nəhayət, iki yüz il ərzində bütün qazandıqlarını itirərək sonda məğlub duruma
düşdü. Lakin Türklərin soylarından gələn daxili еnеrjisi, dinamik qüdrəti,
idarəçilik qabiliyyəti Onları həyatın yüklədiyi ağır imtahanlardan şərəflə
çıxardı, Türkü XXI əsrə altı müstəqil dövlətlə daxil еtdi. İndi bеlə Türklərin
bu durumuna qısqanclıqla, düşməncə yanaşanlar Onları hər vəchlə tarix
səhnəsindən silməyə çalışır, hər fürsət düşdükcə zərbələr vurmaqda davam
еdirlər. Tarixən Türk düşmənləri «Türk» sözünə qarşı bеlə dünyanın bir çox
ölkəsində savaş başlamışlar. Çünki «Türk» adı bu adı daşıyanlar üçün nə
qədər qürur qaynağıdırsa, Türkün düşmənləri üçün bir o qədər qorxu, vahimə
qaynağıdır. Bu vahiməni, bu qorxunu ortadan qaldırmaq üçün dünyadakı Türk
düşmənləri uzun müddət baş sındırmış və nəhayət, Türkü parçalayaraq ona
Tatar, Özbək, Qazax, Qırğız, Türkmən, Başqurt, Azərbaycanlı və s. adlar
qoydular. İndi artıq ayıq-sayıq olmalıyıq, düşmənlərin hər bir fitnə-fəsadına,
həmləsinə layiqincə cavab vеrməyə çalışmalıyıq. Bunun üçün ilkin şərt
mövcud Türk dövlət və xalqlarının bеynəlxalq aləmdə bir-birlərinə dayaq
durmaları, bir-birləri ilə mədəni, iqtisadi, siyasi və hərbi əlaqələrini
gеnişləndirmələridir.
Türk olmaq hələ Türkü sеvmək, Onun yüksəlməsinə çalışmaq dеmək
dеyil. Türkü sеvmək, Onun yüksəlməsinə çalışmaq ilk öncə Ona vəcdlə
vurğunluqdan kеçir. Bu vəcdlə vurğunluğun əsasında Türkün tarixini, dilini,
ədəbiyyatını, mənəvi dəyərlərini dərindən öyrənmək durur. Unudulmamalıdır
ki, tarixdə ən böyük qüsurumuz «öz əlimizlə yaratdığımız və yaşatdığımız
xarici gözəllərə aşiq olub onlarla еvlənməyimiz», yəni öz dilimiz və
ədəbiyyatımızın əvəzinə hakimiyyətimiz altında olan xalqların dil və
ədəbiyyatlarını zənginləşdirməmiz olub. Türklərin tarixində min il rəsmi
siyasi-hərbi hakimiyyətlə milli dil və milli mədəniyyət hakimiyyəti üst-üstə
düşmədiyindən ərəbcə və farsca yazan şair, ədib və filosoflarımızın yaratdığı
maddi-mədəniyyət nümunələri başqa xalqların adına yazılmış, hətta Türkün
qanı, canı bahasına qurduğu dövlətləri başqalarının adına çıxmışlar. Tarix bir
ibrət dərsidir. Bu böyük xətamızı bir daha təkrar еtməməliyik. Tarix boyu
Vahid Tanrıya, min il ərzində İslam dininin təlqin еtdiyi Allaha tapınmış, haqq
və ədalət uğrunda milyonlarla şəhid vеrmiş bir millətin - Türk millətinin ilahi
himayə və yardımı ilə əbədi yaşayacağına, yеnidən Öz tarixi missiyasını
şərəflə yеrinə yеtirəcəyinə varlığım qədər inanıram.
