Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
| məhsuldarlığından
asılı olaraq dəyişilir. Məhsuldarlıq isə müəyyən müddət və ya vaxt vahidi ərzində istifadə olunan 250 resurslardan əldə olunan məhsulların kəmiyyəti ilə ölçülür. Ona görə də məhsul buraxılışında tətbiq olunan resursların məhsuldarlığının artırılması, hər vahid məhsula düşən resurs xərcinin azalması deməkdir. Ona görə də istehsal funksiyasından istifadə və hər resurs vahidinin istehsalın həcmindəki payının dəyişilməsi istehsal xərclərinin azaldılmasının mühüm istiqaməti kimi görünə bilər. Ümumiyyətlə göstərməliyik ki, istehsal xərclərinin azaldılmasının əsas istiqamətləri asılıdır: • istehsal funksiyasının buraxılan məhsulun kəmiyyətin- dəki əhəmiyyətindən; • elmi-texniki tərəqqinin nailiyyətlərindən istifadə olunmasından; • istehsalın təşkilinin təkmilləşdirilməsindən; • iqtisadi proseslərin dövlət tənzimlənməsindən. Xərclərin qənaətinə sərf olunan məsrəflər o vaxt səmərəli hesab olunur ki, müxtəlif formada əldə olunan faydalı səmərə, qənaətə sərf olunmuş məsrəfi üstələmiş olsun. Ola bilsin ki, məmulatın xüsusiyyətini dəyişdirməsə də, lakin rəqabət mübarizəsində qiymətin aşağı salınmasına imkan yarada bilər. Ona görə də müasir şəraitdə əsas məqsəd məmulatın istehlak keyfiyyətinin saxlanılması deyil, faydalı effekt vahidinə çəkilən xərcə qənaət olunması, ən çox sənayenin metal emalı sənaye sahələrində elektron texnikası, yarımkeçiri- cilər, kompyuter texnologiyaları sahələrində tətbiq olunur. İstehsal xərclərinin aşağı salınmasında ETT nailiyyətlərindən istifadə olunması özünü: • istehsal güclərindən tam istifadə olunmasında; • xammal, materialdan, yanacaq-enerji resurslarından səmərəli istifadə olunmasında; • yeni, daha səmərəli maşın və avadanlıqların hazırlanmasında; • yeni informasiya - texnoloji kommunikasiya proseslərinin hazırlanmasında əks etdirir. 251 Dünya iqtisadiyyatında XX əsrin ikinci yarısından sonra, texnoloji istehsal üsuluna keçməsini, artıq ETT-dən istifadənin bazar nümunəsi hesab etmək olar. Mövcud texnoloji istehsal üsuluna nisbətən onun üstünlüyü özünü, təkcə yüksək iqtisadi səmərəliliyin əldə olunmasında deyil, həm də keyfiyyətcə yeni maddi nemətlərin hazırlanmasında, yeni xidmət növlərinin meydana gəlməsində, həyat tərzini dəyişdirən yeni dəyərlərin mənimsənilməsinə imkanın yaradılmasında əks etdirir. Qrafik təsvirdə də bunu görmək mümkündür. Şəkil 8-də istehsalın həcminin qiymətin sabit qaldığı şəraitdə dəyişilməsi texniki tərəqqinin nailiyyətlərinin tətbiqi nəticəsində həm məcmu, həm də dəyişən xərclərin həcminin artdığını müşahidə edirik. Şəkil 8 252 |