~ 100 ~
qurtuluşu yolunda biz kimik, niyə bu günə qalmışıq, nə etməliyik, hardan
başlamlıyıq, nəyi əsas götürməliyik,
hara gedirik, əsas problemlərimiz nədir,
qurtuluşmuz haradadır və s. kimi fundamental suallara cavab axtaramağa və
bu suallara bu v
ə ya digər dərəcədə cavab verməyi özünə hədəf seçmişdir.
Az
ərbaycan Mərkəzli Türk Düşüncə Sisteminə görə “siyasi düşüncələr,
siyasi, sosial, iqtisadi v
ə tarixi hadisələrin təsiri ilə tez-tez dəyişə bilər. Siyasi
düşüncələr dəyişdiyi zaman siyasi tələblər də dəyişər. Dünən əhəmiyyətli olan
bu gün
əhəmiyyətini itirə bilər və ya əksinə, dünən əhəmiyyətsiz görünən bu
gün
əhəmiyyətli ola bilər. Hər bir siyasi dəyişiklik siyasi tələblərə təsir edər və
onu kökünd
ən dəyişə bilər. Çünki sistemli olmayan siyasi tələblər heç bir
n
əticə verə bilməz... Heç bir dövlət də sistemsiz tələblərdən qorxmaz...
Sistemsiz t
ələblərlə insanlar təşkilatlana bilməzlər. Ona görə ki, sistemsiz
t
ələblərin təşkilat yaratmaq gücü yoxdur. Belə sistemsiz tələblər siyasi
prosesl
ərə istiqamət verəcək və onu dəyişdirə biləcək gücə sahib deyil”. Ona
gör
ə də xalqın ümumi tələblərini yerinə yetirə biləcək Güney Azərbaycan
Milli H
ərəkatını istiqamətləndirən bir Düşüncə Sisteminə ehtiyac duyulurdu
ki, Az
ərbaycan Mərkəzli Türk Düşüncə Sistemi də məhz bu ehtiyacdan
yaranmışdır.
B
əllidir ki, hər hansı bir düşüncə sisteminə malik olamayan bir xalq və
ya mill
ət Milli Dövlətə sahib ola bilməz. Sahib olsa belə onu qoruyub saxlaya
bilm
əz. Arif Kəskin bəyin irəli sürdüyü Azərbaycan Mərkəzli Türk Düşüncə
Sistemi siyasi
ədəbiyyatda göstərilməyən, lakin illərlə real həyatda özünü
t
əsdiqləyən İran Mərkəzli Fars Düşüncə sisteminə alternativ olmaqla bərabər,
m
əhz Azərbaycan Türklərini bir araya gətirə biləcək elmi-nəzəri bir sistemdir
ki, xalqımızın haralı olduğunu, kim olduğunu, nə istədiyini, nə etməli və necə
etm
əli suallarını cavablandırmağa çalışır.
Bu düşüncə sistemi bir nəzəri proqram olaraq həm Azərbaycan xalqının
yaşadığı tarixi fəlakətlərinin səbəbini və həm də xalqımızın qurtuluş yolunu
göst
ərməyə çalışır. Bu nəzəri fikrə görə, Azərbaycan Türklərinin Tarixi
f
əlakətlərinin əsas səbəbi onların tarix boyu Azərbaycan Türk kimliyinin
yerin
ə farsların düşüncə, duyğu, hərəkat və strateji platformalarını qəbul edib,
siyasi, sosial, iqtisadi v
ə mədəni enerjilərini farslara sərf etmələridir. Bu nəzəri
düşüncəyə görə, Azərbaycanın qurtuluşu, Azərbaycanı mərkəz qəbul edən
duyğu, hərəkat və strateji platformaya sahib olmaqdan keçir. Bunun üçün Arif
K
əskin bəyin söylədiyi kimi, ilk növbədə “Biz Azərbaycanlıyıq, İranlı
deyilik” fikri düşüncələrə hakim kəsilməli, siyasi, sosial, iqtisadi, mədəni,
beyn
əlxalq, geopolitik və digər sahələrdəki bütün təfəkkür və baxış
sistemimizin
əsas təyinedicisi “Azərbaycan” olmalı, Azərbaycanı mərkəz
~ 101 ~
q
əbul edərək harmonik bir bütünlük içərisində böyüməli, dərinləşməli və
genişlənməliyik.