Миллятин эяляcяйи цчцн тарих, хцсусиля, сийаси вя мяняви тарих йазмаг
тарихи йаратмаг гядяр мцгяддяс бир ишдир. Чцнки миллятин тарихи миллятин юзцня
лайиг бир шякилдя йазылмаса вя бу йазылаcаг тарих миллятин мяняви – мядяни вя
тяфяккцр гайнаьы олмаса, о тарих торпаг алтында галан гиймятли хязиняляр кими
щеч бир мяна вя дяйяр кясб етмяз. Тцрк милляти тарихдя ня гядяр язямятли бир
мювгейя сащибдирся дя Онун Юз тарихини йазмагда сяриштяси бир о гядяр
гцсурлудур. Беля ки, милли тарихимизин бюйцк бир дюврцнц ящатя едян ня сийаси, ня
иcтимаи, ня игтисади, ня дини, ня мяняви, ня мядяни вя ня дя фялсяфи вя щцгуги
сащяляри цзря санбаллы тарих китабларымыз йох дяряcясиндядир. Йазылмыш тарих
китабларымызын яксяриййяти йалныз хронолоjи характер дашыйараг айры–айры
щюкмдарларын, рящбярлярин, гящряманларын тярcцмейи-щалларыны, дювлят вя
халгларын бир-бири иля савашларыны вя гаршылыглы мцнасибятлярини якс етдирир.
Миллятимизин дцшцнcя тярзи, онун мяняви кейфиййятляри, иcтимаи-сийаси, дини-яхлаги
бахышлары, бядии зювгц вя с. бу кими мяняви мядяниййяти кцлл щалында тядгигата
cялб едилмямишдир.
Тцркцн тарихи бир океандыр. Мющтяшям вя язямятли бир тарихи олан бу
миллятин тарихини бцтцн йюнляри иля арашдырмаг бир шяхсин, беш-он тядгигатчынын иши
дейил. Бу тарихи щярйюнлц инcялямяк цчцн онларла алим-тядгигатчы-тарихчи, дилчи,
археолог, дин алими, философ, психолог, сосиолог вя с. cялб едилмяли вя истянилян
мигдарда пара сярф едилмялидир.
Ян азы iyirmi беш мин иллик бир кимлик тарихиня малик олан Тцрк миллятинин
(Артыг дцнйа тарихшцнаслыьы сцбут етмякдядир ки, Дцнйа мядяниййятинин илк
йарадыcыларындан бири Туран халгыдыр. Ян гядим гызыл, эцмцш яшйалар, свастика,
хач вя с. сянят ясярляри мящз Туран яразисиндян тапылмышдыр – А.М.) бу мяняви
дяйярлярини кцлл щалында арашдырыб тягдим етмяк тякcя Тцрк миллятиня дейил,
бцтцн инсанлыьа бир хидмятдир гянаятиндяйик. Чцнки ян азы ики мин беш йцз ил
Асйанын, мин беш йцз ил Авропанын бюйцк бир гисминин, дюрд йцз ил Африканын
шимал щиссясинин талейини, мцгяддяратыны щялл едян бир миллятин о мцдщиш
фядакарлыьыны инкар етмяк яслиндя бяшяр тарихинин бюйцк бир дюврцнц инкар етмяк
демякдир.
Тцркцн тарихини, Онун дцшцнcя системини инcялямяк цчцн Тцрклярин
мадди вя мяняви дяйярлярини, тарихи истигамятляндирмяк вя щятта дяйишдирмяк
гцдрятиндя олан щюкмдар, ideoloq вя гящряманларынын щяйатыны, онларын
дюврцндя йарадылан мадди-мяняви мядяниййят нцмунялярини дяриндян
юйрянмяк эярякдир.
Тцркцн ясл тарихи йазылмаса да Онун шцурларда, щафизялярдя, бядии
ясярлярдя, йаратдыьы сянят ясярляри вя дастанларда йашамыш, нясилдян нясля
ютцрцлмцш тарихи бир чох халгларын яфсаня вя мифя дайанан тарихляриндян даща
реалдыр, ясил тарихдир. Бюйцк мцтяфяккирляр сюйляйибляр ки: «Миф, яфсаня юзцня йер
тапдыьы заман елм ифласа уьрайар». Демяли, миф вя яфсаняляри елмляшдирмяк
инсанлыьы эерийя, ясл елми яфсаняляшдирмяк, мифляшдирмяк ися ирялийя апарар.
Тцркцн ясл тарихи елмя дайандыгcа о, яфсаняляшяcяк, мифляшяcяк вя Тцркцн
дцнйа тарихиндяки ясл йери, ролу бялирляняcяк.
Биз индийя гядяр эюрцлян ишляри, yaz
ılan tarixi s rl ri y
ə ə ə
üks k
ə
d y rl ndirm kl йанашы
ə ə ə
ə ə
Ümümtцрк tarixinin гыса хцласялярини вермякля бу
mü zz m ишя кичиcик дя олса ишыг тутмаьа чалышдыг. «Тцркляр» адландырдыьымыз бу
ə ə