Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1
Yüklə 3,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
. İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------43------------------------------------ E.Berlin təsdiq edir ki, bu mikrocihazı qurmaq üçün lazım olan bütün detallar artıq mövcuddur. Onları yığıb ”şüurlu toz” yaratmaq yaxın 5 il ərzində mümkün olacaqdır. ”Şüurlu toz”u hazırlamaq üçün hal-hazırda mövcud olan mükəmməl mikroelektronika metodları kifayətedicidir. Bundan əlavə, elektrostatik qüvvələrlə olduqca xırda detalları yığan bütöv avtomat xətlər hazırlanmaqdadır. Amerika mühəndisləri həmin metodlarla təyyarə qanadları üçün aktiv səth düzəltmək fikrindədirlər. Artıq həqiqi təyyarədən 7 dəfə kiçik olan eleronsuz, yəni, qanadlarında hərəkət edən hissə olmayan aviamodel düzəldilmişdir ki, bu da 0,8 saniyəyə 180 0 dönə bilir. İş burasındadır ki, həmin aviamodelin qanadlarının səthinin bir hissəsi miniatür pulcuqlarla örtülmüşdür. İdarəedici siqnallara cavab olaraq ölçüsü 1 kv. mm. olan həmin pulcuqlar ”pırpız”lana və ya ”yata” bilir ki, bu da qanadı kəsən hava axınını dəyişir. Nəticədə heyranedici manevr qabiliyyəti yaranır. Bu modeli düzəldən Kaliforniya universitetinin mütəxəssisləri gələcəkdə qanadın səthini içi maye ilə doldurulmuş milyonlarla plastik ”qovcuqlar”la örtməyə üstünlük verirlər. Maye qızdırıldıqda ”qovcuq” şişir, soyudulduqda isə qovucuqlar ”soğulub” yox olur. Bu variantda alınan nəticə miniatür eleronlarla əldə edilən nəticə ilə eynidir. ”Qovcuq”lardan əlavə, hava axınları burulğanlarının dəyişməsinə cavab olaraq qanadın ”çopuru”nu avtomatik idarə etmək üçün qanadın səthində miniatür informasiya vericiləri də quraşdırılacaqdır. Amerika və Yaponiya mühəndisləri hal-hazırda ”kirpikcik”lərin köməyi ilə ancaq mikroskopla görünə bilən . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------44------------------------------------ birhüceyrəli orqanizm olan infuzoriyanın hərəkət üsulunu modelləşdirməyə çalışırlar. Mikrosxem istehsalında tətbiq edilən mikrolitoqrafiya metodlarından istifadə edərək silisium lövhəsi üzərində dörd ”kirpikcik”dən ibarət qrup yaradıb, onları bu və ya digər elektrik yükü ilə yükləyib, ”pırpızlamaq” və ya ”yatırtmaq” istəyirlər. Arası 1 mm-dən az olan həmin ”dördlükləri” idarə etməklə lövhəni yeritmək, yaxud lövhəni arxası üstə çevirib üstünə yüngül predmet qoymaqla, onu ”kirpikciklərlə” hərəkət etdirmək olar. Hər iki halda hərəkət sürəti saniyədə 0,2 mm, yerdəyişmə dəqiqliyi isə bir neçə mikron ( m və ya mm [8, s.557]) təşkil edir. Bu qurğu dəqiq mexanikada külli miqdarda tətbiq sahəsi tapacaq, biologiyada isə ayrı- ayrı hüceyrələri çeşidləmək (yerlərini dəyişmək) üçün istifadə edilə bilər. Lakin alim və mühəndislərin fikri mikrotexnikadan daha xırda texnikaya - nanotexnikaya, ayrı-ayrı molekullar və hətta atomlar səviyyəsində işləyən maşınlara yönəlmişdir. Nanotexnologiya – 100 nanometrə ( mm) yaxın miqyasda material və strukturlar istehsalıdır. Texnikanın hələ mövcud olmayan