21-m e v z u: S P IRT L I ICH I ftt LI KLAR
IST E’î¥tOL Q I LUVCH I O‘Sht IRLAR BI LA N
O LI B BO RI LAD I GAN U T IMOIY- P EDA GO G I y FAOL I YAT
Rcja:
1. Spirtli ichimliklar isîe mol qllish muammosl
’2. Bolalarning spirtli ichimliklar iclıishinlng sabah va oçi- batlari
3. Bolalardagi spirtli ichimlikka munosabat darajasi va har
bir darajada ijtimoiy pedagogning yordam berish shakllari
Ta9anch so’zfnr: Spirtli ichimlib, deviant pnfo/ogi# mju,
adaptaUion, profilaktik, uositachilik, reabilitalxioıt.
Bolalar ichkilikbozligi, ayniqsa uning yoshlar o‘rtasida keng tarqalishi eng jiddiy ijtimoiy pedagogik muammolardan biri hisoblanadi. Ichkilikbozlik tushunchasi ikki o‘rinda aniqla- nadi. Tibbiy nuqtai nazardan ichkilikbozlik spirtli ichimliklar iste’mol qilishga yengib bo’lmas ehtiyoj tug‘ilishida namoyon bo‘ladigan surunkali kasallikdir. ijtimoiy pedagogik nuqtai nazardan ichkilikbozlik spirtli ichimlikka deviant patologik ruju qo‘yish bilan xarakterlanadigan deviant xulq-a ts'or shaxs- laridan biridir.
Bolalik davrlda ichkilikbozlik muammosi shaxs ijtinloİl lashuvi jarayoni bilan bevosita bog‘liq. C lıunki,
irıllcJti l• ı'•
u aniq ijtimoiy
QSlXOlOgik sabahlar tufayli keith
chiqaıli. 1
kinchldân
odatda deviant xulq-atvor kahi g‘qyr1 ijtimoiy'
latlarning kelilj
cltitıisı›ibi› olis kcli›di. lcl›kilikl)'›'l'
bo‘lishining
ijt moiy ]3Sixolo ik oItli lilri iJ’ xi ‹ “- Ular iC h!
,p;kroijt imoiy va shaxsiy
OlTl İllilrn i aj rats al
bo'ladi. sl,axsiy
,gxifasiıti shaxsiy
va xaraktereo
xusu siya tlar
haja-
Mikro ijtimoiy
omillar ga
alkogOllashuv
ko‘rsat-
liv J› lari (İchkilik iste’mol qilish yoshi, S£tbablarl), O ila tarkibi va
„„,j;, allogollashuv darajasi kahi ijtimOÎy va ijtimoiy psixologik
J»l¿ilar kiradi. Ijtimoiy psixologik
olnillar shartli
ravishdagi -
„, ilkiga ajratiladi. Alkogollash uv
jarayonig a ta’sir l o’rsatar
,'1:tu, ular yaxlit va kompleks
tarzda
o‘rganilishi
lozim.Yu qorl-
d« al kogollashuv darajasiga (bir oyda
kamida bir marta
iste’mol
çilish) cga o‘smirlar guruhida ijobiy
ijtimoiy mikro muhitda
ilıaxsıting ijtimoiy adaptatsiyasini ta’minlovchi shaxsiy xusu-
siyatlar tizimi yaxshi rivojlanga n.
Bolalar ichkilikbozligi bir qator xususiyatlarga
spirtli ichimliklarga tez ko‘nikish.
ichkilikbozlikning tez rivojlanishi.
davolashning samaradorligi.
organizmning tez buzilishi jarayoni.
ega:
Bolalarning spirtli ichimliklarga ko‘nikishlari asosan 3 davrda: bolalikning ilk davri, maktabgacha yoshda va kichik maktab davri, o’smirlik davrida jadal kechadi.
Birinchi davr-bolalikning ilk davri bo‘lib, unda bolalarning al kogollashu vi ixtiyorsiz xarakterga ega. Bu bir necha sabab-
larga ko‘ra ro’y beradi-homilad orlik
va emizish davrida spirtli
ichimlik
iste'mol qilish, mast
holatda homilador bo‘lish. Ichki
organ va a’zolarning jadal shakllanishi jarayoni kechayotga nda
homila ning
zaharlanishi rivojlanish ning turli
anomaliyala riga
olib keladi;
oyoq va qo‘llarning
rivojlanmasligi,
barmoqlarning
birluh ib
ketishi,
jinsiy a'zolardagi
nuqsonlar, bosh
hajminiiıg
ki chiklaslıishi
va boshqalar. Homila alkogol
oldida
himoyasiz
va buning natijasida istisqo, aqli norasolikni kuza tS8d
°'ladi.
hunday
bolalar garchi
bolalikla rida
hayot bİl°**
vido-
ash masalar
ham
butun umr aqli noraso bo’lib o‘tadi1a r.
