Çap üçün deyil
Yüklə 60,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- UNICODE
- ASCII stan- dartı
- İkilik kod Simvol
- Çap üçün deyil 57 56 3
57 56
ASCII kodları lazım olan simvolların hamısını göstərə bilmir. Dünyadakı təxminən 6800-dən çox dilin bütün simvollarını əhatə etmək üçün yeni kod- laşdırma sxeminin işlənib hazırlanmasına ehtiyac yarandı. Nəticədə
İnformatika ASCII kodlaşdırmasında 88 bit, yaxud 11 bayt yer tutur. UNICODE kodlaşdırmasında 176 bit, yaxud 22 bayt yer tutur.
Unutmayın ki, mətndə sözlərarası boşluqlar da simvoldur. Çünki onlar da klavia- turadan daxil edilir və yaddaşda saxlanılır! ASCII və UNICODE kodlaşdırma standartları haqqında İnternetdən məlumat toplayın. 1. Hər iki qısaltmanın açılışının nə demək olduğunu aydınlaşdırın. 2. “Ə” və “ə” hərflərinin UNICODE kodunu öyrənin. 3. “Dəvəyə dedilər: Enişi sevirsən, yoxsa yoxuşu? Dedi: Lənət hər üçünə.” mətninin ASCII və UNICODE kodlaşdırmasında yaddaşda nə qədər yer tutacağını müəyyən edin. 1. UNICODE kodlaşdırmasında “Yalançının yaddaşı olmaz.” cümləsinin informasiya həcmi nə qədər olacaq? 2. ASCII kodu ilə verilmiş “Saxla samanı, gələr zamanı.” atalar sözü tutumu 1 Kbayt olan yaddaş sahəsinə neçə dəfə yerləşər? 3. Şahmat taxtası 8 sətirdən və 8 sütundan ibarətdir. Taxtanın bütün xanalarını kodlaşdırmaq üçün ən azı neçə bit lazımdır? A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın Araådıraq – öyränäk Araådıraq – öyränäk (2 2 2) kodlaşdırmaq olar: 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111. Beləliklə, rəqəmlərin sayının bir vahid artırılması kodlaşdırılan simvolların sayını iki dəfə artırır. Gerçək mətndə təxminən 100 müxtəlif simvol (əlifbanın böyük və kiçik hərfləri, rəqəmlər, durğu işarələri, tez-tez istifadə olunan riyazi simvollar və s.) olur. Buna görə də belə mətni kodlaşdırmaq üçün ən azı 7 ikilik rəqəm lazımdır. Belə ki, 7 bitlə 128 simvolu kodlaşdırmaq olur (2 ∙ 2
2 ∙ 2 ∙ 2 · 2 ∙ 2 = 128). Kompü- terlərdə ingilis əlifbası ilə yanaşı, milli əlifbalardan da istifadə olunur. Bu halda 128 simvolu əhatə edən 7-bitlik kodlaşdırma kifayət etmir və əlavə bir bitə də ehtiyac yaranır. Yuxarıda deyildiyi kimi, bir əlavə bit kodlaşdırılası simvolların sayını ikiqat artırır. Daha dəqiq desək, 8 bit vasitəsilə 256 simvolu kod- laşdırmaq mümkündür. Səkkiz bitdən ibarət ardıcıllığa bayt deyilir. ∙ ∙
Bu maraqlıdır. Bu maraqlıdır. “Bayt” sözü 1956-cı ildə IBM firmasında yaranıb. O, “bite” (tikə, parça) ingilis sözündən götürülüb, ancaq “byte” şəklində yazılıb ki, “bit” sözü ilə qarışdırılmasın. Müəyyən müddət “bayt” termini, sadəcə, verilənlər selinin bir parçasını bildirirdi. Ancaq ötən əsrin 60-cı illərinin ortalarında IBM şirkətində System/360 hesablayıcı maşınlarının yaranması ilə bu söz 8 bitdən ibarət qrupu bildirməyə başladı. Mətn informasiyasının baytlar vasitəsilə belə kodlaşdırılması ASCII stan- dartı adlanır (“askii” kimi tələffüz olunur). ASCII standartı iki kodlaşdırma İngilis əlifbasının hərflərinin ASCII kodları
0 0 1 1 0 1 0 1 Simvol İkilik kod 01000001
01000010 01000011
01000100 01000101
01000110 01000111
01001000 01001001
01001010 01001011
01001100 01001101
Simvol A B C D E F G H I J K L M 01000001 01000010 01000011
01000100 01000101
01000110 01000111
01001000 01001001
01001010 01001011
01001100 01001101
İkilik kod Simvol N O P Q R S T U V W X Y Z 01001110 01001111 01010000
01010001 01010010
01010011 01010100
01010101 01010110
01010111 01011000
01011001 01011010
İkilik kod cədvəlindən ibarətdir: təməl cədvəl və genişləndirilmiş cədvəl. Təməl cədvələ 0- dan 127-dək kodlar, genişləndirilmiş cədvələ isə 128-dən 255-dək kodlar aiddir. Milli əlifbalar (o cümlədən Azərbaycan əlif- basının “Ə”, “Ç”, “Ş”, “Ğ”, “Ü”, “Ö”, “İ” kimi hərfləri) genişləndirilmiş cədvəldə yerləşir. manın işlənib hazırlanmasında dünyanın hər yerindən dilçilər və kompüter mütəxəssisləri iştirak edib. UNICODE yanaşmasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, hər bir simvol 16-bitlik ədədlə göstərilir. Bu isə o deməkdir ki, hər bir simvol iki bayt yer tutur. Bu qayda ilə 65 536 işarə və ya simvol kodlaşdırmaq olur.
