103
Respublikasının Dövlət bayrağı, Azərbaycan Respublikasının Dövlət
gerbi və Azərbaycan Respublikasının dövlət himnidir.
II. Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı bərabər enli üç
üfqi zolaqdan ibarətdir. Yuxarı zolaq mavi, orta zolaq qırmızı, aşağı
zolaq yaşıl rəngdədir və qırmızı zolağın ortasında bayrağın hər iki
üzündə ağ rəngli aypara və səkkizguşəli ulduz təsvir edilmişdir.
Bayrağın eninin uzununa nisbəti l:2-dir.
III. Azərbaycan Respublikası Dövlət bayrağının və Azərbaycan
Respublikası Dövlət gerbinin təsviri, Azərbaycan Respublikası
Dövlət himninin musiqisi və mətni Konstitusiya qanunu ilə müəyyən
edilir.
Maddə 75. Dövlət rəmzlərinə hörmət.
Hər bir vətəndaş Azərbaycan Respublikasının dövlət
rəmzlərinə-bayrağına, gerbinə və himninə hörmət etməlidir.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası.
§4. MƏDƏNİYYƏTDƏ MİLLİLİK
VƏ BEYNƏLMİLƏLÇİLİK
Mədəniyyətin inkişafı cəmiyyətin obyektiv qanunlarına
əsaslanır. Bu baxımdan mədəniyyət spesifik, xüsusi və ümumi
qanunlar əsasında inkişaf edir. Spesifik qanunlar yalnız cəmiyyətin
müəyyən mərhələsində mövcud olan mədəniyyətdə, xüsusi qanunlar
məzmun baxımından yaxın olan mədəniyyət tiplərində, ümumi
qanunlar isə bəşər mədəniyyətinin inkişafı prosesində fəaliyyət
göstərir. Qeyd etdiyimiz qanunlar öz inkişafında bir-biri ilə vəhdət
təşkil edir. Qanunların belə vəhdəti müxtəlif tipli mədəniyyətlər
arasında da əlaqəyə səbəb olur. Nəticədə mədəniyyətin inkişafında
təkcə, xüsusi və ümuminin əlaqəsi meydana çıxır. Bu nöqteyi-
nəzərdən mədəniyyətin milli xüsusiyyətlərinin və beynəlmiləl
xarakterinin öyrənilməsi müəyyən mənada xü-
104
susinin ümumiyə, ümuminin isə xüsusiyə münasibətindən, nisbət və
vəhdətindən asılıdır.
Hər hansı milli mədəniyyət digərindən özünəməxsus
xüsusiyyətlər və spesifık cəhətlərlə fərqlənir. Lakin milli
mədəniyyətlərin fərqlərinə baxmayaraq onların arasında ümumi
qanunauyğun əlaqə mövcuddur. Bu əlaqə müxtəlif dövrlərdə
müxtəlif şəkildə üzə çıxır.
Mədəniyyətin milli və beynəlmiləl xüsusiyyətlərinin izahına
keçməzdən əvvəl “millət”, “millilik”, “xalq” və “xəlqilik”
anlayışlarının şərhi zəruridir.
Məlumdur ki, insanların etnik birliyinin formalarına qəbilə,
xalq və millət daxildir ki, bunlar həmin “birlikdə” müəyyən
mərhələləri təşkil edir. Bütün ictimai-iqtisadi formasiyalarda bu
“etnik birlik” müxtəlif səviyyələrdə mövcud olmuşdur. Dil, ərazi,
şüur, iqtisadi əlaqə birliyi insanların müəyyən qruplarını ayrı-
ayrılıqda birləşdirir ki, bu birləşmələr tarixən qəbilə, xalq və millət
anlayışları şəklində təkmilləşir.
İnsanlar qəbilə birliyindən xalq, sonra isə millət birliyinə
keçərkən xarakterik əlamətlər-ümumi dil, etnik ərazi, şüur itirilmir və
davamlı xüsusiyyətlər kimi nəsillərdən-nəsillərə ötrülür.
Millət müxtəlif insan qruplarının bəzi fərqləndirici əlamətlərini
özündə əks etdirən ən yüksək birlik formasıdır. İnsanların etnik
ümumilliyi o zaman millət halında formalaşır ki, buradakı fərdlərin
vəhdəti eyni dildə danışan əhalinin mərkəzləşmiş bir dövlət
çərçivəsindəki, həyatı və fəaliyyəti ilə şərtlənir.
“Xalq” əslində millətdən əvvəlki mərhələdir. Müasir mənada isə
“millət” anlayışından genişdir. Xalqın millət kimi formalaşmasında
mühüm əlamətlərdən sayılan milli xarakter, iqtisadi həyat birliyi
müxtəlif ictimai-siyasi şəraitdən
asılı olaraq dəyişikliyə uğrayır.
105
Elmi mənbələrdə bəzən xəlqilik milliliyin sinonimi kimi
işlədilir. Fəlsəfi ədəbiyyatlarda da çox istifadə olunan bu ifadələrin
mahiyyətcə bir-birinə yaxınlaşdığı və uzaqlaşdığı məqamlar
diqqətdən yayınır.
Millilik anlayışında ümumən millətə aid olan struktual cəhətlər
öz əksini tapır.
Xəlqilik isə ümumən xalq kütlələrinin mənafeyini, millətin bu
çoxluq təşkil edən mütərəqqi hissəsinin əhval-ruhiyyəsini özündə
toplayır.
Klassik ədəbiyyatımızın görkəmli nümayəndələrinin
əsərlərində millilikdən daha çox xəlqilik diqqəti cəlb edir. Əlbəttə,
sənətdə xəlqilik daha geniş anlayışdır. Lakin xalqın həyatını, onun
çalarlarını əks etdirən hər bir əsəri xəlqi adlandırmaq olmaz. Xəlqilik
sənətkarın xalqa, onun taleyinə münasibətindən, o cümlədən
üslubundan asılıdır. Hakim siniflərdən, saray həyatından,
cəngavərlərdən, fatehlərdən bəhs edən əsərlərdə də xəlqilik ifadə
oluna bilər. Belə ki, Nizami Gəncəvinin “İsgəndərnamə”, “Xosrov və
Şirin”, “Yeddi gözəl” əsərləri əsasən hökmdarların, hakim zümrənin
mühitini əks etdirsə də, buradakı ümumxalq əhəmiyyətli
problemlərin-ədalətli şah, azad məhəbbət, qəhrəmanlıq-yüksək
sənətkarlıqla, xalq təfəkkürünə əsaslanan bədii vasitələrlə əksi məhz
xəlqilik prinsiplərindəndir. Müasir milli mədəniyyətin siması isə orta
əsr Azərbaycan intibahının ən əlamətdar xüsusiyyətlərinin belə eyni
deyil, bəlkə tarixən dəyişilə-dəyişilə, yeniləşə-yeniləşə gələn, əsasını
o dövrlərdən götürən estetik təsəvvürlər sistemi ilə cilalanmış bir
keyfiyyətdir. Buna görə də kökü xalq tarixinin dərin mənəvi qatlarına
bağlı olan bir məfhumu itirmək, unutmaq doğru deyildir. Milli
mədəniyyətlərdə unudulmuş, potensial hala keçmiş elə qiymətli
demokratik meyllər də var ki, bunları araşdırıb meydana çıxarmaq
lazımdır.
Beynəlmiləlçilik milli zəmində yaranır, ona məxsus olan
həmrəylik, əməkdaşlıq, bərabərlik, qarşılıqlı yardım,
Dostları ilə paylaş: |