Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Toshkent — 2019 R. Farmonov, U. Jo‘rayåV, sh. Ergashev jahon tarixi

Shimoliy urush
(1700–1721) deb nom olgan bu urushda Rossiya g‘alaba qozondi.
Yevropa davlatlarining deyarli barchasi ishtirok etgan 
Yetti yillik
urush 
(1756–1763) natijasida Yevropadagi chegaralar o‘zgarmadi.
Urushdan eng katta foydani Angliya oldi. Hindiston va Shimoliy Ame-
rikadagi fransuz mustamlakalari Angliyaga o‘tdi. Angliya dunyoning
yetakchi mustamlaka imperiyasiga aylandi.
Usmoniylar sultoni Mustafo III 1768-yili Rossiyaga qarshi urush
boshladi. Urush 1774-yili Kuchukqaynarji shartnomasi bilan yakun-
landi. Urushda Rossiya imperiyasi g‘alaba qozondi. Shartnomaga bi-
noan, Qrim xonligi Rossiyaga qaram davlatga aylandi va keyinchalik
Rossiya tarkibiga qo‘shib olindi. Rossiya Qora dengizda harbiy flotga
ega bo‘lish huquqini ham qo‘lga kiritdi.
Bu davrda O‘rta asrlarning Xitoy va Usmoniylar imperiyasi
kabi qudratli davlatlari hamon harbiy jihatdan kuchli bo‘lsa-da,
xalqaro munosabatlarda ularning roli pasayib bordi. Yevropada
kapitalizmning rivojlanishi millatlarning shakllanishiga olib keldi.
Ammo milliy davlatlarning vujudga kelish jarayoni qattiq kurashlar
ostida amalga oshirildi.
Bu davrda Yevropa davlatlari o‘rtasidagi dengiz yo‘llarini egal-
lash, Amerika, Osiyo va Afrikada mustamlakalarga ega bo‘lish
uchun olib borilgan kurashlar xalqaro munosabatlarning asosini
tashkil qildi. Bu kurashlar natijasida jahon mustamlaka tizimi
shakllandi. Yangi davrning eng sharmandali hodisasi – qul savdosi
ham shu davrga xos edi.
1. XVI–XVIII asrlardagi xalqaro mojaro va urushlarning sabablari nimalardan
iborat edi?
2. Vestfal tinchlik sulhi mazmuni nimadan iborat edi?
3. Yevropa davlatlarining deyarli barchasi ishtirok etgan Yetti yillik urushning mo-
hiyati nimadan iborat?
4. Kuchukqaynarji shartnomasining mazmuni nimadan iborat?