ÜMUMİLƏŞDİRİCİ SUAL VƏ TAPŞIRIQLAR
1. İnformasiyanın xassələrini sadalayın.
2. Verilmiş məlumatlardan hansı aktuallığını itirib?
3. Aşağıdakı xassələrə malik informasiyalara nümunələr göstərin:
4. Mövqesiz və mövqeli say sistemlərinin fərqi nədədir?
5. Hansı ədədlər 5-lik say sisteminin ədədləri ola bilməz?
6. Ədədləri müqayisə edin.
7. 19 müxtəlif simvolu ən azı neçə bitlə kodlaşdırmaq olar?
(Məsələn, 4 müxtəlif simvolu ən azı 2 bitlə göstərmək olar – 00, 01, 10 və
11.)
8. ASCII kodlaşdırmasında “Bir bayt 8 bitdən ibarətdir.” informasiyasının
həcmi neçə bit olacaq?
·
·
Tramvaylarda gediş haqqı digər nəqliyyatlarla müqayisədə aşağıdır.
·
Su molekulu bir atom oksigen və iki atom hidrogendən ibarətdir.
·
Bir elmi öyrənmək istədikdə sən
Çalış ki, hər şeyi kamil biləsən. (Nizami)
564, 238, 934, 1293478, 455223, 231423, 10101
101 , 101 və 101
2
8
16
26 və 22
8
10
Təbiətdə ağırlıq, çəki, elastiklik və sürtünmə qüvvələri mövcuddur.
a) etibarlı, ancaq obyektiv olmayan informasiya;
b) obyektiv, ancaq etibarlı olmayan informasiya;
c) tam, etibarlı, ancaq aktual olmayan informasiya;
d) aktual, ancaq anlaşıqlı olmayan informasiya.
60
Çap üçün deyil
63
62
4
Fäaliyy t
ä
Fäaliyy t
ä
17.
KOMPÜTERDƏ MƏSƏLƏLƏRİN HƏLLİ
Bildiyiniz kimi, kompüterlərdən müxtəlif məsələlərin həllində istifadə olu-
nur. Bu məqsədlə çoxlu sayda fərqli tətbiqi proqramlar mövcuddur. Mətn
redaktorları, qrafik redaktorlar, təqdimat proqramları, elektron cədvəllər kimi
proqramlardan müxtəlif peşə sahibləri istifadə edirlər. Təhsil, tibb, bank işi,
daşınmaz əmlak, sığorta, hüquq və başqa sahələr üçün nəzərdə tutulmuş
xüsusi proqramlar da vardır.
·
·
Hər hansı məsələnin həlli üçün hazır kompüter proqramı
yoxdursa, onda
nə etmək lazımdır?
ALPLogo mühitində hansı məsələlərin proqramlarını yazmısınız?
Başlanğıc
a = 6,
b =10, S =15
1
S = a * b
n = S / S
1
Çıxış: n
Son
2. Tutaq ki,
a – döşəmənin uzunluğu,
b – döşəmənin eni,
S – bir qutu boyanın nəzərdə tutulduğu sahə,
n isə
1
qutuların sayıdır. Onda döşəmənin sahəsi S = a · b
düsturu, onu rəngləmək üçün tələb olunan boya
qutularının sayı isə n = S / S düsturu ilə hesablanır.
1
3. Məsələnin həll alqoritmini sağ tərəfdə verilmiş blok-
sxemlə göstərmək olar.
4. Bu alqoritmə uyğun proqramı ALPLogo mühitində
yığın və icra edin.
Məsələ. Otağın döşəməsinin rənglənməsi üçün nə qədər boya lazım olacağını
hesablayan proqram yazın.
Həlli.
1. Otağın sahəsini hesablamaq üçün öncə döşəmənin enini və uzunluğunu ölç-
mək lazımdır. Sonra bir qutu boya ilə nə qədər sahəni rəngləmək mümkün
olduğu aydınlaşdırılmalı və cəmi neçə qutu boyaya ehtiyac olduğu hesab-
lanmalıdır.
dəyişən a, b, S1, S, n
a = 6
b = 10
S1 = 15
S = a * b
n = S / S1
yaz n, “ qutu boya”
Nəticəni müzakirə edək:
- Divarın rənglənməsində bu proqramdan necə istifadə etmək olar?
- Bu addımların hər birini necə adlandırmaq olar?
Məsələnin kompüterdə həlli prosesini bir neçə ardıcıl mərhələyə bölmək
olar. Bu mərhələlərin bəzilərini insan, bəzilərini isə kompüter yerinə yetirir.
1. Məsələnin
qoyuluşu
2. Riyazi modelin
qurulması
3. Alqoritmin
işlənib
hazırlanması
4. Proqramlaşdırma
5. Proqramın
sazlanması
6. Məsələnin həlli
və alınan
nəticələrin təhlili
Birinci mərhələ məsələnin qoyu-
luşudur. Hər hansı məsələ üzərində
işə başlamazdan öncə onu diqqətlə
oxuyub anlamaq lazımdır: məsələdə
nədən danışılır, nələr verilib, onlar
hansı şərtləri ödəyir, nələri tapmaq
lazımdır?
İkinci mərhələ məsələnin riyazi,
yaxud informasiya modelinin qu-
rulmasından ibarətdir. Bu mərhələdə
məqsəd məsələnin elə modelini qur-
maqdır ki, onu kompüterdə həll et-
mək mümkün olsun. Bu, birinci mər-
hələ ilə sıx bağlıdır və onu ayrıca
mərhələ kimi qeyd etməmək də olar.
Üçüncü mərhələ alqoritmləşdir-
mədir. Qurulmuş riyazi, yaxud in-
formasiya modeli əsasında məsələ-
nin həll alqoritmi hazırlanır. Bu za-
man alqoritmin müxtəlif təqdimolun-
ma formalarından istifadə oluna bi-
lər.
Dördüncüsü
proqramlaşdırma
mərhələsidir. Bu mərhələdə hazır-
lanmış alqoritmin əsasında məsələ-
nin həll proqramı yazılır. Bu məq-
sədlə hər hansı proqramlaşdırma di-
lindən istifadə olunur.
Beşinci mərhələ proqramın saz-
lanmasından ibarətdir. Bu mərhələ-
də proqram kompüterdə icra olunur,
mümkün xətalar axtarılır, aşkarlanan
xətalar düzəldilir. İri həcmli məsələ-
5.
a,
b və
S dəyişənlərinə müxtəlif qiymətlər verməklə proqramı icra edin.
1
Çap üçün deyil