57 56
ASCII kodları lazım olan simvolların hamısını göstərə bilmir. Dünyadakı təxminən 6800-dən çox dilin bütün simvollarını əhatə etmək üçün yeni kod- laşdırma sxeminin işlənib hazırlanmasına ehtiyac yarandı. Nəticədə
İnformatika ASCII kodlaşdırmasında 88 bit, yaxud 11 bayt yer tutur. UNICODE kodlaşdırmasında 176 bit, yaxud 22 bayt yer tutur.
Unutmayın ki, mətndə sözlərarası boşluqlar da simvoldur. Çünki onlar da klavia- turadan daxil edilir və yaddaşda saxlanılır! ASCII və UNICODE kodlaşdırma standartları haqqında İnternetdən məlumat toplayın. 1. Hər iki qısaltmanın açılışının nə demək olduğunu aydınlaşdırın. 2. “Ə” və “ə” hərflərinin UNICODE kodunu öyrənin. 3. “Dəvəyə dedilər: Enişi sevirsən, yoxsa yoxuşu? Dedi: Lənət hər üçünə.” mətninin ASCII və UNICODE kodlaşdırmasında yaddaşda nə qədər yer tutacağını müəyyən edin. 1. UNICODE kodlaşdırmasında “Yalançının yaddaşı olmaz.” cümləsinin informasiya həcmi nə qədər olacaq? 2. ASCII kodu ilə verilmiş “Saxla samanı, gələr zamanı.” atalar sözü tutumu 1 Kbayt olan yaddaş sahəsinə neçə dəfə yerləşər? 3. Şahmat taxtası 8 sətirdən və 8 sütundan ibarətdir. Taxtanın bütün xanalarını kodlaşdırmaq üçün ən azı neçə bit lazımdır? A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın Araådıraq – öyränäk Araådıraq – öyränäk (2 2 2) kodlaşdırmaq olar: 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111. Beləliklə, rəqəmlərin sayının bir vahid artırılması kodlaşdırılan simvolların sayını iki dəfə artırır. Gerçək mətndə təxminən 100 müxtəlif simvol (əlifbanın böyük və kiçik hərfləri, rəqəmlər, durğu işarələri, tez-tez istifadə olunan riyazi simvollar və s.) olur. Buna görə də belə mətni kodlaşdırmaq üçün ən azı 7 ikilik rəqəm lazımdır. Belə ki, 7 bitlə 128 simvolu kodlaşdırmaq olur (2 ∙ 2
2 ∙ 2 ∙ 2 · 2 ∙ 2 = 128). Kompü- terlərdə ingilis əlifbası ilə yanaşı, milli əlifbalardan da istifadə olunur. Bu halda 128 simvolu əhatə edən 7-bitlik kodlaşdırma kifayət etmir və əlavə bir bitə də ehtiyac yaranır. Yuxarıda deyildiyi kimi, bir əlavə bit kodlaşdırılası simvolların sayını ikiqat artırır. Daha dəqiq desək, 8 bit vasitəsilə 256 simvolu kod- laşdırmaq mümkündür. Səkkiz bitdən ibarət ardıcıllığa bayt deyilir. ∙ ∙
Bu maraqlıdır. Bu maraqlıdır. “Bayt” sözü 1956-cı ildə IBM firmasında yaranıb. O, “bite” (tikə, parça) ingilis sözündən götürülüb, ancaq “byte” şəklində yazılıb ki, “bit” sözü ilə qarışdırılmasın. Müəyyən müddət “bayt” termini, sadəcə, verilənlər selinin bir parçasını bildirirdi. Ancaq ötən əsrin 60-cı illərinin ortalarında IBM şirkətində System/360 hesablayıcı maşınlarının yaranması ilə bu söz 8 bitdən ibarət qrupu bildirməyə başladı. Mətn informasiyasının baytlar vasitəsilə belə kodlaşdırılması ASCII stan- dartı adlanır (“askii” kimi tələffüz olunur). ASCII standartı iki kodlaşdırma İngilis əlifbasının hərflərinin ASCII kodları
0 0 1 1 0 1 0 1 Simvol İkilik kod 01000001
01000010 01000011
01000100 01000101
01000110 01000111
01001000 01001001
01001010 01001011
01001100 01001101
Simvol A B C D E F G H I J K L M 01000001 01000010 01000011
01000100 01000101
01000110 01000111
01001000 01001001
01001010 01001011
01001100 01001101
İkilik kod Simvol N O P Q R S T U V W X Y Z 01001110 01001111 01010000
01010001 01010010
01010011 01010100
01010101 01010110
01010111 01011000
01011001 01011010
İkilik kod cədvəlindən ibarətdir: təməl cədvəl və genişləndirilmiş cədvəl. Təməl cədvələ 0- dan 127-dək kodlar, genişləndirilmiş cədvələ isə 128-dən 255-dək kodlar aiddir. Milli əlifbalar (o cümlədən Azərbaycan əlif- basının “Ə”, “Ç”, “Ş”, “Ğ”, “Ü”, “Ö”, “İ” kimi hərfləri) genişləndirilmiş cədvəldə yerləşir. manın işlənib hazırlanmasında dünyanın hər yerindən dilçilər və kompüter mütəxəssisləri iştirak edib. UNICODE yanaşmasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, hər bir simvol 16-bitlik ədədlə göstərilir. Bu isə o deməkdir ki, hər bir simvol iki bayt yer tutur. Bu qayda ilə 65 536 işarə və ya simvol kodlaşdırmaq olur.
Yüklə 60,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|