zinaxona , oyoq
qo‘yib chiqadigan qiyalik
marsh deyiladi. Bir marshdan ikkinchi marshga
o‘tadigan joy
maydoncha (supa), zinapoya marshlarini ko‘tarib turadigan
og‘ma to‘siqlar
kosour (zina to‘sini) deyiladi. Zinapoya tutqichi zinapoya
marshidan hisoblaganda 90
sm dan oshmasligi lozim.
Deraza va eshiklar. Bino qurish paytida deraza va eshiklar o‘rnilari qol-
diriladi. Yirik panelli binolarda deraza romlari bir yo‘la zavodning o‘zida
o‘rnatiladi. Deraza va eshiklar o‘rnatish joyiga qarab bir qavatli, ikki qavatli,
bir tabaqali, bir yarim tabaqali, ikki tabaqali bo‘ladi.
Pechkalar. Bitta qozon orqali bitta yoki bir nechta binolarni isitish
marka- ziy, bevosita xonani pechka bilan isitish
mahalliy isitish deyiladi.
Mo‘rkon va mo‘ri (ventilyatsiya) kanallari. Xonalarni mahalliy isitishda
pechkalardan tutun chiqadigan mo‘rkonlar bilan bir qatorda, xonani shamolla-
tish maqsadida ventilyatsiya kanallari quriladi.
Sanitariya-texnika jihozlari. Binolarni sovuq, issiq suvlar, gaz bilan
ta’minlash va kanalizatsiya, shamollatish hamda isitish vositalarida ishlatiladi-
gan jihozlar
sanitariya-texnika jihozlari deyiladi.
Qurilish chizmalarini chizishda shartlilik va soddalashtirishlar kesimda ma-
teriallarni shtrixlash, isitish va sanitariya-texnika jihozlari, bino elementlari
to‘g‘risida tushuncha oldingiz. olgan bilimlaringiz asosida endi sizlar qurilish
chizmalarini bemalol o‘qiy olishingiz mumkin. Buning uchun bosh plan, plan,
fasad va qirqimlarning ahamiyati to‘g‘risida fikr yuritinglar. Planda nimalar
tasvirlanishini ko‘z oldingizga keltiring. Fasad va qirqimlarning bir-biridan far-
qini ajrating. Chizmalardagi shartlilik va soddalashtirishlar qanday bo‘lishini
eslang. shundan keyin qurilish chizmalarini quyidagicha o‘qishga o‘ting:
1. Asosiy yozuvdan chizmada nima tasvirlanganligini, ya’ni turarjoy, mu-
assasa, muhandislik (injenerlik) qurilishi, qishloq xo‘jaligiga, zavod yoki yana
bir boshqaga tegishli ekanligi aniqlanadi.
2. Plan, qirqimlar, fasadlar diqqat bilan o‘rganiladi. Qirqimga tushgan yuza-
lar asosiy kontur chiziqda, qolganlari ingichka tutash chiziqlarda tasvirlani-
shiga ahamiyat bering.
85
31.2-chizma.
86
3. Plan, fasad, qirqimlar o‘zaro solishtiriladi. Ulardagi bino elementlarining
geometrik shakllari ko‘z oldiga keltiriladi. o‘qishda qiyinchilik tug‘ilsa, ular-
ning shartli grafik tasvirlariga murojaat qiling.
