusgəzdirən olaraq qalmasına səbəb olur.
yollarının, həzm sisteminin və cinsiyyət üzvlərinin selikli qişası ola bilər. Virus daxil olduğu yerdə heç bir dəyişiklik olmur. Virusun ağız suyu vəzilərinin epitel hüceyrələrinə tropluğunun olması onların hematogen yolla oraya gətirilməsinə, toplanmasına səbəb olur. Adi hallarda viruslar tezliklə qandan çəkilirlər. SMV infeksiyasının patogenezində hüceyrə immuniteti əsas rol oynayır. Ona görə də bu infeksiya hüceyrə immuniteti çatışmamaz-lığının indikatoru hesab edilir. Hüceyrə immunitetinin istənilən mənşəli zəifləməsi SMV infeksiyasının yayılmasına, MSS də daxil olmaqla praktiki olaraq bütün üzv və sistemləri zədələnməsinə səbəb olur. Hüceyrə immunitetinin zəifləməsi virusların birbaşa T-limfositlərə təsiri nəticəsində də ola bilər. Belə ki, müşahidələr göstərmişdir ki, virusların reproduksiyası, orqanizmdən xaric olması nə qədər intensiv olarsa, bir o qədər T-limfositlərin səviyyəsi aşağı düşür. Daha çox T-helper-lər - induktorlar zərər çəkir. Bu zaman T-supressorların - killerlərin miqdarı artır. CD 4 /CD 8 nisbəti aşağı düşür, təbii killerlərin fəallığı zəifləyir. İnterleykin sistemində olan dəyişikliklərlə əlaqədar immun cavab reaksiyalarının nizamlanması pozulur. downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|