Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
| tabeolma
və kənardan göstərişlər vermək əsasında iqtisadi davranış qaydaları formalaşır ki, bu da iqtisadiyyatda enmələrin, durğunluğun və böhranın baş verməsinə gətirib çıxardır. Düzdür, böhran bir iqtisadi proses kimi mövcud olan bütün iqtisadi sistemlər üçün xasdır. Çünki iqtisadi əlaqələrin dərinləşdiyi ixtisaslaşma səviyyəsinin yüksəldiyi və inhisarlı rəqabətin üstünlük təşkil etdiyi bir şəraitdə iqtisadi böhranlar labüd xarakter alır. Bu barədə sonrakı mövzularda daha ətraflı məlumat veriləcəyindən bu 43 mosobyə xüsusi diqqət verməyəcəyik. Lakin bununla yanaşı mikroproblemlərin öyrənilməsində onların əlaqələndirilməsinin əhəmiyyəti, özünü daha çox iqtisadi sistemlərdə əks etdirdiyindən, biz bu prosesin ayrı-ayrı iqtisadi sistemlər şəraitində malik olduqları bəzi cəhətlərə diqqət yetirməyi zəruri hesab edirik. İqtisadi davranış qaydalarının ənənəvi sistemdə malik olduğu xüsusiyyətlər müəyyən qədər inzibati sistemə yaxın olsa da, lakin burada əsas üstünlük, adət və ənənələr, milli xüsusiyyətlər, mənəVi-dini davranış qaydaları və təbii resursların yerləşməsi xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması ilə əlaqədardır. İstər resursların yerləşməsi, istərsə də onlarla bağlı fəaliyyət növü olsun, onlardan istifadə də yenə də ənənələrə əsaslandığından, burada iqtisadi fəaliyyət stabil və davamlı görünür. Deməli, normativ akların və hüquqi təminatların mövcudluğu şəraitində iqtisadi davranış qaydalarında ciddi dəyişikliklər müşahidə olunmur. Ona görə də burada texniki, iqtisadi, sosial və ekoloji inkişaf uzun müddət ərzində ləng həyata keçirilir. Bazar sistemində iqtisadi davranış qaydaları, alıcı və satıcıların, istehsalçılarla istehlakçıların qarşılıqlı faydalanma prinsipi əsasında formalşır. Belə bir əlaqələndirmə, bir tərəfdən, iqtisadi inkişafa nail olunması üçün iqtisadi fəaliyyətin həyata keçirilməsində əməkdaşlığa və rəqabətə üstünlük verir, digər tərəfdən isə xüsusi mülkiyyətə əsaslanan iqtisadi subyektlərin fərdi maddi marağının həyata keçirilməsinə imkan yaradır. Bu proses hər bir iqtisadi subyektə hamı üçün ümumi olan qanunvericiliyə tabe olmaqla onların sərbəst fəaliyyət, məhdudiyyət və məsuliyyət həddini müəyyən edir. Bu da iqtisadi subyektlərin həm müstəqilliklərini, həm də fəallıqlarını əsaslandırır. Burada əsas diqqət iqtisadi subyektlərin fərdi fəaliyyətinin genişləndirilməsi əsasında müstəqil seçimlərin faydalanma və gəlir əldə etmək istiqamətində formalaşmasına təkan verir. İqtisadi subyektlərin əlaqələndirilməsinin təmin olunmasında qiymət sistemi xüsusi rol oynayır. Qeyd etmək lazımdır ki, 44 hər bir iqtisadi sistemdə iqtisadi fəaliyyətin əlaqələndirilməsi müxtəlif nisbətdə həyata keçirilir. Bu da hər bir sistemin üstün çatışmazlıqları ilə əlaqədardır. Məsələn: bazar sistemində iqtisadi fəaliyyətin məsrəfləri Yüklə 2,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|