İran Mərkəzli Fars Düşüncə Sisteminə alternativ olaraq yaradılan
Az
ərbaycan Mərkəzi Türk Düşüncə Sistemi Azərbaycanı İranın bir parçası
deyil,
konkret
əraziyə malik bir bütün olaraq qəbul edir. Vətən adlandırdığı bu
m
əmləkətin - Azərbaycanın sahibi də onun qoruyucusu, uğrunda şəhid olmağı
özün
ə şərəf bilən Azərbaycan Türkləridir.
Bir insanın və xüsusilə, bir millətin İki Vətəni ola bilməz. Bir insanı iki
ana dünyaya g
ətirə bilməz. Güney Azərbaycan insanı bütün tarix boyu özünü
fars deyil, Türk olaraq q
əbul edib və qondarma İranı deyil, real Azərbaycanı
özünün V
ətəni sayıb. Çünki millətimiz bilib və bilir ki, vətən milləti təmsil
ed
ən insanların üstündə yaşadığı, havasını udduğu, suyunu içdiyi, onda
doğulub, onda boya-başa çatdığı, onda əbədiyyətə qovuşduğu məkandır.
V
ətən millətin və dövlətin varlıq simvoludur. Vətənsiz bir millətin və
dövl
ətin var olması mümkün deyil. Millətin bir yerdə yaşaması ancaq Vətən
üz
ərində gerçəkləşə bilər. Bu anlamda Vətən millətin bütün fərdlərini
birl
əşdirmə gücünə malikdir. Vətən üzərində yaşatdığı insanları birləşdirərək
onları mədəniyyətin tacı sayılan dövlət qurmağa yönəldir. Bu anlamda Vətən
milll
əti və dövləti doğuran Anadır.
Əsrlər boyu eyni ərazidə, bir arada yaşayan insanlar artıq o yeri Vətən
q
əbul edirlər. Bu ərazinin maddi nemətlərindən yararlanaraq gündəlik
ehtiyaclarını ödəyir, bütün qabiliyyətlərini Vətənin qorunması və
çiç
əklənməsinə sərf edirlər. Tarixi, ictimai, mədəni və mənəvi bağlılıqlar da
buradan
meydana çıxır.
V
ətən üzərində millətin hakimiyyət haqqı vardır. Bu hakimiyyətin də ən
ümd
ə vəzifəsi Vətənin bütövlüyünü qorumaq və onun üzərində yaşayan
mill
ətin gücü ilə milləti səadətə qovuşdurmaqdır. Vətənimiz böyük
Türküstanın bir parçası olan qüzeydə Dərbənd və Borçalı-Qarayazı
mahalından başlayıb,güneydə Kəngər (Bəsrə və ya Fars) körfəzinə, doğuda
X
əzər dənizindən başlayıb batıda Türkiyəyədək uzanan bir ərazini qapsayan
50 milyonluq Türkün Ana Yurdu Az
ərbaycandır.
Bütün bunları nəzərə alan Azərbaycan Mərkəzli Türk Düşüncə
Sisteminin yaradıcıları və tərəfdarları Güney Azərbaycan Türklərini
Az
ərbaycan coğrafı məkanı ətrafında birləşdirməyi, onlara milli istiqlalı əldə
etm
ək üçün çətin olan doğru yolu göstərməyi, nəyi qorumaq lazım olduğunu,
dostu v
ə düşməni tanımağı, millətlər arasında öz yerini müəyyənləşdirməyi və
ən başlıcası, onların nə istəmələrini qarşısına məqsəd qoymuşdur.