Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 4.4.
Tələb və təklifln clastikliyi Artıq biz gördük ki, tələb və təklifin tarazlığı nemətlərin qiymət və kəmiyyətinə qarşı nə qədər həssasdır. Bu həssaslığı əmtəə bazarlarında istehlakçıların qiymət dəyişikliklərinə olan münasibətində görmək olar. Həmçinin gördük ki, tələb və təklif əyriləri elə nöqtələrdə rastlaşırlar ki, orada tarazlıq baş verir. Yaxud da benzinin qiymətinin qalxması, daha çox sürücülərin davranışına və yaxud göyərti daşıyan kişilərin sayına təsir göstərəcək. Bu sualların cavabını tələb və təklif 121 kəmiyyətlərinin əmtəələrin müvafiq bazar qiymətlərindən asılılığını daha dərindən şərh etməklə tapmaq olar. Müxtəlif əmtəələr bir-birindən tələb və təklifin qiymət- lərin dəyişilməsinə olan reaksiya verməsi səviyyəsi ilə fərqlə- nirlər, Fərqlənmənin baş verməsinin əsas səbəbkarları isteh- lakçılardır. İstehlakçı tələbinin qiymətlərin dəyişilməsinə olan reaksiyası özünü clastiklikdə əks etdirir. Qiymətə görə tələbin elastikliyi, qiymət dəyişikliyi ilə əmtəələrə olan tələb kəmiyyə- tinin dəyişilməsinin qiymətləndirilməsini əks etdirir. Bəzən buna «qiymət elastikliyi» də deyilir. Qiymət elastikliyi de- dikdə, əsasən müxtəlif əmtəələrin qiymət dəyişikliklərinə olan həssaslığı nəzərdə tutulur. Əgər əmtəə qiymətə görə daha çox tələb elastikliyinə malikdirsə, onda görürük ki, əmtəəyə olan tələb «elastik»dir. Yəni qiymət dəyişikliyi tələbin kəmiyyətinə ciddi təsir göstərir. Bunu əyani şəkildə də təsvir etmək olar (şəkil 4). Şəkil 4 Tutaq ki, alıcı və satıcılar üç variantla alış-veriş edirlər. Burada əsas diqqət, alıcıların satıcılara ödədikləri ümumi pul məbləğinə verilməlidir. Satıcıların əldə etdiyi məbləğ həmişə satılmış məhsulun kəmiyyəti ilə qiymətinin hasilinə bərabərdir; P X Q. Qeyd olunan variantlardan da bunu görürük, l variantda qiymətin 2 vahid olması tələbi də 2 vahid yüksəldərək ümumi məbləğ dəyişilməz qalmışdır. II variantda qiymətin 3 122 vahido qalxması alışı bir vahidə çatdırmaqla ümumi məbləğ azalmışdır. III variantda isə qiymətin 3 vahiddən 2 vahidə enməsilə ümumi məbləğ tələbin artımı ilə yüksəlmişdir. Tələbin elastikük səviyyəsinin qiymətdən asıh olaraq bazarda dəyişilməsini, mövcud qiymətə görə tələbin azalıb və ya enməsi vasitəsilə qiymətləndirmək olar. Ona görə də elastikliyin ölçülməsi üçün qiymət dəyişikliyindən asılı olaraq tələbin dəyişilməsinə diqqət yetirmək lazımdır. Elastikliyi, qiymətə görə tələb elastikliyi - E; tələbin kəmiyyət dəyişilməsi faizini, qiymətin dəyişilməsi faizinə bölməklə müəyyən etmək olar. Bununla da qiymətə görə elastiklik əmsalı formulasmı müəyyən etmək olar: Yüklə 2,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|