Çap üçün deyil
Yüklə 60,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Həlli.
- Çap üçün deyil Məsələ 2.
Məsələ 2. Bir qəribə riyaziyyatçının kağızları arasında onun tərcümeyi-halı tapılmışdır. O, aşağıdakı təəc- cüblü sözlərlə başlayırdı: “Mən universiteti 44 ya- şında bitirmişəm. Bir ildən sonra 100 yaşlı cavan oğ- lan idim və 34 yaşlı qızla evləndim. Aramızdakı yaş fərqi çox cüzi – cəmi 11 il idi…” Ədədlər arasındakı bu qəribə ziddiyyətləri necə izah etmək olar? 1. Sinifdəki şagirdlərin 101101 faizi qız, 1011 nəfəri isə oğlandır. Sinifdə 2 2 cəmi neçə şagird var? 2. Hansı say sistemlərində “10" tək ədəd olur? 3. Aşağıdakı bərabərliklərin sol tərəfi 10-luq say sistemində verilmişdir. Sağ tərəflərin hansı say sistemlərində olduğunu müəyyən edin: a) 2 ∙ 2 = 100 b) 2 ∙ 2 = 11 c) 2 ∙ 3 = 11 d) 3 ∙ 3 = 13 e) 12 + 24 = 100 f) 32 + 34 = 102 g) 3 + 4 = 7 və 3 ∙ 4 = 13 h) 6 ∙ 6 = 44 i) 4 ∙ 4 = 20
neçənci sinifdə oxuyursunuz və s. ) 4-lük say sistemində yazın. Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın 16. SAY SİSTEMLƏRİ İLƏ BAĞLI MƏSƏLƏLƏR Məsələ 1. Dostunuz fikrində 1-dən 1000-dək ədədlərdən birini tutub. Siz suallar verməklə həmin ədədi tapmalısınız. Cavablar yalnız “hə”, yaxud “yox” ola bilər. Ən çoxu 10 sual verməklə fikirdə tutulmuş ədədi tapın. 59 58 3 Həlli. Göstərilən ədədlərin ziddiyyətli görünməsinin yeganə səbəbi həmin ədəd- lərin onluq olmayan say sistemində olmasıdır. Bu say sisteminin əsasını “Mən universiteti 44 yaşında bitirmişəm. Bir ildən sonra 100 yaşlı cavan oğlan idim” ifadəsi müəyyən edir. Əgər 44 ədədinin üzərinə bir vahid əlavə olunduqda 100 ədədi alınırsa, deməli, bu sistemdə 4 ən böyük rəqəmdir (onluq say sistemində 9 kimi). Deməli, sistemin əsası 5-dir və tərcümeyi-haldakı bütün ədədlər beşlik say sistemində verilmişdir. Sadə çevirmələr yolu ilə ədədləri onluq say sisteminə keçirsək, tərcümeyi-hal belə olacaq: “Mən universiteti 24 yaşında bitirmişəm. Bir ildən sonra 25 yaşlı cavan oğlan idim və 19 yaşlı qızla evləndim. Aramızdakı yaş fərqi çox cüzi – cəmi 6 il idi…”
Həlli. 1-ci sual belə ola bilər: “Fikrində tutduğun ədəd 2-yə qalıqsız bölü- nürmü?” Cavab “hə” olarsa, 0 rəqəmi yazırıq. Əgər “yox” olarsa, onda 1 rəqəmi yazırıq. Başqa sözlə, biz fikirdə tutulan ədədin 2-yə bölünməsindən alınan qalığı qeyd edirik. 2-ci sualı belə qoymaq olar: “Birinci bölmədən sonra alınan qismət 2-yə qalıqsız bölünürmü?” Yenə də cavab “hə” olarsa, 0 rəqəmi, “yox” olarsa, 1 yazırıq. Növbəti suallar da eyni məzmunlu olacaq, yəni: “Əvvəlki bölmədən
aldıqda 0, “yox” cavabı aldıqda isə 1 yazırıq. Bu proseduru qismət 0 olana kimi təkrarlasaq, hər biri 0, yaxud 1 olan rəqəmlər ardıcıllığı alarıq. Bu rəqəmlər ardıcıllığının axtardığımız ədədin iki- lik say sistemində yazılışı olduğunu gör- mək çətin deyil. Doğrudan da, verilən suallar hər hansı ədədin ikilik say sisteminə keçirilməsi qaydası kimidir. Bu zaman 10 sual ona görə yetərli olur ki, 1-dən 1000-dək ədədlərdən hər biri ikilik say sistemində 10-dan çox olma- yan rəqəm vasitəsilə yazıla bilir. Mə- sələn, fikirdə tutulmuş ədəd 418-dirsə, cavablar ardıcıllığı 110100010 ardı- cıllığı kimi olacaq. Bu isə 418 ədədinin ikilik say sistemində yazılışıdır.
