Carl gustav jung

ÇAĞDAŞ İNSANIN RUHSAL SORUNU

201

Bu akımlara karşı gösterilen aşırı ilginin dinin geçerliğini yitirmiş 

kalıplarına  artık  aktarılmayan  ruhsal  enerjiden  kaynaklandığı  kesin. 

Böylece,  bilim sellik  taslasalar  bile,  bu  akım lar  gerçek  nitelik 

taşımakta.  Dr.  Rudolf  Steiner,  Antropozofisi’ne  «Ruh  Bilimi»  dese, 

Mrs.  Eddy,  «Hıristiyan  Bilimi»nden  söz  etse  de,  hiçbir  şey  değişmez. 

Bu  örtbas  etme  girişimleri,  yalnızca,  dinin  nerdeyse  siyaset,  ya  da 

dünya devrimi  kadar kuşku  yarattığını  göstermekte.

Çağdaş  insanın,  ondokuzuncu  yüzyıldaki  kardeşinin tersine,  dik­

katini  ruhuna,  ondan  büyük  şeyler  bekleyerek  yönelttiğini  söylersem, 

aşırı  gitmiş  olmam  sanıyorum:  Çağdaş  insanın  davranışı,  herhangi 

geleneksel  bir  inançtan  değil,  Gnostiklerdeki  dinsel  yaşantı  kavramı 

gibi bir duygudan  ileri  geliyor.  Sözü edilen akım lara birtakım bilimsel 

havalar  vermeye  çalışmalarını  karikatürize  etmememiz,  onları  gülünç 

görmememiz  gerekir:  Batı  dinlerinin  özü  olan  inanç’tan  çok  «bilim» 

veya  bilgi  peşinde  olduklarının  bir  işaretidir  bu.  Çağdaş  insan  inanç 

üzerine  dayanan  buyurucu  varsayım lardan  ve  bunlar  üzerine 

dayandırılan  dinlerden  nefret  ediyor.  Bilgi  içeriği,  ruhsal  yaşamın 

derinliği  bakımından  kendi  yaşam ıyla  uyuştuğu  oranda  ancak  onları 

geçerli saymaktadır. Dileği bilmektir.  Söz konusu yaşantıyı  kendi duy­

mak istemektedir.  St. Paul’ün Papazlar Kurulu Başkanı Inge, Anglikan 

K ilisesi’nde  aynı  amaçları  olan  bir akımdan  söz ediyor.

Yeryüzünün  araştırılm adık  köşesi  kalm adığına  göre,  coğrafî 

keşifler çağı da kapanmış  bulunuyor.  Bir zamanlar, Kuzey D ağları’nın 

ötesinde  sonsuz  ışık  ve  bolluk  ülkesinde  yaşadığı  düşünülen  insanlara 

artık  inanmayan  veVîilinen  dünyânın  sınırlarının  ötesinde  neyin  var 

neyin  yok  olduğunu  kendi  gözleriyle  görüp  öğrenm ek  isteyen  kimse­

lerle  başladı  bu  iş.  Çağımız,  ruhun  içinde  ne  var  ne  yok,  bilmek  isti­

yor,  İspirtizma  seansları  düzenlenen  çevrelerde  sorulan  soru  şu: 

“M edyum,  bilincinden  uzaklaştığında,  neler  oluyor?»;  Teozofist  ise, 

«Daha  yüksek  bilinç  düzeylerinde  ne  gibi  bir  yaşantım  olur  acaba?» 

diyor  kendi  kendine.  Astrologun  sorduğu  soru  da  şu:  «Bilinçli 

niyetimin  ötesinde,  yazgımı  etkileyen  güçler  neler?»  Psikanalistin 

sorduğu  soru  ise:  «Nevrozun  ardındaki  bilinçdışı  güdüler  nelerdir?» 

sorusu.

---

2 0 2

ANALİTİK PSİKOLOJİ

Çağımız,  ruhsal  yaşamında,  yaşantıları  kendi  duymak  istiyor. 

Başka  çağların  yaşantısı  üzerine  dayalı  varsayımlardan  bıkmış  artık. 

N e  var  ki  bunlardan  kuram sal  bir  biçim de  yararlanm aktan  da 

kaçınmıyor;  örneğin  belli  başlı  dinler ve  gerçek bilim  yoluyla.  Dünün 

Avrupalısı,  bu  uçurumun  derinliklerine  dalm aya  görsün,  baştanbaşa 

bir ürperti kaplıyor benliğini; bu araştırm a konusu tekin gelmiyor ona, 

karanlık  buluyor  onu;  üstelik  başvurulan  yöntemleri  bile,  insanın  en 

ince  zihin  başarılarının,  insanı  afallatıcı  derecede kötüye kullanılması 

gibi  görüyor.  Üç  yüz  yıl  önce  bir zayiçe çizmesine  karşılık,  bugün en 

azından  bin  zayiçe  çizilmektedir  denilse,  ne  der günümüzün  astrono­

m u?  Dünyanın,  Yunan  A ntikite  çağından  bu  yana  tek  bir  boş 

inancından  kurtulmadığı  söylense,  eğitimci  ne  der  acaba,  felsefedeki 

A ydınlıklar Çağı  savunucusu  ne  der?  Psikanalizin  kurucusu Freud’un 

kendi, ruhsal ardülkenin pisliğine, karanlığına ve kötülüğüne parlak bir 

ışık  tuttu,  içeriğini,  çöp  yığını,  cüruf  olarak  gösterdi,  böylece 

arkalarına  bakıp,  bir  şey  aramalarından  alıkoymaya  çalıştı  onları. 