'‹›ıp‹ıp ‹ıt1:ıtlilI i, ‹ il‹ tl' Ü V ıriy:ı lıiıl •Pluvc lıi alıamiyat ka JJ
i :}( . a‹iİJı.İ l)( il ,i lıfdoslı ho lalarning xususiyatlaridan kclib
t“lıiqilı ota—olsalar <ı i
csda tutislılari lozimki, spirtli ichinı-
liklilr iste'II1ol t i1islıg•ı
nisbatan salbiy munosabatlarni slıall-
liİÎltirislıııiı ıg x ıruriy sharli bola shaxsiyatiga ehtiyotkorlik bi- lilİJ Iııuııosabat Ûa lıo‘1ish, uning maktab lıayotiga doimiy e’tibor qar:ıtish, ıuakt.lb da va oilada gigiyeııik normalarga amal qilish-
Agar oilada hech kim bolaning maktab hayoti bilan qizi- qislınıasa yoki nomiga qiziqsa (baholarni nazorat qilish surun- kali tarzda ortda qolayotgan bola to'liqsizlik xissini boshdan og‘ir kcchiradi) maktabga nisbatan qiziqishi neytrallashadi, so‘ngra bolada ta’lim olishga nisbatan salbiy munosabat shak1- lanadi.u o‘zini namoyon qilishning boshqa usullarini qidira boshlaydi. Odatda bu bola ko‘cha guruhlariga qo‘shilib qoladi ta u ycrda spirtli ichimliklar iste’mol qilishga o‘rganadi. Agar bola spirtli ichimlil bilan tanish bo‘lsa va bu “tanishuv” oilada sodir bo‘1gan bo'lsa, bu o‘rganish jarayoni nihoyatda oson ke- clıadi. Natijada maktab, maktab hayotiga nisbatan salbiy mu- nosabat shal‹11anadi va bola o’ziga o‘xshagan bolalarning ko‘cha ŞUFUlJlni afZal ko‘ra boshlaydi.
Uclıinchi bosqich-o‘spirinli k va o‘smirlik davri. Bu davr-
dagi asosiy
yon qilish,
sabablarga oiladagi nomaqbul holat, o‘zini naıoo- OAVlari dagi reklama, muammolardan qocllislı,
slıaxsııing
psixologik xu susiya tlari,
iclıkililbozlik ot ib• J•
haqida¿i
lıilimlarni ng yo‘qligi kiradi.
Bu davrda iclı kilil k‹ı ruju
,¡,)'¡'isls ro‘v bCra$i. ijtimoiy' ad abiyo tlarda
j ) t)‘xiga yuqori baho bergan bolalar
İchkilikkã lTląy}¡ ĘOę
ÿ) SÎlaft]ã(SlZ Viì ãgressiv xulq-iltV orli bOliàlar
'4) iiinaliy llayoìga ko‘nikmílğílll, Sh axsiy t l«ltabbus çubi}¡-
y;,tid;iit judo bo‘lgan bolalar
?i) turg‘unlikka tushgan bolalar
l3o lularnin g spirtli ichimli k is te’mol
1ill.wining bir nechta darajalari mavjud:
Nolga teng daraja-juda kamdan -kam
qilishİga tor£ilgilR-
iste'mol qilish.
ź. Ëț›ir.odik iste'mol darajasi-turli spirtli icliimliklar £urlari
bilan tanishlik.
3. Yuqori daraja-1 oyda ikki martadan ortiq iste’mol qilish.
*i. Namoyon bo‘lgan ruhiy ìobelik darajasi-mast bo'lishning ruhiy holatning istalgan holatga aylanishi, ichimlikka ruhiy qa- ram bo‘lishning yuzaga kelishi.
lcltimlikka jism tobe bo'lish darajasi-spirtli ichimlikni
nazoratsiz iste’mol qilish.
Shaxsning alkogo llashuvi-a roqxo‘ rga aylanishi.
Ijtimoiy pedagogikaning
ichimlik iste'mol
qilishga
mayli
bor bolalar bilan faoliyat olib
borishning asosiy yo‘nalishlari:
Ad aptalsion-bolaning
s haxsiy ijobiy
xislatlar rivojlan ti-
risla orqali bolaning
adaptativ
xususiyatlarini to‘g‘ irlilsh.
Profilaktik-bolalarda
sp irtli
ichimlik iste'mol qilishga
Sälbiy munosabat shakllaflti rish.
Š. Vositachilik-bola va ja miyat
o‘ rtasidagi inu nosabatlč***
tãf tibga solish.
4. Reabilitatsion-alk
rcabilitatsiya qilish.
ogol tobe
holatİdagi bola l i »‹› l•O y
O'z faoliyatida ijtimoiy
pedagog quyldagi
ã OShİradi. Ijtimoiy pctlagO
faoliyaŁinrng
ruji•
*^^ ' S 9o'yislt bo‘lib, bolaninß
üțiirtli
øJ›imlik
qo‘ yishini oldini olishga qay9tilgan, ßu
l)),lj j OF bola haqida axliorot to‘pla:sl„ uninb›
t*‘ğ‘risitli, t,)-ş,j,„ , ț,pțaga .salbiș' ta’sir ko‘rsataș'otgan n,øø. iclik ilik bozlikning yctakcliilarini aniqlasli,
Dostları ilə paylaş: |