Chizmachilik

54-rasm. 55-rasm.

markaz chizig’i

56-rasm.



markaz chizig’i

57-rasm.


Ichki tutashma. Markazlari O₁O va radiuslari R₁ va R₃ ga teng bo‘lgan aylanalarni berilgan R radiusiga ichki tutashtirish kerak bo‘lsin (57-rasm). Buning uchun tutashturuvchi yoy radiusidan aylanalar radiuslari ayriladi, ya’ni R–R₂=R₃, R₂–R₁=R₄ so‘ngra bu ichki tutashma ham tashqi tutashma qoidasi kabi bajariladi.
Aralash tutashma. Yasash uchun berilgan R₂ radiusga R radius, qo‘shiladi ya’ni R₂–R=R₃, bu tashqi tutashma qoidasi bo‘yicha bajariladi, R₄ ni aniqlash uchun esa, berilgan radius R₂ dan R₁ ga radius ayiriladi ayiriladi, R₂–R₁=R₃ bo‘ladi demak, bu ichki tutashma qoidasi bo‘yicha bajariladi (58-rasm). 59-rasmda O₁ va O markazli aylanalarni aralash tutashtirish ko‘rsatilgan, bunda ham R+R₂=R₃ radiuslar qo‘shiladi, R₁–R₂=R₄ radiuslar ayriladi.



markaz chizig’i

markaz chizig’i

58-rasm. 59-rasm.


Berilgan o‘qlari bo‘yicha oval yasash. Oval deb, aylana yoylarining tutashuvidan hosil bo‘lgan, bitta yoki ikkita simmetriya o‘qiga ega bo‘lgan yopiq kavarik egri chiziqga aytiladi. Ovallar odatda to‘rt markaz bo‘yicha yasaladi. 60-rasmda oval yasash ko‘rsatilgan. O‘qlarning kesishi nuqtasi 0 dan katta o‘qning yarimiga teng bo‘lgan radius bilan, kichik o‘qning davomi bilan kesishadigan qilib aylana yoyi o‘tkaziladi. O‘qlar bunda AYe yoylar hosil bo‘ladi AS tutashtirilsa to‘g‘ri chiziq kesmasida F nuqta hosil bo‘ladi. To‘g‘ri chiziqning AF kesmasini teng ikkiga bo‘lib, bu kesma 1, 2 nuqtalarni hosil qiladi ularga simmetrik bo‘lgan 3 va 4 nuqtalar oval yoylarining markazi hisoblanadi. Shu markazlar bo‘yicha avval chiziladi (60-rasm).



g)

v)

b)

a)