D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
123 S İ Y A S E T V E K Ü L T Ü R D E R G İ S İ yıllarda (1915-1917) bu medresede hocalık da yaptı, Tatarca, Tatar edebiyatı, devrim ve devlet türleri, tarih gibi çeşitli dersler verdi. Aliye Medresesi’nden ayrıldıktan sonra Kazak bölgelerinde, Ural’da çeşitli işlerde çalıştı, Astırahan bölgesinde muallimlik yaptı. 1909 yılının sonlarında üniversiteye girmek gayesi ile Kazan’a geldi ise de üniversiteye girmesi mümkün olmadı. 1910-1912 yılları arasında Kazan’da yaşadı. Kazan’da yaşadığı bu süre içerisinde Yaz Başı, Diñgezde (Denizde), Yüz El Elek (Yüz Yıl Önce), Süyü-Saadet (Sevme-Sadet), Otı Süngen Cehennem (Ateşi Sönen Cehennem), Karak Molla (Hırsız Molla), Yeş Yürekler (Genç Yürekler) gibi çeşitli romanlarını ve hikâyelerini yazdı. 1912’nin sonlarında Kiev’e gitti, Kiev Üniversitesi’nde misafir öğrenci olarak derslere devam etti ve özel öğretmenlik yaptı. Burada tanıştığı bazı Türk/Müslüman ve Rus sosyalist gençleriyle görüşerek Çarlık rejimi aleyhine faaliyette bulunacak bir gizli teşkilat kurulması çalışmalarına katıldı. 16 Nisan 1913’te Kiev’de bulunan 16 öğrenciyle bir toplantıda bulunduğu sırada, toplantının ihbar edilmesi üzerine hapse atıldı. Hapse girmesi, onun 1917 İhtilaline kadar polis gözetiminde yaşamasına neden oldu. Hapisten çıktıktan sonra yeniden Kazan’a döndü ve burada çıkmakta olan Añ dergisinde çalışmaya başladı. Dergide çalıştığı sırada Odessa, Kiev ve Suhumi gibi çeşitli şehirleri de dolaştı. Yukarıda da belirtildiği gibi 1915-1917 yılları arasında Aliye Medresesi’nde hocalık yaptı. 1913-1917 yılları arasında yazdığı eserlerindeki romantizmin yerini sosyal ve içtimai meseleler almaya başladı. Bu dönemde yazdığı en ünlü eserleri, Kütüçüler (Çobanlar) (1913), Tabiat Balaları (1914), Merhumnuñ Defterennen (Merhumun Defterinden) (1914), Bezneñ Künner (1914)’dir. 1-11 Mayıs 1917 tarihleri arasında Moskova’da toplanan Bütün Rusya Müslümanları Birinci Kurultayı’na Ufa delegesi olarak katıldı. Kurultayda, Rusya Müslümanlarının millî dileklerini gerçekleştirmek için sol partilerle işbirliği yapılmasını, ihtilalci sosyalistlerin (Es-Er) programının Müslümanlara en yakın olduğunu savunarak, onlarla birlikte hareket edilmesini önerdi. Fakat kurultay Müslümanların Millî şura kurması yönünde karar aldı. Daha önceki yıllarda komünistlerle çok sıkı bir ilişkisi olmamasına rağmen, Ekim İhtilali’nin ilk günlerinden itibaren aktif olarak sosyalist yaşamı kurmaya girişti. Aliye Medresesi’ndeki görevini bırakarak “Ufa Müslümanları Arasında Halkçılığı Yayma Komitesi”nde görev aldı. Rusların Sosyalist Revolüsyoner (Es-Er) partisine katılarak 1917 yılının Mart ayında Fatih Seyfi Kazanlı ile birlikte İrek (daha sonra Bizniñ Yul olarak çıkmaya başladı) adlı bir gazete çıkardı ve Müslüman askerlerini burjuvaziye karşı teşkilatlandırmaya çalıştı. 1918 yılının Ocak ayında Stalin’in daveti üzerine Merkez Müslüman Komiserliği başkanı Mollanur Vahitov’un yardımcılığını üstlendi. 16 Ocak 1918’de Petrograd’da (daha sonra Moskova’da yayınlanmıştır) çıkmaya başlayan Çulpan isimli gazetenin redaktörü ve kurucusu oldu. Bu gazetede «Tatar-Başkurt Cumhuriyeti» hakkında çok sayıda makale yazdı. 