104 : 2 = 52 0 52 : 2 = 26 0
26 : 2 = 13 0
13 : 2 = 6 1 418 : 2 = 209 209 : 2 = 104 6 : 2 = 3 0
3 : 2 = 1 1
1 : 2 = 0 1
qalıq ? ! a) 2 ∙ 2 = 100 б) 2 ∙ 2 = 11 в) 2 ∙ 3 = 11 г) 3 ∙ 3 = 13 ж) 3 + 4 = 7 и 3 ∙ 4 = 13 з) 6 ∙ 6 = 44 и) 4 ∙ 4 = 20 д) 12 + 24 = 100 е) 32 + 34 = 102 Задание д) заменить на 12 + 24 = 100 Задание е ) заменить на 32 + 34 = 102 Çap üçün deyil Məsələ 2. Bir qəribə riyaziyyatçının kağızları arasında onun tərcümeyi-halı tapılmışdır. O, aşağıdakı təəc- cüblü sözlərlə başlayırdı: “Mən universiteti 44 ya- şında bitirmişəm. Bir ildən sonra 100 yaşlı cavan oğ- lan idim və 34 yaşlı qızla evləndim. Aramızdakı yaş fərqi çox cüzi – cəmi 11 il idi…” Ədədlər arasındakı bu qəribə ziddiyyətləri necə izah etmək olar? 1. Sinifdəki şagirdlərin 101101 faizi qız, 1011 nəfəri isə oğlandır. Sinifdə 2 2 cəmi neçə şagird var? 2. Hansı say sistemlərində “10" tək ədəd olur? 3. Aşağıdakı bərabərliklərin sol tərəfi 10-luq say sistemində verilmişdir. Sağ tərəflərin hansı say sistemlərində olduğunu müəyyən edin: a) 2 ∙ 2 = 100 b) 2 ∙ 2 = 11 c) 2 ∙ 3 = 11 d) 3 ∙ 3 = 13 e) 12 + 24 = 100 f) 32 + 34 = 102 g) 3 + 4 = 7 və 3 ∙ 4 = 13 h) 6 ∙ 6 = 44 i) 4 ∙ 4 = 20
neçənci sinifdə oxuyursunuz və s. ) 4-lük say sistemində yazın. Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın 16. SAY SİSTEMLƏRİ İLƏ BAĞLI MƏSƏLƏLƏR Məsələ 1. Dostunuz fikrində 1-dən 1000-dək ədədlərdən birini tutub. Siz suallar verməklə həmin ədədi tapmalısınız. Cavablar yalnız “hə”, yaxud “yox” ola bilər. Ən çoxu 10 sual verməklə fikirdə tutulmuş ədədi tapın. 59 58 3 Həlli. Göstərilən ədədlərin ziddiyyətli görünməsinin yeganə səbəbi həmin ədəd- lərin onluq olmayan say sistemində olmasıdır. Bu say sisteminin əsasını “Mən universiteti 44 yaşında bitirmişəm. Bir ildən sonra 100 yaşlı cavan oğlan idim” ifadəsi müəyyən edir. Əgər 44 ədədinin üzərinə bir vahid əlavə olunduqda 100 ədədi alınırsa, deməli, bu sistemdə 4 ən böyük rəqəmdir (onluq say sistemində 9 kimi). Deməli, sistemin əsası 5-dir və tərcümeyi-haldakı bütün ədədlər beşlik say sistemində verilmişdir. Sadə çevirmələr yolu ilə ədədləri onluq say sisteminə keçirsək, tərcümeyi-hal belə olacaq: “Mən universiteti 24 yaşında bitirmişəm. Bir ildən sonra 25 yaşlı cavan oğlan idim və 19 yaşlı qızla evləndim. Aramızdakı yaş fərqi çox cüzi – cəmi 6 il idi…”
Həlli. 1-ci sual belə ola bilər: “Fikrində tutduğun ədəd 2-yə qalıqsız bölü- nürmü?” Cavab “hə” olarsa, 0 rəqəmi yazırıq. Əgər “yox” olarsa, onda 1 rəqəmi yazırıq. Başqa sözlə, biz fikirdə tutulan ədədin 2-yə bölünməsindən alınan qalığı qeyd edirik. 2-ci sualı belə qoymaq olar: “Birinci bölmədən sonra alınan qismət 2-yə qalıqsız bölünürmü?” Yenə də cavab “hə” olarsa, 0 rəqəmi, “yox” olarsa, 1 yazırıq. Növbəti suallar da eyni məzmunlu olacaq, yəni: “Əvvəlki bölmədən
aldıqda 0, “yox” cavabı aldıqda isə 1 yazırıq. Bu proseduru qismət 0 olana kimi təkrarlasaq, hər biri 0, yaxud 1 olan rəqəmlər ardıcıllığı alarıq. Bu rəqəmlər ardıcıllığının axtardığımız ədədin iki- lik say sistemində yazılışı olduğunu gör- mək çətin deyil. Doğrudan da, verilən suallar hər hansı ədədin ikilik say sisteminə keçirilməsi qaydası kimidir. Bu zaman 10 sual ona görə yetərli olur ki, 1-dən 1000-dək ədədlərdən hər biri ikilik say sistemində 10-dan çox olma- yan rəqəm vasitəsilə yazıla bilir. Mə- sələn, fikirdə tutulmuş ədəd 418-dirsə, cavablar ardıcıllığı 110100010 ardı- cıllığı kimi olacaq. Bu isə 418 ədədinin ikilik say sistemində yazılışıdır.
104 : 2 = 52 0 52 : 2 = 26 0
26 : 2 = 13 0
13 : 2 = 6 1 418 : 2 = 209 209 : 2 = 104 6 : 2 = 3 0
3 : 2 = 1 1
1 : 2 = 0 1
qalıq ? ! a) 2 ∙ 2 = 100 б) 2 ∙ 2 = 11 в) 2 ∙ 3 = 11 г) 3 ∙ 3 = 13 ж) 3 + 4 = 7 и 3 ∙ 4 = 13 з) 6 ∙ 6 = 44 и) 4 ∙ 4 = 20 д) 12 + 24 = 100 е) 32 + 34 = 102 Задание д) заменить на 12 + 24 = 100 Задание е ) заменить на 32 + 34 = 102 Çap üçün deyil Yüklə 60,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|