Başaramadı,  uyarısı  ise,  ters  tepki  yarattı,  tam  engellemesini  istediği 

şeye  yol  açtı:  M illete  bütün  bu  pisliğe  karşı  bir  hayranlık  uyandırdı. 

Buna  düpedüz  sapıklık  desek  yeri;  ne  var  ki,  bunun  pislik  sevgisi 

olmadığı,  bu  insanları  çeken  şeyin,  ruhun  kendi  büyüsü  olduğu  da 

gerçek.

Ondokuzuncu yüzyılın başından beri, Fransız Devriminin unutul­

maz yıllarından bu  yana, insan, ruha daha önem vermeye başladı; ruha 

gittikçe  artan  bir  dikkat  yöneltmesi,  onu  her  gün  daha  bir  çekici  bul- 

m asındandı.  N otre-D am e  K ilisesi’nde,  Us  Tanrıçasının  simgesel 

olarak  tahta  oturtulması,  Batı  dünyası  için  son  derece  önemliydi. 

W otan’ın meşe  ağacının Hıristiyan misyonerlerince kesilip devrilmesi 

kadar önemli.  Bu  devrim  sonucu,  gökten,  öç  alıcı  bir  yıldırım  düşüp 

çarpmış  değil  küfredene.

Tuhaf bir rastlantı,  tam o sıralarda,  Anquctil  du Perron adında bir 

Fransız,  H indistan’dan  1800’lerin  ilk  yıllarında  ülkesine  dönerken, 

yanında,  elli  U panişad’ı  içeren  U pnekhaf ın  bir  çevirisini  getirmişti; 

bu,  Batı  dünyasını,  Doğunun  şaşırtıcı  zihni  ile  ilk  kez  karşılaştırmış 

oluyordu.  Tarihçi  için bu  olayın herhangi  bir deneme ve sonuçla ilgisi

---

ç a ğ d a ş

 İ

n s a n i n

 

r u h s a l

 

s o r u n u

203

yoktur. Am a hekimlik görgüme dayanırsam, işin içinde başka bir şeyin 

olduğunu  söylemem  gerek.  Geçerliği  hiç  değilse  kişisel  yaşamda  tam 

olan ruhbilimsel bir yasayı karşılıyor gibi geliyor bu bana.  Önemini ve 

değerini yitiren her bir bilinçli  yaşam parçası için — yasaya göre—  bi­

linçdışm da  bir  denge  gücü  oluşuyor.  Fiziksel  dünyadaki  enerji 

korunumuna benzer bir şey var bunda, çünkü ruhsal  süreçlerimizin bir 

de  nicelik  yönü  var.  H içbir ruhsal  değer,  yerine  aynı  yoğunluk  dere­

cesinde  başka  bir  değer  konulmadıkça,  yok  olamaz.  Bu,  psikotera­

pistin her gün karşılaştığı bir gerçek; bu olgu her gün yinelenmekte, bir 

kez  olsun  sekteye  uğramış  değildir.  İçimdeki  hekim,  bir  halk  toplu­

luğunun yaşamının da ruhbilim sel yasaya uyması gerektiğini söylüyor 

bana.  Topluluk  hekimin  gözünde,  bireye  oranla,  karm aşık  bir  ruhsal 

yaşam görünümünde, o kadar. Başka bir açıdan bakacak olursak, ruhu­

nun  «uluslarından»  söz  eden  ozanı  anım sayalım .  Ruhun  türlü 

görünümleri  vardır  ya,  bunlardan,  biri,  bireysel  değildir;  bu  bireysel 

almayan  yanı,  ulustan,  topluluktan,  hatta  insanlığın  bütününden 

oluşur.  Ama şöyle, ama böyle, tek bir,  Swedenborg’un deyimiyle,  «En 

Büyük  Adam»m  o  heryeri  kaplayan  ruhsal  yaşamının  bir  parçasıyız 

biz.

Bir  paralel  çizelim:  Bendeki  karanlık  birey  nasıl  yardımcı  ışığı 

çağırırsa,  bir ulusun ruhsal  yaşam ında da durum  aynıdır.  Notre-Dame 

K ilisesi’ne  akan  yıkım a and  içmiş  kalabalıkta,  bireyin  ayaklarını  yer­

den  kesen  karanlık  ve  adsız  güçler  rol  oynuyordu;  Anquetil  du 

Perron’u etkileyen  ve onun  tarihte  unutulmayacak bir yanıt vermesine 

yol  açan  gene  de  bu  güçlerdi.  Schopenhauer  ile  N ietzsche’nin  kökü 

hurdadır.  Doğu zihnini onlar Batıya getirmişlerdi, bunun üzerimizdeki 

etkisini  ise  henüz  ölçebilecek  çapta 

değiliz,  am a  önemsemezlik 

etmeyelim.  Şimdiye dek bunun A vrupa’daki zihinsel yaşam düzeyinde 

etkisi  yok  gibi;  tek tük  şarkiyatçı,  tek  tük  Budizm  heveslisi,  Madame 

Blavatsky  ve  Annie  Besant gibi  birkaç  ünlü  kişi  görüyoruz.  Bu  belir­

tiler,  dağınık  adalar  sanki;  aslına  bakacak  olursanız,  deniz  .altındaki 

çok  büyük  sıradağların  dorukları  bunlar.  Kültürsüz  kişiler,  yakın 

zamanlara  kadar,  m üneccimliğin  artık  ortadan  kalktığına  inanıyordu, 

kahkahalarla  gülünüp  geçilecek  bir  durum a  sokulmuş  nicedir.  Ama

---