1920 yılında Komünist Partisine üye oldu -ki bu gecikme 1938 yılında tutuklandığı sırada onun aleyhinde bir suç olarak gösterilmiştir- ve 124 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z «Tatar-Başkurt Cumhuriyeti» kurma projesinde aktif rol aldı. Ekim İhtilali onu Marksist tarihçi olarak hazırladı. Lenin hakkında İş, Kızıl Armiya gibi gazetelerde çok sayıda makale yazdı ve Lenin’in bazı eser ve makalelerinin Tatarcaya çevrilmesini organize etti. Komünist Partisine bağlı olarak oluşturulan parti tarihi bölümünü kurdu. 1922 yılında Puti Revolyutsii (Devrim Yolu) dergisini çıkarmaya başladı. 1924 yılının Şubat ayında Moskova’da toplanan Tatar-Başkurt Öğretmenler Kurultayı’na katıldı. Bu toplantıda milli mekteplerin geliştirilmesi, eğitimin ıslah edilmesi ve yeni programların hazırlanması meseleleri üzerinde çalıştı. 1925-1927 yılları arasında Tataristan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığında görev yaptı. İbrahimov, 1926’da Bakü’de düzenlenen Türkoloji Kurultayı’na Tataristan delegelerinin başkanı olarak katıldı. Kurultayın en önemli tartışma konularından olan Türk/Müslümanların alfabelerini değiştirerek Latin alfabesine geçmeleri fikrine şiddetle muhalefet etti. O, Türk/Müslümanların alfabe değiştirmelerini, Rus harflerine geçişin bir basamağı olarak görüyor ve “Bizde Rusçuluk hareketi güçlü olacak, bizdeki Latin meselesi Rus elifbasına girmeye bir basamak, bir hazırlık olacaktır. Biz ilmi, tekniği yukarı olan Rus medeniyeti denizinde yaşıyoruz, bizde şimdi de Rusçuluk taraftarları çok, onlar da Rus harflerine geçme taraftarıdırlar.” diyerek bu fikre şiddetle karşı geliyordu. Mart 1927’de verem hastalığı nedeniyle tedavi için Kırım’a gitti ve 1927-1938 yılları arasında Kırım ve Yalta’da yaşamaya mecbur kaldı. Ağır hasta olmasına rağmen 1938 yılında tutuklanarak Kazan’a getirildi ve hapishane revirinde vefat etti. Alimcan İbrahimov’un 1927’de yazdığı “Tatar Medeniyeti Nindi Yol Bilen Baraçak?” adlı küçük risalesi, milliyetçi ve Rus karşıtı izler taşımaktadır. Bazı eserlerde, bu küçük risalenin onun sonunu hazırladığı belirtilse de Stalin terörünün hemen hemen bütün Tatar aydınlarını çeşitli zamanlarda yok ettiği hatıra getirilirse, Alimcan’ın da planın bir parçası olarak sonunun hazırlandığı fikri daha akla yatkındır (Abdullah Battal Taymas onun Arap alfabesini savunması neticesinde gözden düştüğünü belirtmektedir). Diğer Tatar aydınları gibi o da, Tatarların millî bağımsızlığına önem vermek, devrim öncesi Tatar kültürünü yüceltmek, Tatar aydınlarının rolünü aşırı abartmak, solculara saldırmak- sağcıları görmezden gelmek, Rus komünistlerini Çarlık jandarmasıyla kıyaslamak gibi suçlardan mahkûm edilmişti. Stalin’in ölümünden (1953) sonra SSCB halkları üzerindeki baskının biraz hafiflemesi neticesinde, Alimcan İbrahimov aklandı (1954). Eserleri ve yaşamı bu tarihten itibaren ele alınmaya başlandı. Eserleri Rusça, Tatarca, Kazakça, Özbekçe gibi Alimcan İbrahimov’un 1927’de yazdığı “Tatar Medeniyeti Nindi Yol Bilen Baraçak?” adlı küçük risalesi, milliyetçi ve Rus karşıtı izler taşımaktadır. Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|