bu sahəsini amerikan fiziki Erik Dreksler artıq 20 ildir təbliğ edir. O, Riçard Feynman (1818-1988) və Con fon Neymanın ideyalarını birləşdirmişdir. Belə ki, R.Feynman 1959-cu ildə demişdi ki, insanlar indi bolt və qaykalarla necə işləyirlərsə, vaxt gələcəkdir, ayrı-ayrı atomlarla da eləcə iş görəcəklər. C. fon Neyman isə müharibə qurtaran kimi öz-özünü təkrar istehsal edən maşınlar nəzəriyyəsini işləyib hazırlamışdı. Bu maşın (düzdür, hələ də xalis nəzəriyyə olaraq qalır) 6 10 − 3 10 − 4 10 − . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------45------------------------------------ özünə lazım olan detalları mövcud xammaldan istehsal edib özünün tam nüsxəsini yığmağa qadirdir. Kim Erik Dreksler 25 aprel 1955-ci ildə Amerikanın Kaliforniya ştatındakı Oklend şəhərində anadan olmuşdur. Məşhur amerika alimidir, ”nanotexnologiyanın atası”dır. Nanotexnologiya mexasintezi və ”boz selikli qişa” konsepsiyalarının (konsepsiya - hər hansı bir hadisə haqqında görüş, əsas fikir) müəllifidir, molekulyar nanorobotların ilk nəzəri yaradıcısıdır. Ayrı-ayrı atomlarla manipulyasiya etmək yalnız 1981-ci ildə mümkün oldu. İsveçrə alimləri Bininq və Rorer elektron tunel mikroskopu yaratdılar ki, bu da sonra Nobel mükafatına layiq görüldü. Bu qurğunun iş prinsipi ona əsaslanır ki, son dərəcə nazik iynə hər hansı bir . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------46------------------------------------ elektrik keçirici materialın üzəri ilə təxminən 1 nanometrə ( mm) yaxın məsafədə hərəkət edir (”Наука и жизнь” № 6, 1986 г.). Əgər iynə bu və ya digər elektrik yükü ilə yüklənərsə, materialın səthindən ayrıca atomu çəkib çıxarmaq və başqa yerə qoymaq, sonra isə elektrik yükünün işarəsini dəyişib həmin atomu yenidən səthə qaytarmaq olar. 1986-cı ildə isə atom-qüvvə mikroskopu yaradıldı. Bunun iş prinsipi elektrostatik qüvvələrə deyil, atomlararası cazibəni təmin edən qarşılıqlı fəaliyyət qüvvələrindən isifadəyə əsaslanır (“Наука и жизнь” № 9, 1991 г.). Artıq az saylı atomlardan yığılmış nanotranzistorların və ya elektron dəyişdirici açarlarının ilk nümunələri düzəldilmişdir. Nəzəriyyəçilər isə daha uzaq gələcəyə baxırlar. Yaxın vaxtlarda nanotexnologiyadan istifadəyə əsaslanan istehsala – ilk növbədə, kompüterlər və digər elektronika məmulatları üçün nanokomponentlər buraxılışına başlana- cağı gözlənilir. E.Dreksler inanır ki, uzaq perspektivdə... atom- qüvvə mikroskopunun iynəsi ilə maye qarışığında üzən nisbətən sadə molekullardan öz nüsxəsini yarada bilən DNK kimi öz-özünü istehsal edən ilk molekulyar nanomaşın yaradılacaqdır. Sonra isə elə nanomaşınlar yaradılacaq ki, onlar nəinki özünü təkrar istehsal edəcəkdir, həm də kənardan verilən siqnallarla idarə edilərək insanın istədiyini yığacaqdır. E.Dreksler bu maşının adını assembler (yığıcı) qoymuşdur. E.Drekslerin fikrincə, inkişaf eyni zamanda 2 istiqamətdə gedə bilər. Biri budur ki, trilyonlarla assemblerlər heç kimə lazım 6 10 − Yüklə 3,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|