Çap üçün deyil

ÜMUMİLƏŞDİRİCİ SUAL VƏ TAPŞIRIQLAR

1. İnformasiyanın xassələrini sadalayın.

2. Verilmiş məlumatlardan hansı aktuallığını itirib?

3. Aşağıdakı xassələrə malik informasiyalara nümunələr göstərin:

4. Mövqesiz və mövqeli say sistemlərinin fərqi nədədir?

5. Hansı ədədlər 5-lik say sisteminin ədədləri ola bilməz?

6. Ədədləri müqayisə edin.

7. 19 müxtəlif simvolu ən azı neçə bitlə kodlaşdırmaq olar? 

(Məsələn, 4 müxtəlif simvolu ən azı 2 bitlə göstərmək olar – 00, 01, 10 və 

11.)

8. ASCII kodlaşdırmasında “Bir bayt 8 bitdən ibarətdir.” informasiyasının 

həcmi neçə bit olacaq?

·

· 

Tramvaylarda gediş haqqı digər nəqliyyatlarla müqayisədə aşağıdır.

· 

Su molekulu bir atom oksigen və iki atom hidrogendən ibarətdir.

· 

Bir elmi öyrənmək istədikdə sən 

Çalış ki, hər şeyi kamil biləsən. (Nizami)

564, 238, 934, 1293478, 455223, 231423, 10101

101 , 101  və 101

2

8

16

26  və 22

8

10

 

Təbiətdə ağırlıq, çəki, elastiklik və sürtünmə qüvvələri mövcuddur.

a) etibarlı, ancaq obyektiv olmayan informasiya;

b) obyektiv, ancaq etibarlı olmayan informasiya;

c) tam, etibarlı, ancaq aktual olmayan informasiya;

d) aktual, ancaq anlaşıqlı olmayan informasiya.

60

Çap üçün deyil

---

4

4

Proqramlaşdırma

> 

> 

> 

> 

A

> 

17. 

Kompüterdə məsələlərin həlli

Riyaziyyatçı Bağa 

Altproqram

ltproqramda dəyişənlər

 Məsələ həlli 

18. 

19. 

20. 

21.

S e h. 

61-78

Çap üçün deyil

---

63

62

4

Fäaliyy t

ä

Fäaliyy t

ä

17. 

KOMPÜTERDƏ MƏSƏLƏLƏRİN HƏLLİ

Bildiyiniz kimi, kompüterlərdən müxtəlif məsələlərin həllində istifadə olu-

nur.  Bu  məqsədlə  çoxlu  sayda  fərqli  tətbiqi  proqramlar  mövcuddur.  Mətn 

redaktorları, qrafik redaktorlar, təqdimat proqramları, elektron cədvəllər kimi 

proqramlardan müxtəlif peşə sahibləri istifadə edirlər. Təhsil, tibb, bank işi, 

daşınmaz  əmlak,  sığorta,  hüquq  və  başqa  sahələr  üçün  nəzərdə  tutulmuş 

xüsusi proqramlar da vardır.

·

·

 Hər hansı məsələnin həlli üçün hazır kompüter proqramı yoxdursa, onda 

nə etmək lazımdır?

 ALPLogo mühitində hansı məsələlərin proqramlarını yazmısınız? 

 

Başlanğıc

a = 6, b =10, S =15

1

S = a * b

n = S / S

1

Çıxış: n

Son

2. Tutaq ki, a – döşəmənin uzunluğu, b – döşəmənin eni, 

S – bir qutu boyanın nəzərdə tutulduğu sahə, n isə 

1 

qutuların sayıdır. Onda döşəmənin sahəsi S = a · b 

düsturu,  onu  rəngləmək  üçün  tələb  olunan  boya 

qutularının sayı isə n = S / S düsturu ilə hesablanır. 

1 

3. Məsələnin həll alqoritmini sağ tərəfdə verilmiş blok-

sxemlə göstərmək olar.

4. Bu alqoritmə uyğun proqramı ALPLogo mühitində 

yığın və icra edin.

Məsələ. Otağın döşəməsinin rənglənməsi üçün nə qədər boya lazım olacağını 

hesablayan proqram yazın.

Həlli.

1. Otağın sahəsini hesablamaq üçün öncə döşəmənin enini və uzunluğunu ölç-

mək lazımdır. Sonra bir qutu boya ilə nə qədər sahəni rəngləmək mümkün 

olduğu aydınlaşdırılmalı və cəmi neçə qutu boyaya ehtiyac olduğu hesab-

lanmalıdır.

dəyişən a, b, S1, S, n

a = 6

b = 10

S1 = 15

S = a * b

n = S / S1

yaz n, “ qutu boya”

Nəticəni müzakirə edək:

- Divarın rənglənməsində bu proqramdan necə istifadə etmək olar? 

- Bu addımların hər birini necə adlandırmaq olar?

 

Məsələnin kompüterdə həlli prosesini bir neçə ardıcıl mərhələyə bölmək 

olar. Bu mərhələlərin bəzilərini insan, bəzilərini isə kompüter yerinə yetirir. 

1. Məsələnin 

    qoyuluşu

2. Riyazi modelin 

    qurulması

3. Alqoritmin 

    işlənib 

    hazırlanması 

4. Proqramlaşdırma

5. Proqramın 

    sazlanması 

6. Məsələnin həlli 

    və alınan 

    nəticələrin təhlili

Birinci mərhələ məsələnin qoyu-

luşudur. Hər hansı məsələ üzərində 

işə  başlamazdan  öncə  onu  diqqətlə 

oxuyub anlamaq lazımdır: məsələdə 

nədən  danışılır,  nələr  verilib,  onlar 

hansı  şərtləri  ödəyir,  nələri  tapmaq 

lazımdır?

İkinci  mərhələ  məsələnin  riyazi, 

yaxud  informasiya  modelinin  qu-

rulmasından ibarətdir. Bu mərhələdə 

məqsəd məsələnin elə modelini qur-

maqdır ki, onu   kompüterdə həll et-

mək mümkün olsun. Bu, birinci mər-

hələ  ilə  sıx  bağlıdır  və  onu  ayrıca 

mərhələ kimi qeyd etməmək də olar. 

Üçüncü  mərhələ  alqoritmləşdir-

mədir.  Qurulmuş  riyazi,  yaxud  in-

formasiya  modeli  əsasında  məsələ-

nin  həll  alqoritmi  hazırlanır.  Bu  za-

man alqoritmin müxtəlif təqdimolun-

ma  formalarından  istifadə  oluna  bi-

lər. 

Dördüncüsü  proqramlaşdırma 

mərhələsidir.  Bu  mərhələdə  hazır-

lanmış  alqoritmin  əsasında  məsələ-

nin  həll  proqramı  yazılır.  Bu  məq-

sədlə hər hansı proqramlaşdırma di-

lindən istifadə olunur. 

Beşinci mərhələ proqramın  saz-

lanmasından ibarətdir. Bu mərhələ-

də proqram kompüterdə icra olunur, 

mümkün xətalar axtarılır, aşkarlanan 

xətalar düzəldilir. İri həcmli məsələ-

5. a, b və  S dəyişənlərinə müxtəlif qiymətlər verməklə proqramı icra edin.

1  

Çap üçün deyil

---