Dərs vəSAİTİ Sumqayıt Dövlət Universitetinin

1.6.
 
Ekoloji təhlükəsizliyin təmin edilməsi 
 
Dayanıqlı 
(sabit) 
inkişaf 
konsepsiyası 
ekoloji 
təhlükəsizliyin  təmin  edilməsi  üzrə  tədbirlər  sistemini  nəzərdə 

---

             
     Ekoloji təhlükəsizlik 
 
26 
tutur.  Ekoloji  təhlükəsizlik  məfhumuna  fövqəladə  vəziyətin 
inkişafını 
proqnozlaşdırmağa, 
onların 
yaranmasına 
yol 
verməməyə  və  artıq  yarandığı  zaman  məhv  etməyə  imkan  verən 
nizamlama və idarəetmə sistemi daxildir. 
Ekoloji təhlükəsizliyin təmin edilməsi — təhlükəli  ekoloji 
vəziyyətlərin  yaranması  və  inkişafının qarşısının  alınması,  habelə 
onların  nəticələrinin,  o  cümlədən  gələcəkdə  təsir  göstərə  biləcək 
nəticələrin aradan qaldırılması üzrə tədbirlər sistemidir. 
Ekoloji  təhlükəsizliyin  təmin  edilməsi  qlobal,  regional  və 
lokal səviyələrdə həyata keçirilir. 
Ekoloji 
təhlükəsizliyin 
qlobal 
idarəetmə 
səviyyəsi 
ümumilikdə  biosferin  və  onun  tərkib  hissələrində  baş  verən 
proseslərin  proqnozlaşdırılmasını  və  müşahidəsini  nəzərdə  tutur. 
XX  əsrin  ikinci  yarısında  bu  proseslər  özünü  iqlimin  qlobal 
dəyişikliklərində,  “istixana  effekti”-nin  yaranmasında,  ozon 
ekranın  dağılmasında,  planetin  səhralaşmasında  və  dünya 
okeanının çirklənməsində büruzə vermişdir. 
Qlobal  nəzarətin  və  idarəetmənin  mahiyyəti  biosfer  ilə 
ətraf  mühitin  saxlanılmasından  və  təbii  yolla  bərpa  edilmə 
mexanizminin  istifadəsindən  ibarətdir.  Bu,  biosferin  tərkibinə 
daxil olan canlı orqanızmlərin məcmuusu ilə istiqamətlənir. 
Qlobal  ekoloji  təhlükəsizliyin  idarə  edilməsi  BMT, 
YUNESKO, YUNEP və digər beynəlxalq təşkilatlar səviyyəsində 
dövlətlərarası  münasibətlərin  preroqatividir.  Bu  səviyyədə 
idarəetmə  üsulları  ətraf  mühitin  mühafizəsi  üzrə  beynəlxalq 
aktların qəbul edilməsi, dövlətlərarası ekoloji proqramların həyata 
keçirilməsi, təbii və ya antropogen xarakterli ekoloji problemlərin 
qarşısının alınması üzrə hökumətlərarası qüvvələrin yaradılmasını 
özündə birləşdirir. 
Qlobal  səviyyədə  iri  miqyaslı  bir  sıra  ekoloji  proplem 
nisbətən  öz  həllini  tapmışdır.  Nüvə  silahının  yeraltı  sınaqları 
istisna  olmaqla,  bütün  mühitlərdə  qadağan  edilməsi  beynəlxalq 
ictimaiyyətin  böyük  nəaliyyətidir.  Balina  ovunun  dünya  üzrə 
qadağan  edilməsi  və  balıq,  habelə  digər  dəniz  məhsullarının 
ovlanmasının  tənzimlənməsinin  dövlətlərarası  hüququ  barədə 
razılaşmalar əldə edilmişdir. 

---